Ull

Ull[1][lower-alpha 1] Zangozaldeko Zangoza udalerriko herri hustu bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Zangozerria eskualdean.

Ull
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Map
Kokapena
Herrialdea Nafarroa Garaia
EskualdeaZangozerria
UdalerriaZangoza
Administrazioa
Motaherri hustu
Posta kodea31400
Herritarraulldar
Geografia
Koordenatuak42°34′07″N 1°15′13″W
Garaiera492 metro
Distantzia48,9 km (Iruñetik)
Demografia

XIV. mendean jada despopulatu bezala agertzen zen. Bere lurrak Zangozako Udalara pasa ziren.

Bertako biztanleak ulldarrak ziren.

Izena

Ull toponimoa beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:

Gainera, toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]

  • Ulle (1121)
  • Ulli (1134)
  • Ul (1554)
  • El Puyo Dul (1578)
  • Puyodul (1649)
  • Puidul (1733)
  • Puyoul (1897)
  • Puidul (1931)
  • Ull (1998)

Etimologia

Herriaren jatorrizko izena Ull da. Uli (Burgi), Ulibeiti (Longida) eta Uliberri (Artzibar) herriekin harremana du. Despopulatu ondoren, Puydul ("Ullgo puiua" edo "Ullgo lepoa") izena hartu zuen.

Historia

Bere oinarrian, sigillata bernizatuzko zeramikazko aztarna erromatarrak aurkitu dira, zirkulu eta gezi-puntetan apaindurak dituztenak, hurrengoen artean datagarriak. Gure aroko II eta IV. Muinoaren goialdean, Erdi Aroko zeramikek segurtasunik gabeko garaietan populazioa lekualdatu izanaren lekuko dira, eta Zangozako Foruan Ul juxta Sangossa eta Ul prop Sangossa gisa agertzen dira.

San Bartolomeri eskainitako elizari dagokionez, 1052an Semeno Galindezek berreraiki zuen; 1085ean, Antso V.a Ramiritz erregeak Leireko monasterioari eman zion. 1117an Alfontso I.a Nafarroakoak Ull eta Peña herrietako larreak eman zizkien Zangozako birpopulatzaileei.

XIV. mendean jenderik gabe geratu zen, eta Zangozara eraman zuten jendea. Zangoza udalerriko baseliza gisa iraun zuen elizak. Ull eta Filera (Sause, Aragoiko Erresuma) ordezkatzeko, Jakue II.a Aragoikoak 1301ean Sauseko O Reyal herria sortu zuen Sause udalerrian; hamaika urte geroago Ull eliza Leirerena zela baieztatu zen.[3]

Oharrak
  1. /úʎ/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza lehengo silaban

Erreferentziak
  1. Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
  2. «Ull - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
  3. «ULL - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2022-03-20).

Ikus, gainera

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.