Txikipedia:Letonia

Letoniako bandera.

Letonia hiru herrialde baltikoen erdian dago: iparraldean Estonia eta hegoaldean Lituania ditu. Errusia Letoniatik ekialdera dago, Bielorrusia hego-ekialdean, eta itsaso Baltikoa mendebaldean. Letoniaren mugaren laurdena baino gehiago kostaldea da eta hareazko hondartza luzeak ditu. Gutxi gorabehera Letoniako kostaldearen erdiak Baltikora ematen du. Gainerakoa Rigako golkoan dago. Hiriburua eta portu nagusia, Riga, golkoan dago.

Ozeano Atlantikoak eragina du Letoniako kliman. Udak hotz samarrak eta euritsuak dira. Negua astiro sartzen da, eta abenduaren erdialdetik martxoaren erdira arte irauten du. Normalean bero handiagoa egiten du kostaldean barrualdean baino.

Jarduera ekonomiko nagusiak zerbitzuak dira, informazioaren teknologietako, garraioko eta osasun-arloko jarduerak barne. Industria ere garrantzitsua da; sektore handienak ehungintza, janari prozesatua, produktu kimikoak, zurezko produktuak eta makineria dira. Nekazaritzan, zerealak, babarrunak, patatak eta esnekiak ekoizten dira.

Gaur egungo Letonian bizi ziren lehen biztanleak antzinako baltiarrak izan ziren. IX. mendean bikingoek eskualdearen kontrola hartu zuten. Alemaniak, Poloniak eta Suediak gobernatu zuten geroago. XVIII. mendearen amaieran Errusiak Letonia osoa kontrolatu zuen.

1917an, Letoniak independentzia aldarrikatu zuen. 1940an, ordea, Sobietar Batasunak tropak bidali zituen herrialdearen kontrola hartzeko; garai hartatik aurrera, sobietar errepublika aberatsenetako bat bihurtu zen. Hala ere, sobietarrek 100.000 letoniar inguru Errusiara bizitzera joatea behartu zituzten. Letoniak, azkenean, independentzia lortu zuen 1991ean. Gaur egun Letoniako Errepublika izen ofiziala du.

Herrialdeak independentzia lortu zuenetik, ekonomiak hobekuntza handia izan du. Letonia 1999an sartu zen Munduko Merkataritza Erakundean eta Europar Batasunean 2004an. Letoniako ekonomiak kalte handia izan zuen 2008ko finantza-krisi globalean. Poliki, ekonomia lehengo egoera onera itzuli zen eta Letoniak euroa onartu zuen 2014an.