Txikipedia:Erromatar Eliza Katolikoa
Eliza katoliko erromatarra edo Katolizismo erromatarra Kristautasunaren ildo zaharrena eta zabalena da. Aita santuak zuzentzen du. Aita santuak Vatikano hiriko eliza zuzentzen du. Vatikanoa, Erromaren eta, beraz, Italiaren barruan dagoen herrialde burujabe bat da. Munduan, mila milioi katoliko baino gehiago daude.
.jpg.webp)
Sinesmenak eta errituak
Kristau guztiek bezala, katolikoen sinesmenen oinarriak Biblian daude. Adibidez, uste dute Jesukristo Jainkoaren semea dela. Katoliko erromatarrek uste dute María, Jesusen ama, pertsona oso garrantzitsua dela; kristau protestanteek ez bezala, Mariari egiten diote otoitz. Gainera, katolikoek hainbat santuri egiten diete otoitz. Santuak Eliza Katolikoaren onerako ekintza miragarriak egin zituzten gizon eta emakumeak dira.
Katoliko erromatarrak, normalean, Meza deitutako zerbitzura joaten dira igande goizetan. Katolikoek ere egiten dituzte erritualak edo beren fedea frogatzeko ekintzak. Haietako batzuk sakramentu deitzen dira; sakramentu bat komunioa edo jaunartzea da. Meza egin bitartean, apaizak ogia bedeinkatzen du. Katolikoek uste dute ogia Jesusen gorputz bihurtzen dela. Komunioan katolikoek ogia jaten dute. Beste sakramentu bat aitortza da, hau da, apaizari bakoitzak egindako bekatuak kontatzea.
Historia
Eliza katolikoa kristautasunaren hasierarekin jaio zen, duela 2000 urte inguru. Jesusen heriotza eta gero, kristautasuna Europako mendebalde eta erdialdean zabaldu zen. Garai hartan, Erromatar Inperioak lurralde horiek gobernatzen zituen. Hasieran, erromatarrek beren erlijioa zuten, eta askotan kristauak gaizki tratatzen zituzten. Baina 300. urtean, erromatarrek kristautasuna beren erlijio ofiziala egin zuten.
Mendebaldeko Inperio erromatarra 400. urtean erori zen, baina kristautasuna indartsu mantendu zen. Erromako gotzainak (eremu zehatz bateko elizaren burua) indartsuago egin ziren; aita santua bezain ezagunak egin ziren. Hala ere, ekialdeko inperioko (Bizantziar Inperioko) gotzainak ez zeuden aita santuekin ados. Eliza kristauaren ekialdeko eta mendebaldeko zatiak 1054. urtean banatu ziren. Ekialdean ekialdeko Eliza Ortodoxoa sortu zen, eta mendebaldeko aldean Eliza Katoliko Erromatarra.
Eliza Katoliko Erromatarra Europa mendebaldeko antolakunde garrantzitsuena izan zen ehunka urtetan zehar. Hala ere, XVI. mendean jendea katolizismo erromatarra uzten hasi zen, eta eliza kristau ezberdinak sortzen hasi ziren. Mugimendu hori Erreforma Protestantea deitu zen. Europako iparraldea ia osorik protestante egin zen, baina hegoaldeak, berriz, katolikoa izaten jarraitu zuen.
Bitartean, esploratzaile eta kolono europarrek katolizismo erromatara Amerikara eraman zuten. Misiolari katolikoek (beren erlijioa zabaltzeko lan egiten duten pertsonak) asko lagundu zuten katolizismo erromatarra mundu osoan barna zabaltzen.