Txikipedia:Denbora
Denbora kontzeptu edo magnitude fisikoa da, gertaeren¹ iraupena² neurtzeko (denborala) eta gertaerak iraganean, orainaldian eta etorkizunean kokatzeko erabiltzen dena.
¹ GERTAERA: gertatu den gauza, bereziki interes edo esangura duena.
² IRAUPEN: zerbaitek bere hartan dirauen denbora; gertakari baten hasieratik amaierara igarotzen den denbora-bitartea.
Denboraren bitartez, gertaerak ordenatzen ditugu; lehengo gertakariek iragana osatzen du; oraindik ez dena gertatu etorkizuna deritzogu; eta iragana eta etorkizuna ez denari eta momentu bertan egiten dugunari oraina deritzogu.
Ezaugarriak
Antzinatik hasita, denbora neurtzeko modu eta tresna asko erabili dira. Hasiera batean, bereziki Eguzkiaren mugimendua kontatzen zen, ondorioz eguzki-denborari bidea eman zitzaion.
Denboraren neurria
Iraganak, orainak eta etorkizunak denboraren lerroa deitzen duguna osatzen dute; gauza bakoitza noiz gertatu den zehazteko erabiltzen dugu lerro hori, eta beti norabide berean garatzen da, denbora beti aurrera baitoa, guk kontzeptu hori irudikatzeko dugun moduan.
Denbora neurtzeko, bestalde, errepikatzen diren unitate asko erabiltzen ditugu, denboraren lerroan egiten ditugun zati edo segmentuen arabera.
Hona hemen denbora neurtzeko erabiltzen ditugun unitate edo neurri desberdinetako batzuk:
- Milurteko 1 = 1.000 urte
- Mende 1 = 100 urte
- Hamarkada 1 = 10 urte
- Urte 1 = 365 egun (edo 366 egun, bisurteetan)
- Hilabete 1 = 28/30 egun
- Astebete 1 = 7 egun
- Egun 1 = 24 ordu
- Ordu 1 = 60 minutu
- Minutu 1 = 60 segundo
- Segundo 1 = Nazioarteko oinarrizko denbora-magnitudea
- Milisegundo 1 = 1/1,000 segundo
- Mikrosegundo 1 = 1/1,000,000 segundo
- Nanosegundo 1 = 1/1,000,000,000 segundo
Neurtzeko tresnak
Erlojuak:
| Eguzkikoa | Eguzki erlojua |
| Areazkoa |  Areazko erlojua |
| Analogikoa (orratzekin) |  erloju analogikoa |
| Digitala |  erloju digitala |
Egunak, asteak, hilabeteak:
 egutegia |
|---|
Gehiago jakiteko
- TED en Español: “¿Cómo aprendimos a medir el tiempo? Karen Mensing”. Hemendik jasota: https://www.youtube.com/watch?v=QW3jh4rVBIE
- Mundo Primaria: “¿Qué es el tiempo? ¿Cómo se mide?”. Hemendik jasota: https://www.youtube.com/watch?v=68lrhk4es9M
- Esteban Esteban: “Denbora neurtzen”. Hemendik jasota: https://zientziakaiera.eus/2016/06/07/denbora-neurtzen/
Bibliografia:
Elhuyar (s.f.). Zientzia eta Teknologiaren hiztegi entziklopedikoa. Hemendik jasota: https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/denbora
Enciclopedia de Características (2017). Tiempo. Hemendik jasota: https://www.caracteristicas.co/tiempo/
Etxeberria Otaegi, Elixabete (2001). Ikaslearen hiztegia. Elhuyar/Elkarlanean: Nafarroa.
Txikipedia (s.f.). Denbora. Hemendik jasota: https://eu.wikipedia.org/wiki/Txikipedia:Denbora