Txikipedia:Anglosaxoi
Anglosaxoiak Ingalaterrako herri nagusia izan ziren, V. mendearen erdialdetik 1066ko normandiar konkista arte. Alemania, Danimarka eta Herbehereetako hiru tribu boteretsuren ondorengoak dira: angloak, saxoiak eta jutoak. Jatorrizko herrialdeen izen modernoak erabiltzen baditugu, saxoniarrak germaniar-holandarrak ziren, angloak hegoaldeko daniarrak eta jutoak iparraldeko daniarrak.
Haien hizkuntza, anglosaxoia edo antzinako ingelesa, mendebaldeko germaniar dialektoetatik zetorren. Ingeles ertain bihurtu zen gutxi gorabehera XI. mendetik aurrera.
Noiz iritsi ziren anglosaxoiak Britainia Handira?
400. urtean, Antzinako Erroma agintearen amaierarantz, piktoak eta eskoziarrak Britainia Handiari erasotzen ari ziren iparraldetik, eta itsasotik, berriz, anglosaxoiak. Erromatarrek gotorlekuak eraiki zituzten kostaldean itsas erasotzaileengandik babesteko eta Hadrianoren Harresiak iparraldea defendatzen zuen.
Gauzak aldatzen zeuden, ordea, eta 410 inguruan, azken erromatar soldaduak joan ziren.
Britainia Handiak jada ez zuen erromatar armada indartsurik inbaditzaileengandik defendatzeko. Gudu asko izan ziren anglosaxoi eta britainiarren artean. Denborarekin, anglosaxoiek Britainia Handiaren zati handi bat haien mende hartu zuten.
Zergatik joan ziren Britainia Handira?
Anglosaxoi batzuk borroka maite zuten gerlariak ziren. Piktoak eta eskoziarrak iparraldetik erasotzen ari zirelarik, britainiarrek anglosaxoi batzuk gonbidatu zituzten defendatzen laguntzeko. Baina laguntzera iritsi eta gero, ez ziren joan, lurra beraientzat hartu baitzuten! Erromatarrak inguruan izan gabe, anglosaxoiek pentsatu zuten britainiarrak ahulak eta garaitzeko errazak zirela.
Beste anglosaxoi asko baketsu iritsi ziren, nekazaritzarako lur bila. Eskandinaviako beraien jatorrizko lurrak sarri urez betetzen zirenez, zaila zen bertan elikagai nahikoa landatzea. Familia osoek zeharkatu zuten itsasoa Britainia Handian bizitzeko. Lanabesak, armak eta baserriko animaliak eraman zituzten eta herrixkak eraiki zituzten etxe berriekin.
Piktoek eta eskoziarrek lurrak inbaditzea lortu al zuten?
Piktoak eta eskoziarrak Hadrianoren Harresiaren iparralderantz bizi ziren. Anglosaxoiak itsasotik erasotzen zeuden bitartean, horiek iparraldetik eraso zieten.
Kronika anglosaxoia izeneko historia-liburu batek piktoen aurka laguntza eskatu zuen Vortigern izeneko errege bati buruz hitz egiten du. Hengist eta Horsa izeneko bi anglosaxoi gonbidatu zituen Britainia Handira, 449an. Eurei eta beraien gizonei ordaindu zien piktoen aurka borrokatzeko, baina, horren ordez, Vortigernen aurka jarri eta erresuma inbaditu zuten.
Inork ez daki historia hori benetan gertatu zen edo ez. Baina piktoak arazoak ematen ari zirela eta anglosaxoi batzuk Britainia Handira gonbidatu zituztela erakusten du.
Piktoek arazoak sortu zizkieten britainiarrei, baina ez ziren geratu haien lurretan. Ez dakigu hori guduak galdu eta atzera bota zituztelako gertatu ote zen, edo ez geratzea erabaki zutelako. Baliteke erasotzaileak bakarrik izatea, gauzak lapurtzeko asmoz erasotzea, eta gero etxera joatea.
Zer gertatu zen bikingoen inbasioarekin?
Kronika Anglosaxoian eraso asko aipatzen dira; erregistratutako lehengoa 787. urtean gertatu zen. Anglosaxoien eta bikingoen arteko borroka basati baten hasiera izan zen hura.
Denborarekin, bikingoek zenbait erresuma anglosaxoi kontrolatu zituzten eta ondoren, nahiz eta beraien artean bake akordio batera iritsi, borrokak urte askoan jarraitu zuen.
Bikingoak eta anglosaxoiak Britainia Handian banatu ziren: anglosaxoiak batez ere mendebaldean bizi ziren eta bikingoak ekialdean, Danelaw izenez ezagutzen den lekuan.