Tupustarri
Tupustarria galtzada-harri tamaina duen eta Nafarroako zenbait kaletan aurki dezakegun memoria historikoko oroigarri bat da. Gaztelaniaz, "adoquín tropezón" bezala ezagutzen da.
Tupustarri ekimena
Europako Stolpersteine (Stolperstein, singularrean) proiektuan du oinarri ekimenak. Stolperstein, ibiltariak bidean estropezu egin dezakeen harria izendatzen duen alemaniar hitza. Alemanian, Austrian, Herbehereetan, Frantzian, Italian eta Europako beste herrialde batzuetan nazismoaren biktimak bizi izan ziren tokiak adierazten ari diren bezala, Iruñeko eta Nafarroako beste herri batzuetako espaloiak 3.452 letoizko plakaz beteta egon daitezke, herrialde horietan ikusten diren bezalakoak, Frankismoaren biktimak bizi izan ziren etxebizitzak seinalatzen[1].
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak (AFFNA36) koordinatutako eta 2015an abian jarritako ekimena da eta norbanako zein eragile ezberdinen borondatezko ekarpenekin finantzatua dago[1].
10x10x10 zentimetro neurtzen duten[2] letoizko plakak dira eta “Hemen bizi zen” (edo hemen irakasten zuen, hemen lan egin zuen, etab.) adierazten dute oroigarri hauek, gerra zibilaren biktimaren izena, jaioturtea, desagertze data, nafar horien azken helmuga eta erailketa datarekin batera. Plaka espaloian edo kalean jarriko litzateke, biktimaren azken bizilekuko atearen aurrean.
Kaleetan ikusterakoan, bere urre-koloreko distiraren eraginez, edo lurrazaletik pixka bat irteten delako, konturatu gabe burua makurtu eta galtzada-harrian grabatutakoa irakurtzera eramaten du, sinbolikoki biktimen aurrean makurtuz[1][3].
Sabotaje ekintza
2018ko martxoaren 23an Iruñeko alde zaharreko kale ezberdinetan hamaika tupustarri jarri ziren eta handik egun gutxira, Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak, San Nikolas kaleko 2, 4 eta 9 zenbakietan jarritakoek jasandako boikoita salatu zuen[4]
Jarritako Tupustarriak
2015eko ekainaren 30ean[1]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Merced kalea, 5 | Ángel Martínez Larrayoz |
Iruñea | Merced kalea, 5 | Corpus Dorronsoro Arteta |
Iruñea | Merced kalea, 5 | Félix Martínez Castillo |
Iruñea | Merced kalea, 5 | Ignacio San Pedro (Sampedro) Chocolonea |
Iruñea | Merced kalea, 5 | Jesús Dorronsoro Arteta |
Iruñea | Merced kalea, 5 | Jesús Dorronsoro Tercero |
Iruñea | Merced kalea, 5 | Jesús Irigaray Santos |
Iruñea | Merced kalea, 5 | Pedro Belloso García |
Iruñea | Merced kalea, 7 | Román Ibero Hualde |
Iruñea | Merced kalea, 10 | José Robledo Gonzalez |
Iruñea | Merced kalea, 18 | Dámaso Arbizu Saralegui |
Iruñea | Merced kalea, 21 | Constantino Eguia Olaechea |
Iruñea | Merced kalea, 25 | Francisco Escudero Berdoncés |
Iruñea | Merced kalea, 28 | Manuel Ayesa |
Iruñea | Merced kalea, 29 | Antonio Méndez Vela |
Iruñea | Merced kalea, 29 | Basilio López Cárcar |
Iruñea | Merced kalea, 29 | Pedro Alfaro Hernández |
2016ko maiatza[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Larraga | Maravillas Lamberto kalea, 3 | Maravillas Lamberto Yoldi |
Larraga | Maravillas Lamberto kalea, 3 | Vicente Lamberto Martinez |
2016ko ekaina[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Eslava kalea, 9 | Antonio Pidal Hualde |
Iruñea | Eslava kalea, 9 | Isidro Pidal Hualde |
Iruñea | Eslava kalea, 11 | Serafín Goicoechea Guinda |
Iruñea | Eslava kalea, 11 | José Goicoechea Guinda |
Iruñea | Eslava kalea, 20 | José Roa García |
Iruñea | Gaztelu plaza, 29 | Luis Goikoetxea Ginda |
Iruñea | Jarauta kalea | José Belzunegui Goicoecheandia |
Iruñea | Jarauta kalea, 6 | Armando Grávalos Armendariz |
Iruñea | Jarauta kalea, 14 | Miguel Sola Goñi |
Iruñea | Jarauta kalea, 15 | José Zapatero Barea |
Iruñea | Jarauta kalea, 29 | Cipriano Daroca Lizarraga |
Iruñea | Jarauta kalea, 40 | Francisco Fernandino Urdaniz |
Iruñea | Jarauta kalea, 40 | Romualdo Castillo Oger |
Iruñea | Jarauta kalea, 52 | Benito Vergara Martinez |
Iruñea | Jarauta kalea, 56 | Jose Mª Amadoz Aguinaga |
Iruñea | Jarauta kalea, 67 | Juan Aldave Beorlegui |
Iruñea | Jarauta kalea, 69 | Rafael Zalacain Ugalde |
Iruñea | Jarauta kalea, 77 | Jaime Lluch Quillide |
Iruñea | Jarauta kalea, 82 | Miguel Gonzalez Iglesias |
Iruñea | Jarauta kalea, 90 | Eduardo Alonso Fuster |
Iruñea | Jarauta kalea, 96 | Pedro Soriano Gonzalez |
Iruñea | Mercaderes kalea, 4 | Juan Larreta Larrea |
2017ko apirila[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Kale Nagusia, 10 | Pascual Esteban Masip |
Iruñea | Kale Nagusia, 11 | Juan Arrastia Redrado |
Iruñea | Kale Nagusia, 16 | Narciso Larraz Gil |
Iruñea | Kale Nagusia, 16 | Victor Pascual Catalá |
Iruñea | Kale Nagusia, 21 | Juan Echepare Aramendia |
Iruñea | Kale Nagusia, 44 | Ramón Bengaray Zabalza |
Iruñea | Kale Nagusia, 45 | Jose Luis Menaya Marco |
Iruñea | Kale Nagusia, 51 | Eladio Cilveti Azparren |
Iruñea | Kale Nagusia, 57 | Tomas Aríz Oteiza |
Iruñea | Kale Nagusia, 57 | Enrique Ignacio Astiz Aranguren |
Iruñea | Kuria kalea, 47 | Gabriel Iziz Bueno |
Iruñea | San Anton kalea, 13 | Manuel Quirós Cívicos |
Iruñea | San Anton kalea, 48 | Rodolfo Muerza Saraldi |
Iruñea | San Anton kalea, 56 | Miguel Uriz Ichaso |
Iruñea | San Anton kalea, 56 | Agustin Uriz Ichaso |
Iruñea | San Anton kalea, 57 | Pablo Oroz Bidaurreta |
Iruñea | San Anton kalea, 58 | Vicente Michel Díaz |
Iruñea | San Anton kalea, 63 | Isidoro Eguia Olaechea |
Iruñea | San Anton kalea, 63 | Bautista Eguia Olaechea |
2017ko ekaina[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Compañia kalea, 15 | Virgilio Leret Ruiz |
Iruñea | Compañia kalea, 17 | Gregorio Angulo Martinena |
Iruñea | Navarro Villoslada kalea, 2 | Ramón Ramos García |
Iruñea | Paulino Caballero kalea, 10 | Luciano Eguia Olaechea |
Iruñea | Paulino Caballero kalea, 14 | Luis Guilló Guilló |
Iruñea | Paulino Caballero kalea, 17 | Filomeno Urdiroz Apezarena |
Iruñea | San Inazio etorbidea, 7 | Santiago Cayuela Medina |
Iruñea | San Inazio etorbidea, 7 | Natalio Cayuela Medina |
2017ko abuztuaren 6an[6]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Oronoz Mugairi | Francisco Mula Castro |
2017ko urrian[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Telleria kalea, 9 | Eusebio Ijurra Astrain |
Iruñea | Telleria kalea, 17 | Carlos Mendiondo Blanco |
Iruñea | Telleria kalea, 17 | Jose Belloz Crespan |
Iruñea | Telleria kalea, 17 | Santos Alfaro Hernandez |
Iruñea | Telleria kalea, 17 | Bienvenido Martínez Atienza |
Iruñea | Telleria kalea, 23 | Julian Idoate Oyaga |
Iruñea | Telleria kalea, 35 | Moises Garjon Arostegui |
Iruñea | Telleria kalea, 37 | Eucario Redin Idoate |
2018ko martxoaren 23an[7]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Lindatxikia Kalea, 4 | Isidro Mencos Rosain |
Iruñea | San Nikolas Kalea, 2 | Ildefonso Zabalardo López |
Iruñea | San Nikolas Kalea, 4 | Gerónimo Julián Ruiz Lara |
Iruñea | San Nikolas Kalea, 9 | César Burguete Díaz |
Iruñea | San Nikolas Kalea, 29 | Juan Perez Marturet |
Iruñea | San Nikolas Kalea, 34 | Benito Vallejo Hernández |
Iruñea | San Nikolas Kalea, 34 | José María Goñi Villanueva |
Iruñea | San Nikolas Kalea, 34 | Manuel Goñi Villanueva |
Iruñea | San Grogorio Kalea, 14 | Emilio Caballero Alonso |
Iruñea | San Grogorio Kalea, 24 | Antonio García del Olmo |
Iruñea | San Grogorio Kalea, 44 | Lorenzo Yoldi Lacunza |
2018ko apirila[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Estafeta kalea, 29 | José Ramos Martinez |
Iruñea | Estafeta kalea, 29 | Antonio Espila Divason |
Iruñea | Estafeta kalea, 29 | Calixto Aniceto Pajares Martinez |
Iruñea | Estafeta kalea, 53 | Dionisio Espoz Inchauspe |
Iruñea | Estafeta kalea, 67 | Inocente Hualde Hualde |
Iruñea | Estafeta kalea, 71 | Pedro Perez Ruiz |
Iruñea | Merced kalea, 21 | Miguel Iribarren Goñi |
2018ko apirilaren 21ean[8]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Mués | Kale Nagusia, 12 | Ramón Pinillos |
Mués | Kale Nagusia, 38 | Corpus PInillos |
Mués | Murillo kalea, 15 | Lucas Ortega |
2018ko ekainaren 22an[9]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Estafeta kalea | Inocente Hualde Hualde |
Iruñea | Estafeta kalea, 35 | Anselmo Navarro Bujanda |
Iruñea | Estafeta kalea, 35 | José Andrés González |
2018ko ekainaren 23an[9]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Merced kalea, 21 | Miguel Iribarren Goñi |
Iruñea | Santo Domingo kalea, 19 | Camino Oscoz Urriza |
2019ko maiatza[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Nabarreria kalea, 22 | Justo Preciado Trevijano |
Iruñea | Pozo Blanco kalea, 19 | Juan Urrizalqui Andueza |
Iruñea | San Jose Plaza, 1 | Constantino Preciado Trevijano |
Iruñea | Xabier kalea, 2 | Enrique Melchor Irure |
Iruñea | Xabier kalea, 2bis | Conrado Garcia Ollo |
Iruñea | Xabier kalea, 2bis | Jose Cayo Cascante |
Iruñea | Xabier kalea, 2bis | Ricardo Rebolledo Antolin |
Iruñea | Xabier kalea, 44 | Francisco Sola Heredia |
2019ko ekainaren 13an[10]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Carmen kalea, 14 | Jesús Cepero Barbería |
Iruñea | Carmen kalea, 22 | Jesús Jiménez Pernaute |
Iruñea | Carmen kalea, 25 | Dionisio Gutiérrez Ijalba |
Iruñea | Carmen kalea, 26 | Simón Betelu Arrivillaga |
Iruñea | Carmen kalea, 28 | Fermín Orcoyen Recio |
Iruñea | Carmen kalea, 30 | José María Peralta Amigot |
Iruñea | Estafeta Kalea, 63 | Casildo Ojeta Irigoyen |
Iruñea | Estafeta Kalea, 63 | Lino Ojeta Irigoyen |
Iruñea | Juan de Tarazona, 115 | Matias Tabar Ilintxeta |
Iruñea | Juan de Tarazona, 115 | Isidro Tabar Ilintxeta |
Iruñea | Maiatzeren biko kalea, 1 | Ángel Hurtado Novallas |
Iruñea | Maiatzeren biko kalea, 7 | Pablo Calvete Ezcuer |
Iruñea | Maiatzeren biko kalea, 7 | Tiburcio Osacar Echalecu |
Iruñea | Xabier Kalea | José Cayo Cascante |
2020ko otsaila[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Leire kalea, 5 | Agustin Arroyo Alfaro |
Iruñea | Leire kalea, 5 | Jose Maria Arroyo Alfaro |
2020ko azaroa[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Descalzos kalea, 82 | Jose Nespereira Gonzalez |
2020ko abendua[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Gares | Arrieta kalea, 13 | Sixto Zugarramurdi |
Gares | Cerco Nuevo kalea, 47 | Jesus Mateo Yoldi Ulzurrun |
Gares | Cerco Nuevo kalea, 63 | Jose Ugarte Eguilaz |
Gares | Don Rodrigo kalea, 35 | Agustin Uterga Ugalde |
Gares | Don Rodrigo kalea, 120 | Mariano Aldave Molinet |
Gares | Kale Nagusia, 97 | Pascual Urra Larreta |
Gares | Kanpoetxea kalea, 3 | Valeriano Elizalde Artazcoz |
Gares | Mañeruko bide zaharra, 9 | Emilia Reta Lopez |
Gares | Mañeruko bide zaharra, 9 | Emilio Reta Lopez |
Gares | Mañeruko bide zaharra, 9 | Jesús Reta Lopez |
Gares | La Población kalea, 128 | Bienvenido Elorz Arbizu |
Gares | La Población kalea, 130 | Isidoro Latienda Asiain |
Gares | La Población kalea, 150 | Julio Aldaz Ruiz |
Gares | San Pedro kalea, 10 | Anselmo Revuelta Vallejo |
2021eko urriaren 23an[11]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Obanos | Jaso eta Azpilikueta kalea, 3 | Santiago Guembe Redín |
Obanos | Los Infanzones kalea, 27 | Eugenio Lategui Santamaria |
Obanos | Los Infanzones kalea, 31 | Alberto Lorenzo Lamas |
Obanos | Ntra. Sra de Arnotegui kalea, 11 | José Alcalá Gorriz |
Obanos | Ntra. Sra de Arnotegui kalea, 15 | Román Alcalá Gorriz |
Obanos | San Martin kalea, 4 | Victoriano Munarriz Tabar |
Obanos | San Martin kalea z/g | Jesús Astrain Aget |
Obanos | San Martin plaza, 1 | Teodoro Jaurrieta Beaumont |
Obanos | San Juan zeharbidea, z/g | Rogelio Astrain Aget |
Obanos | San Salvador zeharbidea, 2 | Benjamín Zabalegui Vallejos |
Obanos | San Salvador zeharbidea, 6 | Pedro Lategui Santamaria |
Obanos | San Salvador zeharbidea, 8 | Santiago Jaurrieta Irurzun |
Obanos | San Sebastian zeharbidea, 12 | Andres Almendariz Leache |
Obanos | San Sebastian zeharbidea, 12 | Máximo Urio Ugarte |
Obanos | San Sebastian zeharbidea, z/g | Cecilio Urio Gorospe |
Obanos | San Sebastian zeharbidea, z/g | Rafael Ros Gosas |
2021eko abenduaren 12an[12]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Zangotza | Alfonso el Batallador, 15 | José Benedé Artieda |
Zangotza | Alfonso el Batallador, 15 | Luis Benedé Artieda |
Zangotza | Juan de Berrueta kalea, 12 | Liborio Marco Miguéliz |
Zangotza | Leire kalea, 27-A | Martín Lozano Segura |
Zangotza | Padre Raimundo etorbidea, 13 | Felix Larriqueta Maisterra |
Zangotza | Pino kalea, 7 | Isidro Artieda Martínez |
Zangotza | San Miguel kalea, 10 | Félix Zubiate Murillo |
Zangotza | San Miguel kalea, 33 | José Urroz Navallas |
Zangotza | San Miguel kalea, 54 | Primitivo Palacín Campaña |
Zangotza | Santiago kalea, 16 | Javier Rocafort Apesteguía |
2022ko urtarrila[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Manuel de Falla kalea, 15 | Manuel Bea Soto |
2022ko apirila[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Carlos III. etorbidea, 9 | Mariano Saez Morila |
2022ko uztailaren 2an[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Zangotza | Alfonso el Batallador, 15 | Eugenio Palacin Campaña |
Zangotza | Alfonso el Batallador, 25 | Agustin Ibañez Azcoiti |
Zangotza | Alfonso el Batallador, 25 | Sabino Ibañez Azcoiti |
Zangotza | Estudio kalea, 27 | Joaquin Beorlegui Zaratiegui |
Zangotza | Jenaro Vallejos kalea, 7 | Isidro Tabar Ilincheta |
Zangotza | Jenaro Vallejos kalea, 7 | Matias Tabar Ilincheta |
Zangotza | Kale Nagusia, 83 | Enrique Lores Bambo |
Zangotza | Padre Raimundo etorbidea, 8 | Felix Oroz Buey |
Zangotza | Padre Raimundo etorbidea, 8 | Gregorio Oroz Buey |
Zangotza | Padre Raimundo etorbidea, 8 | Ramon Oroz Buey |
Zangotza | San Miguel kalea, 59 | German Zagurria Campaña |
Zangotza | Santiago kalea, 19 | Jesus Villabriga Migueliz |
2022ko iraila[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Zangotza | Enrique de Labrit kalea, 12 | Emiliano Lacasa Urrizola |
2022ko urria[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Zangotza | Alfonso el Batallador kalea, 2 | Alejandro Aranguren Quintana |
Zangotza | Amadores kalea, 13 | Francisco Estabolite Hualde |
Zangotza | Amadores kalea, 13 | Ignacio Echegoyen Cemborain |
Zangotza | Amadores kalea, 17 | Jeremias Iso Sola |
Zangotza | Kale berria, 17 | Honorino Ibañez Leoz |
Zangotza | Kale Nagusia, 16 | Romualdo Moriones Belzunegui |
Zangotza | Kale Nagusia, 25 | Antonino Adin Iribarren |
Zangotza | Kale Nagusia, 54 | Juan Mangado Garcia |
Zangotza | Oscura kalea, 29 | Maximo Lacasa Garcia |
Zangotza | Padre Raimundo etorbidea, 13 | Juan Antonio Garces Goñi |
Zangotza | San Babil kalea, 7 | Jesus Iribarren Garayo |
Zangotza | Santa Catalina plaza, 10 | Jose Plano Urrutia |
2022ko azaroa[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Jarauta kalea, 34 | Miguel Antonio Escobar Perez |
Iruñea | Jarauta kalea, 34 | Ricardo Zabalza Elorga |
2023ko apirila[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Zangotza | Caballeros kalea, 8 | Felix Zoco Torres |
Zangotza | Caballeros kalea, 23 | Evaristo Iso Egea |
Zangotza | Kale Nagusia, 52 | Meliton Mulet Arrieta |
Zangotza | Foruen plaza, 3 | Jose Alzate Egozkue |
Zangotza | Los Arcos plaza, 10 | Andres Clavería Gorria |
Zangotza | San Cristobal kalea, z/g | Jose Maria Alvarez García |
Zangotza | Santa Catalina plaza | Juan Villacampa Sanchez |
2023ko uztaila[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Florencio Ansoleaga kalea, 16 | Jose Rodriguez Medel ( |
Iruñea | San Saturnino kalea, 6 | Ramon Huder Ansa |
2023ko abuztua[5]
Herria | Kalea | Izena |
---|---|---|
Iruñea | Jose Alonso kalea, 2 | Marino Huder Carlosena |
Erreferentziak
- (Gaztelaniaz) «EL TROPEZÓN. Proyecto Stolpersteine (Los adoquines dorados).» AFFNA36.ORG (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
- (Gaztelaniaz) Montañés, Garikoitz. (2015-06-29). «Un tropezón con la memoria» elDiario.es (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
- (Gaztelaniaz) SL, TAI GABE DIGITALA. (2016-09-25). «Atarrabia coloca «adoquines tropezones» en recuerdo de 20 fusilados» naiz: (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
- (Gaztelaniaz) Ariztegi, Miguel M.. (2018-03-27). «Saboteados los 'adoquines de la memoria' instalados en Pamplona por los familiares de los represaliados por el franquismo» elDiario.es (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
- «Mapa con Filtros – AFFNA36.ORG» affna36.org (Noiz kontsultatua: 2024-03-04).
- (Gaztelaniaz) A.D.C. (2017-08-05). «Reconocimiento a Franciso Mula, fusilado en 1936, en Oronoz-Mugairi» El Diario Vasco (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
- (Gaztelaniaz) Press.Pamplona, Europa. (2018-03-22). «Nuevos adoquines en el Casco Antiguo en recuerdo a los fusilados en Pamplona» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
- Homenaje en Mués. (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
- (Gaztelaniaz) «CONTINUAMOS INSTALANDO TROPEZONES EN PAMPLONA» AFFNA36.ORG (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
- (Gaztelaniaz) Cascante, Lola Cabasés Hita / Patxi. (2019-06-14). «Nuevos adoquines colocados en Pamplona recuerdan a doce víctimas más del 36» Diario de Noticias de Navarra (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
- Dia de la memoria en Obanos. (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).
- (Gaztelaniaz) Actual, Pamplona. (2021-12-12). «Colocación de adoquines "tropezones" en Sangüesa, en recuerdo de once vecinos fusilados en el 36» Pamplona Actual (Noiz kontsultatua: 2023-11-07).