Tel Aviv
Tel Aviv, ofizialki Tel Aviv-Yafo,[1] (hebreeraz תל אביב Tel Aviv-Jafo, arabieraz تل ابيب-يافا Tall Abīb Yāfā) Mendebaldeko Asiako hiria da, Ekialde Hurbilean kokatua, Mediterraneo itsasoaren ertzean. Israelgo bigarren hiririk populatuena da Jerusalem ondoren.
| Tel Aviv תֵּל־אָבִיב-יָפוֹ تل أبيب | |||
|---|---|---|---|
| hiri handia | |||
 Tel Aviv hiriko hainbat irudi. Goitik behera eta ezkerretik eskubira: Tel Aviv gauez Jaffatik ikusita, Azrieli dorreak, Hayarkon parkea, kostaldea iluntzean, eta azkenik Jaffako erlojuaren dorrea.  Irudi gehiago | |||
| |||
| Administrazioa | |||
| Herrialdea |  Israel | ||
| Probintzia | Tel Aviv Barrutia | ||
| Alkatea | Ron Huldai (en)  | ||
| Izen ofiziala | Tel Aviv אחוזת בית תל-אביב Tel Aviv-Yafo תל אביב-יפו | ||
| Posta kodea | 61000–61999 | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 32°05′N 34°47′E | ||
 | |||
 | |||
| Azalera | 51,4 km² | ||
| Altuera | 5 m | ||
| Mugakideak | Herzliya (en) , Bat Yam, Holon, Bnei Brak, Givatayim (en) , Ramat HaSharon (en) eta Ramat Gan | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 460.613 (2019) 0 (2019) | ||
| Dentsitatea | 8.857,94 bizt/km² | ||
| Informazio gehigarria | |||
| Sorrera | 1909ko apirilaren 11 | ||
| Telefono aurrizkia | 3 | ||
| Ordu eremua | UTC+02:00 eta UTC+03:00 | ||
| Hiri senidetuak | Tolosa Okzitania, Filadelfia, Frankfurt am Main, Buenos Aires, Chisinau, Varsovia, Milan, New York, Łódź, Panama Hiria, Tesalonika, Bartzelona, Esmirna, São Paulo, Pekin, Cannes, Gaza, Bonn, Budapest, Belgrad, Essen, Sofia, Almaty, Incheon, Mosku, Viena, Kolonia, Oslo, Venezia, Mexiko Hiria, Addis Abeba eta Rio de Janeiro | ||
| http://www.telaviv.gob.il | |||
Klima
 Datu klimatikoak (Tel Aviv (1916–2007))  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 26.8 | 29.6 | 35.2 | 40.4 | 46.5 | 37.6 | 37.4 | 34.4 | 35.4 | 38.4 | 35.3 | 27.9 | 46.5 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 17.5 | 17.7 | 19.2 | 22.8 | 24.9 | 27.5 | 29.4 | 30.2 | 29.4 | 27.3 | 23.4 | 19.2 | 24.04 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 13.0 | 13.8 | 15.4 | 18.6 | 21.1 | 24.1 | 26.2 | 27.0 | 26.0 | 23.2 | 19.0 | 15.2 | 20.3 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 9.6 | 9.8 | 11.5 | 14.4 | 17.3 | 20.6 | 23.0 | 23.7 | 22.5 | 19.1 | 14.6 | 11.2 | 16.44 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | 2.5 | −1.9 | 3.5 | 7.0 | 11.2 | 15 | 19 | 20 | 15.7 | 11.6 | 6.0 | 4.0 | −1.9 |
| Euria (mm) | 126.9 | 90.1 | 60.6 | 18.0 | 2.3 | 0.0 | 0.0 | 0.7 | 1.4 | 26.3 | 79.3 | 126.4 | 532 |
| Euri egunak (≥ 1 mm) | 12.8 | 10.0 | 8.5 | 3.1 | 0.8 | 0.0 | 0.0 | 0.3 | 0.3 | 3.2 | 7.5 | 10.9 | 57.4 |
| Eguzki orduak | 192.2 | 205.9 | 235.6 | 270.0 | 328.6 | 357.0 | 368.9 | 356.5 | 300.0 | 279.0 | 234.0 | 189.1 | 3316.8 |
| Hezetasuna (%) | 73 | 71 | 69 | 65 | 68 | 70 | 70 | 70 | 67 | 66 | 66 | 72 | 69 |
| Iturria (1): Israel Meteorological Service[2] | |||||||||||||
| Iturria (2): Hong Kong Observatory[3] | |||||||||||||
Historia
Sionistek sortutako hiria da, XX. mendearen hasieran. Izenak berak, hebreeraz, Udaberriko Mendia esan nahi du, eta Theodor Herlzen Altneuland edo Lurralde Zahar Berria eleberritik hartua da.
Yafon kokatutako judu sionistek 1906an hiri berri bat sortzea erabaki zuten, aurreko bizitza kalitate txarrari ihes egiteko. 1909an lurrak erosten hasi ziren, lorategi hiria diseinuko hiri bat eraikitzeko: leku handia, berdegune ugari, azken batean Yafok zuen gehiegizko masifikazioaren aurkako hiri eredua.
Tel Aviv Israelgo modernitatearen ikur bihurtu da urteetan zehar. Israelgo gune komertzial, finantziero, kulturala da.
Gaur egun Yaforekin batuta dago eta 358.000 biztanle ditu, gehienak jatorri judutarrekoak (arabiarrak populazio osoaren %3,9 dira bakarrik).
Demografia
Kultura
Tel Aviveko unibertsitatea Israelgo garrantzitsuena da, eta nazioartean ere ospe handia du fisika, informatika, kimika eta hizkuntzalaritza gaietan bereziki. Opera entzutegi garrantzitsua dauka, non Placido Domingo tenoreak hiru urte egin zituen (1962-65). Antzerki ikuskizunak egiteko hainbat eszenatoki ere baditu.
Museo eskaintza zabala du, besteak beste arkeologia, arte garaikidea, judaismoaren historia, historia militarra... aztertzen dituztenak.
Kirola
Tel Aviv ezaguna da bertako saskibaloi taldeagatik, Maccabi Tel Aviv, besteak beste Europako txapelketan 5 aldiz izan baita garaile. Horrez gain, Maccabi Tel Aviv eta Bnei Yehuda Tel Aviv futbol taldeak ere badaude.
Tel Avivtar ospetsuak
- Uri Geller (1949-), ilusionista.
- Benjamin Netanyahu (1949-), lehen ministroa.
- Noa (1969-), abeslaria.
- Dana International (1972-), abeslaria.
- Ghil'ad Zuckermann (1971-), hizkuntzalaria.
Herri eta hiri senidetuak
|
.jpg.webp)
Erreferentziak
- Euskaltzaindia. Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia. .
- Israel Meteorological Service. Extremes for Tel Aviv [Records of February and May. ].
- Hong Kong Observatory. Climatological Information for Tel Aviv, Israel. .
- 2008 Stadt Frankfurt am Main. Frankfurt -Partner Cities. .
- Tel-aviv.gov
- 2008 Municipality of Milan (Comune di Milano). Milano – Città Gemellate. .
- (Katalanez) 2006–2009 Ajuntament de Barcelona. Barcelona internacional – Ciutats agermanades. .
- 2005–2008 Fiscolegis – Todos os direitos reservados Editora de publicaçُes periodicas – LTDA / 2008 City of Sمo Paulo. Sمo Paulo – Sister Cities Program. .
- International Relations – Sمo Paulo City Hall – Official Sister Cities
Kanpo estekak
- (Hebreeraz)(Arabieraz)(Ingelesez)(Errusieraz)Tel Aviveko webgune ofiziala
- Tel Aviven sorrerari buruzko artikulu laburra ARGIA astekarian
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q33935- Multimedia: Tel Aviv-Yafo / Q33935