Tasmaniako deabru

Tasmaniako deabruak Tasmania kontinentalean soilik lortu du naturalki bizirautea, 90.758 kilometro karratuko azalerako habitatean.[6] Aurretiaz Australia kontinentalean ere aurkitu zitekeen, baina Holozeno berantiarreko iraungitzean Tasmaniako itxoekin batera desagertu ziren.[7] Arrasto fosilen arabera, duela 3.200 urte inguru desagertu zen.[8] Iraungipenaren arrazoiei dagokienez, hainbat hipotesi proposatu dira: dingoen sarrerak eragindako lehia,[9] gizakien ehiza teknologiaren garapena, baliabideen hustiaketa intentsiboagoa[10] eta aldaketa klimatikoa,[11][12] besteak beste.

Halaber, 2020an 26 deabru Australiara birsartu ziren Aussie Ark erreserba naturalean, Hegoaldeko Gales Berrian. Hala, deabruak kontinentera bueltatu ziren lehen aldiz azken 3.000 urteetan.[13] 2021. urteko apirilean, 7 joey edo martsupial kume jaio ziren.[14] 2022 amaierarako, beste 13 deabru berri jaio zirelarik.[15]

Tasmaniako irla-taldean 1000 irla baino gehiago biltzen dira, baina Tasmaniako deabrua ez da ingurune hauetan bizirauteko gai izan. Irla batzuetan azken bi mendeetan desagertu dira, giza populazioen zabalkuntzaren ondorioz:

• Flinders uhartea.[16]
• Bruny uhartea.[16]

Horregatik azken hamarkadanetan birsartze proiektu edo saiakera ezberdinak egin dira:

• Maria Irla edo Wukaluwikiwayna. 2012. urtean 28 deabru eraman ziren Maria irlara, hurrengourteetan populazioaren hazkuntza argia behatu zelarik (90 banakoraino). Baina deabruen nagusitasunak uharteko zarigueia, pinguino eta gabaien populazioak zanpatu zituen.[17][18][19]
• Badger uhartea. 1996an uhartean deabruak ilegalki sartu ziren eta 2005ean atera ziren.[16][20]

Australasiar ekozona

Tasmaniako deabrua enbor huts baten barnean babestua.

Tasmanian gehienbat klima ozeanikoan aurkitzen da, gainontzeko ekozona australasiarreko hego ekialdean bezala, hostozabalen baso misto epelen bioma nagusitzen delarik. Uhartearen barnean hiru ekoeskualde bereizten dira: Tasmania Zentraleko Lur Garaien basoak, Tasmaniako baso epelak eta Tasmaniako oihan epelak.[21] Tasmaniako deabrua animalia oso mugikorra izanik, ekoeskualde lurtar guzti hauetan zehar aurkitu daiteke, kostaldetik mendiguneetaraino zabalduz. [22][23][24][25]

Deabruak habitat ezberdin hauetan bizirauteko duen baldintza bakarra bere gordelekua sortzeko enbor hutsak, kobazuloak, arroka handiak edo zuloak edukitzea da. Bertan ezkutatu edo babesten direlarik.[26][25]

Aipatzekoa da, egun gehienbat behatu daitezkeela kostaldeko txilardietan eta sarraskiak eratzen dituzten abeltzaintza guneetan. Deforestazioa edo habitaten zaztitzea eman den lekuetan ez bezala, non ez diren hainbeste behatzen.[25]

Deabruak gautarrak dira, egunez haien gordelekuean lotan gelditzen direlarik. Ez dute urtaroen araberako portaera aldaketa nagusirik aurkezten, joey-ak zaintzen dituzten emeen mugimenduaren murrizpenaz beste.[27][28][29]

Historikoki animalia beldurgarri eta arriskutsua bezala deskribatu den arren, orohar espezie lasai, letrgiko eta lotsatia da. Beldurtzen direnean berehalako haserrea erakutsi dezaketen arren, luzaroan eutsi ostean, erabat izoztirik geratzen dira.[4]