Swadesh zerrenda

Swadesh zerrenda oinarrizko berbak biltzen dituen zerrenda bat da (207 berba bertsio luzeenean), Morris Swadesh (1909-1967) hizkuntzalariak paratu zuena. Harremana ei duten bi edo hizkuntza gehiagoren arteko alderatzea ahalbideratzen du, euren arteko lotura denboran zehar nolakoa izan den balioetsiz. Hizkuntzalaritza konparatiboaren, glotokronologiaren eta hizkuntzalaritza estatistikoaren tresnetako bat da.

Babelgo dorrea, Pieter Brueghel margolariaren lana. Bibliak alegoria honen bidez azaltzen du munduko hizkuntzen jatorria

Erkaketa horrek antzekotasunak agerian lagako ditu, beti ere erabilitako errepertorioak fidatzeko inferentziak eragiten baditu. Hori berori izan zen Swadeshen kezka nagusia zerrenda proposatu zuenean. Denborak baino kontrolpean ez dauden hainbat eraldaketak gauzatu ohi dute hizkuntza baten lexikoaren bilakaera. Kulturazko arrazoiek eragiten dituzte transformazio horiek: teknologiaren hedapenak, politikak bultzatutako aldian aldiko dinamikek eta harreman ekonomikoek.

Swadeshen zerrendak arrazoibide hau zuen sustraizko: Oinarrizko Hiztegi bat bada, berbategi egonkor bat, kultur aldaketek itxuraldatuko ez dutena. Beraz zerrenda horrek kanpo utzi behar zituen kulturazko konzeptuak eta baliozkoa behar zuen izan edozein lekutarako eta hizkuntzatarako. Adibidez elur berbak ez du baliorik izango Afrika erdialdeko hizkuntza tropikalak alderatzeko, ezta telebista hitzak greko klasikoa eta modernoa erkatzeko ere.

Aukeratutako berbak edozein kulturatan ezagunak dira (hona adibideak: ura, harria, emakumea,...). Kanpoko mailegu batek nekez ordezkatuko ditu, hain dira oinarrizkoak.

Swadesh zerrenda

Hona 207 itemek osatutako zerrenda, euskarazkoa eta ingelesezkoa lagun.

Zb. Ingelesa Euskara
1 I ni
2 thou
(singular)
zu,
hi (familiar)
3 he hura / bera
4 we gu
5 you
(plural)
zuek
6 they haiek
7 this hau
8 that hori, hura
9 here hemen
10 there hor
11 who nor
12 what zer
13 where non
14 when noiz
15 how nola, zelan
16 not ez
17 all guzti
18 many asko
19 some batzuk, zenbait
20 few gutxi
21 other beste
22 one bat
23 two bi
24 three hiru
25 four lau
26 five bost
27 big handi
28 long luze
29 wide zabal
30 thick lodi
31 heavy astun
32 small txiki
33 short labur
34 narrow mehe, estu, mehar
35 thin argal
36 woman emakume
37 man
(adult male)
gizon
38 man
(human being)
gizaki
39 child
(a youth)
haur, ume
40 wife emazte
41 husband senar
42 mother ama
43 father aita
44 animal animalia, abere, piztia
45 fish arrain
46 bird txori
47 dog txakur
48 louse zorri
49 snake suge
50 worm har
51 tree zuhaitz, arbola
52 forest zuhaizti, oihan
53 stick
(of wood)
makil
54 fruit fruitu, zitu
55 seed hazi
56 leaf hosto
57 root sustrai, erro
58 bark
(of tree)
enbor
59 flower lore
60 grass belar
61 rope soka
62 skin
(of a person)
larru
63 meat
(as in flesh)
haragi, okela
64 blood odol
65 bone hezur
66 fat
(noun)
gantz
67 egg arrautza
68 horn adar
69 tail buztan
70 feather
(rather not down)
luma
71 hair ile
72 head buru
73 ear belarri
74 eye begi
75 nose sudur
76 mouth aho
77 tooth
(rather not molar)
hagin,hortz
78 tongue mihi
79 fingernail azazkal
80 foot oin
81 leg hanka,zango
82 knee belaun
83 hand esku
84 wing hego
85 belly sabel
86 guts erraiak
87 neck lepo
88 back bizkar
89 breast bular, ugatz
90 heart bihotz
91 liver gibel
92 to drink edan
93 to eat jan
94 to bite hozka egin, kosk egin
95 to suck zurrupatu
96 to spit txistu egin
97 to vomit oka egin
98 to blow
(as wind)
putz egin
99 to breathe arnasa hartu
100 to laugh barre egin
101 to see ikusi
102 to hear entzun
103 to know
(a fact)
jakin
104 to think pentsatu, oldoztu
105 to smell
(sense odor)
usain(a) hartu
106 to fear beldur izan
107 to sleep lo egin
108 to live bizi izan
109 to die hil
110 to kill hil, akabatu
111 to fight borroka egin
112 to hunt
(transitive)
ehizatu
113 to hit jo
114 to cut ebaki,moztu
115 to split zatitu, pitzatu
116 to stab
(or stick)
sastatu
117 to scratch
(an itch)
hazka egin, urratu
118 to dig aitzurtu, zulatu
119 to swim igeri egin
120 to fly hegan egin
121 to walk ibili
122 to come etorri
123 to lie
(as on one's side)
etzan
124 to sit eseri
125 to stand zutitu
126 to turn
(change direction)
biratu
127 to fall
(as in drop)
erori
128 to give eman
129 to hold
(in one's hand)
hartu
130 to squeeze estutu
131 to rub igurtzi
132 to wash garbitu, ikuzi
133 to wipe garbitu
134 to pull tiratu
135 to push bultzatu
136 to throw bota, egotzi
137 to tie lotu
138 to sew josi
139 to count zenbatu
140 to say esan
141 to sing abestu, kantatu
142 to play jokatu, jolastu
143 to float flotatu, ur gainean egon
144 to flow isuri
145 to freeze izoztu
146 to swell hanpatu
147 sun eguzki
148 moon ilargi
149 star izar
150 water ur
151 to rain euria egin
152 river ibai
153 lake aintzira, laku
154 sea
(as in ocean)
itsaso
155 salt gatz
156 stone harri
157 sand harea
158 dust hautz
159 earth
(as in soil)
lur
160 cloud hodei
161 fog laino
162 sky zeru
163 wind
(as in breeze)
haize
164 snow elur
165 ice izotz
166 smoke erre
167 fire su
168 ashes errauts
169 to burn
(intransitive)
erre
170 road bide
171 mountain mendi
172 red gorri
173 green berde, orlegi
174 yellow hori
175 white zuri
176 black beltz
177 night gau
178 day
(daytime)
egun
179 year urte
180 warm
(as in weather)
bero
181 cold
(as in weather)
hotz
182 full bete
183 new berri
184 old zahar
185 good on
186 bad txar
187 rotten
(as, a log)
ustel
188 dirty zikin
189 straight zuzen
190 round biribil
191 sharp
(as a knife)
zorrotz
192 dull
(as a knife)
kamuts
193 smooth leun
194 wet busti, heze
195 dry
(adjective)
lehor, siku
196 right
(correct)
zuzen
197 near gertu
198 far urruti, urrun
199 right
(side)
eskuin, eskubi
200 left
(side)
ezker
201 at -(e)an
202 in -(e)an
203 with
(accompanying)
-(r)ekin
204 and eta
205 if ba-
206 because -elako
207 name izen

Erreferentziak

  • Campbell, Lyle. (1998). Historical linguistics; An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
  • Embleton, Sheila (1995). Review of ‘An Indo-European classification: A lexicostatistical experiment’ by I. Dyen; J.B. Kruskal & P.Black. TAPS Monograph 82-5, Philadelphia. in Diachronica 12-2/1992:263-68.
  • Gray, Russell D.; & Atkinson, Quentin D. Language-tree divergence times support the Anatolian theory of Indo-European origin, Nature, 426.
  • Gudschinsky, Sarah. (1956). The ABC's of lexicostatistics (glottochronology). Word, 12, 175-210.
  • Hoijer, Harry. (1956). Lexicostatistics: A critique. Language, 32, 49-60.
  • Swadesh, Morris. (1950). Salish internal relationships. International Journal of American Linguistics, 16, 157-167.
  • Swadesh, Morris. (1952). Lexicostatistic dating of prehistoric ethnic contacts. Proceedings American Philosophical Society, 96, 452-463.
  • Swadesh, Morris. (1955). Towards greater accuracy in lexicostatistic dating. International Journal of American Linguistics, 21, 121-137.
  • Swadesh, Morris (1972). What is glottochronology? In M. Swadesh, The origin and diversification of languages (pp. 271–284). London: Routledge & Kegan Paul.

Kanpo estekak

Ikusi honako hau ere


This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.