Stephen Jay Gould

Stephen Jay Gould
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Stephen Jay Gould
Jaiotza	Queens, 1941eko irailaren 10a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Bizilekua	Queens
Heriotza	New York, 2002ko maiatzaren 20a (60 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: birikako minbizia
Familia
Ezkontidea(k)	Rhonda Roland Shearer (en) (1995 - 2002ko maiatzaren 20a)
Hezkuntza
Heziketa	Antioch University (en) ; Columbia Unibertsitatea 1967) doktoretza ; Harvard Unibertsitatea ; Antioch College (en) 1963) Artean graduatu : geologia; Leedsko Unibertsitatea ; Jamaica High School (en)
Tesi zuzendaria	Norman D. Newell (en)
Doktorego ikaslea(k)	Emily Cobabe-Ammann (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	evolutionary biologist (en) , paleontologoa, idazlea, filosofoa, unibertsitateko irakaslea, historialaria, ahots-aktorea eta botanikaria
Enplegatzailea(k)	Harvard Unibertsitatea ; New Yorkeko Unibertsitatea ; Natur Historiaren Amerikar Museoa
Lan nabarmenak	ikusi Oreka etendunaren teoria;
Jasotako sariak	ikusi National Book Award : National Book Foundation (en) (1981) : The Panda's Thumb (en) ; Humanist of the Year (2001) ; Zientzia lorpenen William Procter saria (1994) ; Paleontological Society Medal (2002) ; Library of Congress Living Legend ; Charles Schuchert Award (1975) ; MacArthur Fellows Program (1981eko uztaila) ; Phi Beta Kappa Award in Science (1983) : Hen's Teeth and Horse's Toes (en) ; Silver Medal of the Zoological Society of London (1984) ; Sue Tyler Friedman Medal (1989) ; Phi Beta Kappa Award in Science (1990) : Wonderful Life (en) ; Royal Society Science Books Prize (1991) : Wonderful Life (en) ; St. Louis Literary Award (1994) ; Darwin–Wallace Medal (2008) ; Linnean Medal (1992) ; Hayden Memorial Geological Award (1982) ; Mary C. Rabbitt History And Philosophy of Geology Award (1988) ; Fellow of the Committee for Skeptical Inquiry ; Fellow of the American Association for the Advancement of Science ; Fellow of the American Academy of Arts and Sciences ; Tinbergen Lecture (1981) ; Edinburgh Medal (1990) ;
Influentziak	Noam Chomsky eta Piotr Kropotkin
Kidetza	Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Zientziak Aurrera Egiteko Elkarte Amerikarra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	agnostizismoa

Stephen Jay Gould (New York, 1941eko irailaren 10a - 2002ko maiatzaren 20a), paleontologo estatubatuarra, XX. mendeko zientzia-dibulgatzaile handienetarikoa eta Niles Eldredgerekin batera oreka puntuatuaren teoriaren egilea.

Paleontologoa ez ezik, geologoa eta zientziaren filosofoa zen, eta espezieen bilakaera eta determinismo biologikoaren gezurrak jendarteratzeko liburu askoren egilea izan zen. Antioch Collegen gradua lortu ondoren (1963), Columbiako Unibertsitatean paleontologiako doktoregoa atera zuen (1967). Harvard Unibertsitatean eskolak eman zituen 1967. urtetik aurrera. 1972an, American Museum of Natural Historyko Niles Eldridgerekin batera, oreka puntuatuaren teoria eboluzionista (puntualismoa) adierazi zuen (Darwinen teorien berrikuste bat), fosilen artean trantsizio-forma gutxi aurkitzen direlako gertaeratik abiatuta. Teoria gradualistan ez bezala, zeinaren arabera espezieak mailaz maila bilakatzen baitira denbora-bitarte luzetan, oreka puntuatuaren teoriaren arabera, espezie berrien sorreran gertatzen diren aldaketak azkar gertatzen dira, eta egonkortasun-aldi luzeak izaten dira gero. Goulden arabera, talde txiki bakartu samar batean, oso aldaketa azkarrak gertatzen dira ehunka urteko epean, baina gero egonkortu egiten dira, eta milioika urteetan ez da batere aldaketarik gertatzen. Gould oso ezaguna egin zen, bai teoria horregatik bai argitaratu zituen lan zientifiko eztabaidagarriengatik, batez ere Natural History aldizkarian hilero idazten zuen This View of Life (Bizitzaren ikuspegi hau) zutabearengatik.

Biografia

Stephen Jay Gould Baysiden jaio zen, New Yorkeko Queenseko auzo lasai batean. Bere aita, Leonard, takigrafo bezala lan egiten zuen epaitegietan eta bere ama artista zen. Gouldek, bost urte zeuzkanean, bere aitak eraman zuen Amerikako Historia Natural museora non ikusi zuen bere lehenengo Tyrannosaurus rex. Berak ez zekien horrelako espezieak egon zirela. Horregatik momentu horretan erabaki zuen paleontologo izango zela.

Hazi zen judu etxe batean baina berak ez zuen erlijiorik praktikatzen. Agnostikotzat zuen bere burua.

1960 hamarkada. Gouldek AEBko Eskubide zibilen aldeko mugimenduan parte hartu zuen. Sarritan parte hartu zuen justizia sozialaren aldeko kanpainetan. Berak antolatu zituen manifestazioak dantza-areto baten aurka, bertan ez zituztelako pertsona beltzak onartzen. Gouldek segitu zuen manifestazio hauek antolatzen, dantza-aretoan politika hori aldatu zuten arte. Bere idazlanetan salatu zituen bere garaiko gizarteko zapalketa batzuk, arrazismoa eta sexismoa.

Gould bi aldiz ezkondu zen. Bere lehengo ezkontza 1965ean izan zen Deborah Lee-rekin. Berarekin bi ume eduki zituen: Jesse eta Ethan. Bere bigarren ezkontza 1995ean izan zen, Rhonda Roland Sheare-rekin.

1982ko uztailean mesotelioma diagnostikatu zioten, sabeleko estaldurari eragiten dion oso minbizi larri bat. Bi urtez egon zen gaixotasunaren kontra borrokatzen eta ondoren Discover aldizkarian artikulu bat argitaratu zuen, non hitz egiten zuen bere gaixotasunari buruz. Artikulu horretan esaten zuen bizi-itxaropena 8 hilabeteetakoa zela baina estatistikak esaten dute % 50 pertsonak hiltzen direla 8 hilabeteak baino lehen. Beste erdiak luzeago bizi ahal zuen. Berari minbizia garaiz detektatu zioten eta horregatik tratamendu onak eman zizkioten eta ebakuntzek lagundu zioten. Gouldek sendatzea lortu zuen.

Marihuanaren erabilpen sendagarriaren aldeko defendatzailea ere izan zen zeren bere errekuperazioan droga hau erre egin zuen. Gouldek esan zuen marihuanak eragin positibo handia eduki zuela bere sendatze prozesuan .

Gould 2002ko maiatzaren 20an hil zen bere etxean.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

Datuak: Q180619
Multimedia: Stephen Jay Gould / Q180619
Espezieak: Stephen Jay Gould

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.