Standard Oil

Standard Oil Amerikako Estatu Batuetako petrolio enpresa bat izan zen. 1870an sortu zen Ohion eta denborarekin munduko petrolio-findegirik boteretsuena bihurtu zen. Findegiak gainera, garraioa, marketina eta produkzioa bere gain zuen multinazional amerikar honek.

Standard Oil
Datuak
Mota	negozioa, enpresa eta holdinga
Jarduera sektorea	petrolioaren industria eta oil industry (en)
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Jarduera
Eskumendekoak	Ohio Oil Company (en) , Standard Oil Company of California (en) , Standard Oil Company of Indiana (en) , Vacuum Oil (en) eta Standard Oil Company of New York (en)
Enplegatuak	60.000 (1909)
Ekoizpena	Erregai
Agintea
Egoitza nagusi (1870–1885)	Cleveland
Egoitza nagusi (1885–1911)	New York
Egoitza nagusi	Ohio
Legezko forma	akzio konpainia eta kapital irekiko enpresa
Jabea	William Rockefeller
Zeren jabe	USS Sangamon (en) , USS Santee (en) , USS Chenango (en) , Jupiter (en) , Standard Oil Company No. 16 (en) eta USS Standard Arrow (en)
Historia
Sorrera	1870 1882 1890
Sortzailea	John Davison Rockefeller William Rockefeller Henry Morrison Flagler (en) Stephen V. Harkness (en) Samuel Andrews (en)
Desagerpena	1911

1859ko abuztuan, Edwin Drakek "urre beltza" aurkitu zuen Titusvilletik gertu, Pensilvanian, Estatu Batuetan. Urte batzuk geroago, John D. Rockefellerrek errefineria txiki bat erosi zuen Clevelanden, Ohion, eta 1870ean Standard Oil Company sortu zuen. "Petrolioaren sukarraren" hasiera izan zen eta planetako dirutza handienetariko baten hastapena.

Rockefellerren konpainia azkar baino azkarrago hazi zen; 1882rako bere herriko oliobideen negozioko %90 berea zuen. Berrogei enpresa bat egin zituen, guztiak Standard Oil konpainiaren menpe eta horrela Standard Oil Trust izenekoa sortu zuen. Lege barruko trikimailua izan zen hori, Estatu Batuetan monopolioen aurka ezarritako legeak saihestu eta horrela nagusitasuna ez galtzeko. Findegiak eta petrolioari lotutako beste hainbat negozio erruki gabe erosteari ekin zion. Horretarako maltzur jokatzen hain zuen, esaterako, prezioak jaitsi zituen beste enpresa batzuk hondoratzeko, lehiakideen zelatan ibili zen bezeroak kentzeko eta koipetu eta erosi egin zituen bankuetako eta Gobernuko ordezkariak, trustaren interesei laguntzeko.

Horrela jokatzeaz gainera, orduan berriak ziren finantza teknikak erabili zituen.

Standardek, adibidez edozertarako bankuen kredituetara jotzea. Standarden hazkunderako beste faktore garrantzitsu bat izan zen petrolio arloko profesionalik onenak kontratatzea; asko enpresa lehiakideen langile izandakoak. Azkenik, arrakastaren beste gakoetariko bat produkzioa goitik behera kontrolatzea izan zen: Standardek putzuak, findegiak, oliobideak eta banaketa sareak erosi zituen Estatu Batuetan eta beste hainbat herritan. Ez zegoen trusta gelditzerik et 1910eko hamarkadan baino ez zituen izen arazoak trusten aurkako legearekin; Sherman izeneko lege batek behartuta, enpresa "munstro" hura zatitu egin behar izan zen. Hala ere, 1920an, New Jerseyko Standard Oil, desegindako trustaren umeetariko bat, munduko petrolio enpresarik handiena zen.