Sisu

Sisu terminoaren jatorriak mende batzuk ditu eta Finlandiako kultura ulertzeko funtsezko elementutzat deskribatzen da. Termino horrek norberaren gaitasun mentaletik edo fisikotik haratago joateko erabakiari egiten dio erreferentzia, eta herrialdeko kulturaren eta diskurtso kolektiboaren funtsezko elementua da. Hala ere, ia ez dute ikerketa enpirikorik egin ideia horrek sendotasun psikologikoaren iturri gisa duen esanahia aztertzeko, eta denbora luzez definitzeko zaila izan dela dirudi. Oro har, finlandiarren osagai kultural gisa aztertu izan da,[8][9][10] baina ezaugarri psikologiko gisa ez da asko ikertu edo definitu.

1940ko hamarkadaren hasieran, sisuaren esentzia definitzen saiatu ziren. Finlandiako Uusi Suomi egunkariak bere irakurleek sisu dela defini zezaten ekimen eta lehiaketa bat abiarazi zuen.[11] Horri buruz Uusi-Suomik idatzi zuen: "Denok dakigu zer den sisua... luzaroan izan da eztabaidagai Finlandian eta atzerrian. Baina nola deskribatu eta definitzen dugu zer da sisu? ". Duela mende bat baino gehiago sisuaren esentzia behin betiko harrapatzeko ahaleginak egin ziren. Berrikiago, William R. Ahok, Rhodes Collegeko soziologiako irakasle emerituak, zera adierazi zuen sisuari buruz: "Ikerketa zientifiko antolatu eta sistematikoko lan garrantzitsu bat egin behar dugu sisuaren irismena aurkitzeko, bai geografikoki, bai egoera aldetik, eta baita sisutik eratorritako sinesmen eta portaeren irismena ere".[8]

Oraintsuko ikerketa baten helburua ildo horretan aurrera egitea eta kontzeptua eztabaidatzeko termino zehatzagoak adostea izan zen. Sisua ikuspegi psikologikotik aztertzeaz gain, kontzeptu gisa ez hain iheskorra izatea bilatzen dute, psikologia positiboaren esparruan errotu den definizio erreferentziagarria ematen baita. Sisua energia psikologikoaren potentzial gisa kontzeptua 2013ko ekainean aurkeztu zen Los Angeleseko Psikologia Positiboaren Hirugarren Mundu Biltzarrean.[12][13] Azterketa horretan, sisua funtsezko atributu psikologiko gisa deskribatzen dute, erronka mental edo fisiko garrantzitsu bat gainditzeko aparteko ekintza bat egitea ahalbidetzen duena. Sisuk "ekintza-pentsamoldea" deritzonari ere laguntzen dio; hasieran gizabanakoaren gaitasunak gainditzen dituztela diruditen erronkei aurre egiteko modu sendo eta erabakiorra, hain zuzen.[6] 2013an egindako ikerketa-lerro batek finlandiar garaikideen artean sisu-irudikapen kulturalak katalogatu zituen, eta erakutsi zuen sisua oso balioetsia dela, eta ikusleek gaitasun hori garatzeko interesa dutela.[14][15] Azterlanari 1060 pertsonak erantzun zioten. Ondorio nagusien artean, sisua energia-erreserbatzat hartzea zegoen. Horri esker, ezohiko ekintzak egin daitezke egoera mentalak edo fisikoki desafiatzaileak saihesteko (arnasa luzeko jomugak lortzeko eta iraunkorra izateko gaitasuna izan beharrean).