Sendategi

XIX. mendean, tuberkulosiaren jatorria ezagutu ondoren, sendategiak ugaltzen hasi ziren Europan, pronostikoa hobetuz eta transmisio-katea mozten hasiz. Brehmerrek eta Dettweillerrek Alemaniako lehen sendategiak sortu zituzten.

Sendategietan erabiltzen zen tratamendu higieniko dietetikoaren oinarria neguan zein udan aire zabalean etengabe egotea zen. Kasu batzuetan, gaixoak kontu handiz ibiltzen ziren hautsez garbitutako eta haizetik babestutako lekuetan, batez ere pinudi artean. Beste batzuetan, aulki-oheetan atseden hartzen zuten, areto erabat irekietan, goizeko lehen orduetatik gaua itxi arte ad hoc jarriak. Aldi horretan, leihoak irekita egoten dira, edo airea aireztatzeko aparatuen bidez berritzen da, prozedura hori bertan behera utzi gabe, neguko garairik gordinenetan izan ezik. Halaber, garrantzi handia du albuminoide naturalak (haragia, arrautzak, esnea) edo artifizialak (pureak, etab.) nagusi diren elikadurak. Plan dietetikoa gimnasiak, masajeak, bainuek eta hidroterapia hotzak osatzen dute.

Eraikinaren kokalekua aukeratzeko, garrantzia eman behar zitzaion iparraldeko eta ekialdeko haizeetatik babestua egoteari, eta zenbait eskualdetan (Alemaniako ipar-mendebaldean), mendebaldekoetan baso eta mendietatik. Hobe zen gaixoek pinudiz betetako lur lehorretan ibiltzeko aukera izatea. Eskualde menditsuetan, hegoalderantz irekitako haranak aukeratu behar ziren batez ere, eta lainoz eta lur hezez estalitako tokietatik ihes egin.

Bi sexuak zorrotz bananduta egon behar ziren, eta gaixoak eraikin bakar batean, garrantzi gutxiko establezimenduetan eta handienetan, bi solairu baino gehiagoko pabiloietan. Administrazioaren eraikinak, langileen gelak eta, batez ere, behitegia gaixoen eraikinetik bereizita egon behar ziren. Horietan, logeletarako lokalak eta gaixoek egunean zehar hartzen dituztenak desberdinak izango lirateke. Hormak ahal bezain iragazgaitzak eta garbitzen errazak izan behar ziren. Hobe zen berogailu zentrala berogailuak baino, berogailu horiekin batera hautsa sortzen baitzen.

Sendategien funtzionatzeko moduak mediku buru baten mende egon behar zuen, lazareto militar batean bezala. Gainera, mediku laguntzaile bat egon behar zen berrogeita hamar gaixoko.[3]