Santsol

Santsol[3] ([s̺ants̺ol] euskaraz Euskaltzaindiaren arabera; Santzol [s̺ants̻ol] euskaraz lehen) Nafarroako udalerria da. Lizarrako merindadeko herri honek 104 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera. Nafarroako hiriburutik 69 kilometrora dago.

Santsol
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Santsoleko herrigunea eta San Zoilo elizaren kanpandorrea.
Santsolgo bandera
Bandera

Santsolgo armarria
Armarria

Map
Kokapena
Herrialdea Euskal Herria
Lurraldea Nafarroa Garaia
Merindadea Lizarra
EskualdeaVianaldea
Administrazioa
Estatua Espainia
Erkidegoa Nafarroa
Izen ofiziala Sansol
AlkateaFrancisco Javier Díaz de Ilarratza Sanz
(AIS, indep.)
Posta kodea31220
INE kodea31219
Herritarrasantsoldar
Geografia
Koordenatuak42°33′17″N 2°15′51″W
Azalera13,31 km²
Garaiera485 metro
Distantzia69 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria87 (2023:  −14)
alt_left 47 (%54)(2019) (%63,2) 55 alt_right
Dentsitatea6,36 biztanle/km²
Zahartzea[1]% 15,97
Ugalkortasuna[1]‰ 0
Ekonomia
Jarduera[1]% 0 (2011)
Desberdintasuna[1]% 0 (2011)
Langabezia[1]% 7,02 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1][2]% 6,50 (2018: %6,5)
Datu gehigarriak
Webguneahttp://www.sansol.es

Izena

Euskaltzaindiak 1979an argitaratutako herri izendegian Santzol forma proposatu zuen herriarentzat, baina 1990eko Nafarroako Herri izendegian herriaren gaztelerazko izenak (Sansol) ez duela euskarazko parekiderik adierazi zuen akademiak. Gerora, hori zuzendu zuen eta Santsol zela erabaki[4], dagoeneko arau mailarekin.

Litekeena da herriaren izena San Zoilo herriko elizaren santuaren izenetik etortzea, Sanctus Zoilus bere forma latinezko zaharrenetik agian.[5]

Geografia

Inguru naturala eta kokapena
Herriaren eguneko ikuspegia.
Herriaren ikuspegia gaua heldu aurretik.

Herria, Nafarroa mendebaldean kokatzen da, N-111 errepidean Lizarra-Biana norabidean.

Santsolek Desojorekin egiten du muga iparraldean, El Bustorekin ekialdean, Torres del Riorekin mendebaldean eta hegoaldean.

Donejakue bidearen adar bat igarotzen da herritik[6].

Klima eta landaredia

Klimaren ezaugarriak mediterraneo kontinentalari motako klimari dagozkio. Urteko batez besteko tenperatura 12 gardu ingurukoa da, eta prezipitazioak 500 eta 800mm bitartekoak. Urteroko egun euritsuak 60 inguru dira herrigunean, eta 100 egun udalerriko gunerik menditsuenetan.

Udalerriko jatorrizko artadiak ia erabat desagertu dira gaur egun, eta landaturiko Alepo motako pinuek 11 hektarea hartzen dituzte.

Historia

San Zoilo herriko santuak badu kultu adibiderik Nafarroan 9. mendetik, baina Santsol herriaren lehen aipu dokumentatua Los Arcosko foruan agertzen da, 1176. urtean[6].

Los Arcosko Bostirien parte zelarik, Gaztelaren parte izatera igaro ziren 1463. urtean, Nafarroako gerra zibilaren kontestuan baina Nafarroako Erresumak independentzia galdu aurretik, eta herria ez zen Nafarroara itzuli 1753. urtera arte[7].

Herriko arkitektura dotoreena, elizan eta hainbat etxe eta jauregitan ikus daitekeena, 18. mendekoa[6].

Demografia
Santsoleko biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko hiru etorkin baino ez ziren bizi herrian, biztanleriaren %2,52a (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).

Politika

Udal hauteskundeak

Azken agintaldietan Santsoleko alkate kargurako Francisco Javier Díaz de Ilarraza aukeratu dute, zerrenda independente batzuen izenean. 2007an Grupo Independiente de Sansol (GIS) bere taldeak udaleko bost zinegotziak lortu zituen.

Santsoleko Udala [2007)
AlderdiaBotoakAukeratua?
Francisco Angel Barragan Domeño (GIS)50Bai
Maria Lucia Suescun Esandi (GIS)48Bai
Juan Javier Remirez Lizuain (GIS)46Bai
Maria Lourdes Garcia Olazabal (GIS)31Bai
Francisco Javier Diaz de Ilarraza Sanz (GIS)17Bai

2011ko udal hauteskundeetan Díaz de Ilarrazak alkate kargua gorde izan zuen, kasu honetan Agrupación Independiente de Sansol (AIS) izeneko zerrendarekin; AIS aurkeztutako zerrenda bakarra izan zen eta beste hiru kide zinegotzi bihurtu ziren[8].

Udaletxea

Gaur egungo udaletxea 1960ko hamarkadaren hasieran eraiki zen, errepidetik gertu Alde Zaharrean dagoen orube batean. Eraikina adreiluzkoa da, eta kokapen honen aurretik, udal bulegoak elizaren ondoan egon ziren, herriguneko gunerik altuenean. Udalak alkatea eta lau zinegotzik osatzen dute.

  • HELBIDEA: Auzo Berria kalea z/g

Alkateak

Hauek izan dira Santsoleko azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia
Antonio Baños Ordoñez[9] 1979 1983 Agrupacion Electoral Melgar
Javier Barragan Ibarrola[9] 1983 1987 Agrupacion Electoral Independiente Melgar
1987 1991
Luis Maria Zurbano Garcia[9] 1991 1995 Kudeaketa batzordea
1995 1999
1999 2003
2003 2007
Francisco Javier Diaz de Ilarraza Sanz 2007 2011 Grupo Independiente de Sansol
Francisco Javier Diaz de Ilarraza Sanz 2011 2015 Agrupacion Independiente de Sansol
Francisco Javier Diaz de Ilarraza Sanz[10] 2015 2019 Independenteak
Francisco Javier Diaz de Ilarraza Sanz[10] 2019 Jardunean Independientes de Sansol[11]

Azpiegitura eta garraioak

La Estellesaren Donostia eta Logroño bitarteko lineak (NA-10 zenbakiko emakida) geltokia dauka herrian. Lineak honako ibilbidea egiten du:

Ondasun nabarmenak

Santsoleko eliza nagusia San Zoilo eliza da. Estilo barrokoko eraikin honek, antzinako eliza (XVI. mendea) baten egitura erabiliz eraiki zen. Aipagarri dira elizako dorrearen altuera, forma karratu eta kanpaientzako gorputz bakarrarekin. Barrukaldean, San Pedroren egurrezko irudi gotiko bat eta Gurutzatuaren beste irudi erromanista bat daude.

Herriaren erdigunean estilo barroko hainbat jauregi daude. Aipagarri da "El Palacio" izeneko jauregi klasikoa. Bi zatiz osatuta, jauregiaren fatxadan hiru armarri ageri dira.

Erreferentziak
  1. Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 50-55 or..
  3. Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
  4. «Santsol - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2020-05-16).
  5. (Gaztelaniaz) Cabrera, Ramon. (1837). Diccionario de etimologias de la lengua castellana. Callero, 801 or. (Noiz kontsultatua: 2020-05-16).
  6. (Gaztelaniaz) «Sansol, Navarra, Camino Francés :: Guía del Camino de Santiago» Albergues del Camino de Santiago (Noiz kontsultatua: 2020-05-16).
  7. «LOS ARCOS (NAVARRA)» www.fernandezdearcaya.com (Noiz kontsultatua: 2020-05-16).
  8. Zerrendak Nafarroako Aldizkari Ofizialean.
  9. «SANSOL - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-14).
  10. (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
  11. «LIZARRAKO ESKUALDEKO HAUTESKUNDE BATZORDEA Aurkeztutako hautagai-zerrendak» NAO 78. zenbakia, 2019ko apirilaren 24a, asteazkena (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).

Ikus, gainera

Kanpo estekak
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Nafarroa
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.