Sanedrin

Sanedrina (hebreeraz סנהדרין), Antzinako Israelen, jakintsuen kontseilu edo biltzar bat zen, hiri judu bakoitzean, 23 epailetan egituratua. Aldi berean, Sanedrin Handia, Israelgo herriko 71 partaideko biltzar edo gorte gorena zen.

Sanedrinak, gorputz judizial bezala funtzionatzen zuen, eta ez zuen bakarrik kontu erlijiosoei buruzko agintea, baizik eta baita kontu zibilei buruzkoa ere. Israel erromatarren mende egon zen garaian funtzionatu zuen, Jerusalemeko Bigarren Tenpluaren azken alditik V. menderarte. Apaiz goren bat zen bere presidentea.

Gobernu erlijioso bezala, bere ardura zen judu doktrina erlijiosoa ezartzea, baita jai egutegia ezartzea eta herrialdeko bizitza erlijiosoa erregulatzea ere. Gobernu politiko bezala, bere ardurak, legeak egin eta onartzea, legeak betetzen zirela ziurtatzea eta delituak epaitzea ziren. Botere hauek, autoritate erromatarrek mugatzen zituzten. Honela, esate baterako, Sanedrinak pertsona bat hiltzera zigortzen bazuen, epaia, ezin zen erromatar prokuratore edo gobernariaren baimenik gabe betearazi.

Sanedrin Handian, hiru alderdi zeuden: farisearrak, saduzearrak eta zeloteak.

Sanedrinaren papera Jesusen Gurutziltzaketan
Sakontzeko, irakurri: «Jesusen_Gurutziltzaketa»

Jesukristoren epaiketa eta heriotza, autore batzuek kontrajarritzat jotzen dituzten formez kontatzen dira, ebanjelioetan aipatutako xehetasunak elkarren artean bat ez etortzeaz gain, batzuetan aurkakoak ere badirelako.

Hiru Ebanjelio sinoptikoen arabera (Mateo, Marko eta Lukas), Jesus Getsemaniko lorategian atxilotu zuen Apaiz Gorenen, eskribauen eta zaharren agindupean zegoen talde batek, eta Juda Iskariotek musu batekin identifikatu zuen[1]. Joanen arabera, Jesus atxilotu zutenak apaiz gorenek eta fariseuek izendatutako guardiak izan ziren, "Kiliarka" baten agindupean[oh 1], beraz, praetoriumeko soldaduak zituen erromatar ofizial baten lan bezala aurkezten du. Bertsio honetan Jesusek bere burua identifikatu zuen[2]. Batzuek ukatu egiten dute Joanek soldadu erromatarrek operazioan parte hartzeari buruz dioenaren historikotasuna (Mommsen, Blinzler, Barrett, Lohse, Besnier), beste batzuek onartu egiten dute (Bruce, Goguel, Winter)[3].

Jesus Kaifasen aurrean.

Atxilotu ondoren, Jesus, sinoptikoen arabera, Kaifas apaizaren etxera eraman zuten[4]. Juanen Ebanjelioaren arabera, lehenbizi Anasen aurrean eraman zuten, eta hark, gero, Kaifas suhira bidali zuen, "urte hartan apaiz gorena zena"[5]. Hiru sinoptikoen artean ere desberdintasunak daude Jesusen galderaren inguruan agintari juduen artean. Markos eta Mateo Sanedrin osoak gau hartan bertan egin zuen lehen bileraz mintzatzen dira. Jesusek blasfemia bidezko heriotza merezi zuela erabaki zuen, eta Sanedrinak hurrengo goizean egin zuen bigarren bileran, Pilatosengana bidali zuten. Lukasek Sanedrinaren bilera bakar bati buruz hitz egin du goizean, eta ez du berariaz aipatzen kondena[6]. Juanek ez du hitz egiten ez Sanedrinaz, ez Jesus atxilotu ondoren apaiz batek egindako galdeketari buruzko kondena batez, baizik eta aste batzuk lehenago Sanedrinak Lazaro Betaniakoaren berpizkundearen inguruan egindako bilera batez, non, Kaifasek eskatuta, Jesus hiltzea erabaki baitzen.[7]

Raymond Edward Brown jakintsu eta apaizak, exegesiaren kritika historikoa erabili zuen lehen akademiko katolikoetako batek, ikusi zuen Jesusek eratutako arazoa eztabaidatzeko Sanedrinek izandako bilera bateko kristau komunitatearen artean indarrean zegoen oroitzapen bat sinoptikoen narrazioetan sar zitekeela soilik Jesusen Jerusalemera bere heriotza baino pixka bat lehenago iritsi izanari dagokionez, hirira egindako bisita bakarra. Juanek hainbat bisita kontatzen ditu, eta Jesus hil baino aste gutxi lehenago egindakoa aukeratu zuen bilera hori aipatzeko. Brownen arabera, Sanedrinen bilera batean, Jesus atxilotu aurretik, Markosek eta Mateok aurkeztutako premiazko gaueko saioa baino onargarriagoa izan daiteke[8]. Köstenbergerrek ere, Juanen Lazarorekin zerikusia zuen bilera bat aipatzeak, Markosek eta Mateok hitz egiten duten saioaren inguruko bere isiltasuna azaltzen duela uste du[9].

Brownek, ebanjelioetan eta bere egileek oinarri bezala erabili zituzten ahozko tradizioetan transmititzen dena ulertzeko, xehetasun bakoitzaren historikotasuna baieztatzeko obsesioa, kristauek gertatu zenaz ezer ez zekitela dioen ustea baino oztopo txikiagoa ez dela ikusten du[8]. Brownen arabera, bost dira lau ebanjelioetako narrazioetan oinarri sendoa duten puntuak[8]:

  1. Sanedrineko bilera baterako deia egin zen, Jesusekin nola jardun aztertzeko.
  2. Atxiloketa-gauean, Jesusi galdeketa egin zion apaiz batek;
  3. Jesusek osatzen zuen tenpluaren aurkako mehatxua eztabaidatu zen;
  4. Besteei Jesusen heriotza erabakitzeko eskatu ziena apaiz gorena zen, eta Mateok eta Juanek Kaifas deitzen diote.
  5. Heriotza-epai baten baliokidea eman zen.

Dukeko Unibertsitateko akademikoa den Ed Parish Sandersek ere, Jesus historikoari buruzko ikerketa garaikidearen aitzindarietako batek, epaiketaren kontakizunaren desberdintasunak aztertzean, ez du batere babesten Mateok eta Markosek aipatzen duten gaueko bilera:

« Zaila da sinestea auzitegi bat Pazko lehen gauean benetan bilduko zenik, Mateok eta Markosek esaten duten bezala. Ikus dezagun Lukasek dioela Jesus Sanedrinera eraman zutela eguna haustean (Lk 22,66). Juanek ez du epaiketarik aurkeztu Sanedrinen aurrean. Are zailagoa da sinestea Mateo eta Markos zuzen daudenik bi epaiketa aurkeztean: bata gauean eta bestea hurrengo goizean. Aspalditik pentsatu izan da gaueko epaiketak (Mt 26,57-75// Mk 14,53-72) Mt 27,1// Mk 15,1eko bilera baten ohar laburraren hedapena dirudiela, eta hori prozesu bihurtzen dela. [...]

Ez dakigu zehatz-mehatz zer gertatu zen Apaiz Nagusiak, eta agian beste pertsona batzuek ere, Jesus galdekatu zutenean. Ezin dugu jakin benetan "Sanedrina" bildu ote zen. Gainera, ez dut uste Jesusen lehen dizipuluek jakingo zutenik. [...] Ez dut zalantzan jartzen Jesus apaiz gorenaren aginduz atxilotu eta galdekatu zutenik. Baina ezin dugu gehiago jakin. Espezialistek "judizioaren" kontakizunak disekzionatzen jarraituko dute, baina beldur naiz ez ote duen gure ezagutzak horregatik gehiago aurrera egingo. Kontakizunek gau nahasi baten itxura orokorra ematen digute, eta litekeena da hala izatea [...] Litekeena da norbaitek, eszenatik gertu egonda ere, zer egin zuen jakitea. Ezinezkoa dirudi ebanjelisten mende zeudenek aktoreen barne-motiboak ezagutzea.

  »

—[10]

Markosek eta Mateok kontatzen dutenez, Sanedrinak Jesus blasfemiagatik hiltzera kondenatu zuen bera Mesiasa, Jainkoaren Semea zela adieraztean[11]. Kontrara, Lulasek ez du hitz egiten Sanedrinen gaitzespenaz, ez eta blasfemia-akusazio batez ere, eta Juanek ez du aipatzen Sanedrinen bilerarik, ez Jesusen atxiloketa-gauean, ez hurrengo goizean. Sandersek eta Brownek uste dute Jesusek Mesias eta Jainkoaren Semea zela esateak, ebanjelioen idazketaren garaiko ideien atzeranzko proiekzioa dela, termino horiek kristauentzat zutelako zentzua, kristauak ez ziren garaiko juduei blasfemia iruditzen zitzaiena.

« Mateok eta Markosek birao-salaketara eraman zuten arrazoia Jesusek Kristo (Mesias) eta Jainkoaren Semea zela esatea da, baina hori ez da sinesgarria... Ia autore guztiek onartzen duten bezala, proposizio hauetako bakar bat ere ezin da blasfema bezala katalogatu. Mesiasa zirela zioten ondorengoei ez zitzaien biraorik leporatu, eta "Jainkoaren semea" izenburuak edozer esan nahi izan dezake. Izan ere, israeldar guztiek "Jainkoaren semetzat" hartzen zuten beren burua (adibidez,

Erm 9,4), eta biraotzat soilik har daiteke ondorengo kristau baieztapena, Jesus jainkotiar izaki bat zela dioena... Erabat bururagarria iruditzen zait tenpluaren aurka hitz egin eta jardutea biraotzat hartua izan zitekeela, baina ebanjelioen arabera, salaketa horrek ez zuen eraman epaia blasfemiagatik. Beraz, biraoa izan zitekeen akusazio bat dugu, baina esaten zaigu ez zuela ezertara eraman, eta titulu-konbinazio bat, ezinezkoak izateaz gain biraoak ez direnak, baina "blasfemia" epai batean amaitu zirenak. Judizioaren eszena, beraz, ez da gertagarria angelu guztietatik.

  »

—[10]

Brownek interpretatzen du ebanjelistek narrazioaren apaiz gorenaren galdera interpretatzen zuen jendearentzat idazten zutela: "Mesiasa al zara, Jainko bedeinkatuaren semea?", judu garaikideen etsaitasunaren adierazpen gisa, kristauen fedearen froga eta gorespen liturgikoa[8].

Erreferentziak
  1. Mk 14:43-46
  2. Jn 18:3-12
  3. Brown, Raymond Edward.. (2005). La muerte del Mesías : desde Getsemaní hasta el sepulcro. Verbo Divino ISBN 84-8169-485-1. PMC 80173023. (Noiz kontsultatua: 2020-04-08).
  4. Mt 26:57
  5. Jn 18:13-24
  6. Mt 26:57-68, Mk 14:53-65, Lk  22:63-71
  7. Jn 11:47-53
  8. Brown, Raymond Edward.. (2006). La muerte del Mesías : desde Getsemaní hasta el sepulcro. Verbo Divino PMC 850993064. (Noiz kontsultatua: 2020-04-09).
  9. (Ingelesez) Köstenberger, Andreas J.. (2004-12). John. Baker Academic ISBN 978-0-8010-2644-7. (Noiz kontsultatua: 2020-04-09).
  10. Sanders, E. P., “Jesús y el judaísmo”; Cap. 11: “la muerte de Jesús, los hechos probados”, “La causa de la ejecución”, Ed. Trotta. Madrid, 2004.
  11. Mk 14:61-64, Mt 26:62-66

Kanpo estekak
  1. Kiliarka bat greziarrek erromatar tribuno militar bat izendatzeko erabili ohi duten hitza da.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.