Samo Chalupka

Ján Chalupka komedia egilearen anaia txikia zen eta Bratislavako Lizeo Luterotarrean ikasi zuen. Han Eslovakiar Elkarte Literarioa sortu zuen. Ondoren, Vienan, bere ikasketa teologiko eta filosofikoak jarraitu zituen. 1830ean Polonia Errusiaren aurka altxatu zen eta idazleak, ikasketak utzita, poloniarren alde borrokatu zuen. 1831ean zauritua izan zen eta Bratislavara itzuli zen. Behin bere jaioterrian, predikatzaile lanari ekin zion. Halaber, ekintza politikoari ekin zion eta poesia idazteari. Lehenengo poema-bildumak 1845koak dira; horietan, Ján Kollárren ideologia paneslavista jarraituz, bere herriaren egoera politikoa eta soziala ondo asko ikus daiteke. Ľudovít Štúr idazlearen jarraitzailea eta Štúrovci taldearen partaidea izan zen. Štúr, Andrej Sládkovič, Janko Kráľ eta Ján Bottorekin batera, erromantizismoaren jarraitzaileak eta Eslovakiako pizkunde nazionalaren bultzatzaileak izan ziren.[1]

Hizkuntzaren ikuspuntutik lehenengo poemak txekieraz idatzi bazituen, laster eslovakiera hasi zen erabiltzen. Haren poesia bere herriko folklorean oinarritu zen, abestietan eta baladetan batez ere. 1860an, Bach-en gobernu absolutista erori ondoren, Boj pri Jelšave (Jelšavako gudua) poesia-bilduma plazaratu zuen eta, hiru urte beranduago, Turčín Poničan (Ponikingo turkiarra); biak ala biak abertzaletasunaren goraipamena ziren, horretarako turkiarren gainean lortutako garaipenak erabiliz. Mor ho! (Hil ezazu!),[2] 1864an zabaldua, poema laburra, eslovakiar literaturaren independentziaren aldeko lan garrantzitsuena bezala onartua dago; poemaren argumentoan eslovakiar herriaren sortzaileak eta Konstantino enperadorearen arteko eztabaida azaltzen da, zapalketa politikoarena gai nagusia izanik.