Sabucina

Sabucinako parke arkeologikoa (edo Sabbucina, toponimia ofizialaren arabera), izen bereko mendian kokatua, Caltanissettatik gertu (8 kilometro ipar-ekialdera), Siziliako gune arkeologiko bat da. Lurraldean finkapenak egon ziren Antzinako Brontze Arotik (K.a. XX.-XVI. mendea), helenizazio fase batetik igaroz, erromatarren garaira arte[1].

Sabucina
Datuak
Estatu burujabe Italia
Eskualdea Sizilia
Free municipal consortiumFree Municipal Consortium of Caltanissetta
Italiako udalerriCaltanissetta
EskualdeaCaltanissettako probintzia
Koordenatuak37°30′09″N 14°07′10″E
Map
Azalera0.015 km²
Historia
Eraikitzailea(k)Sikanoak, Brontze Aroa eta siziliotak
Garaia(k)720 m.
KulturaSikano
Indusketa
Indusketa datak1962, 1991
ZuzendariakPiero Orlandini
JabetzaRegione Sicilia
BisitagarriaEskaerapean
www.regione.sicilia.it

Historia

Jatorrizko herriak, greziar aurrekoa da: izatez, sikanoek eraiki zuten, Salso haran osoa menderatzen duen mendiaren posizio eroso horretan kokatzean[2].

Eskuragarri dauden datu arkeologikoetan oinarrituta, habitatutako eremuaren faseak honela bana daitezke:

  • K.a. XXIII.-XV. mendeak: Castelluccioko kulturako herri batzuk.
  • K.a. XIII.-X. mendeak: iparraldeko Pantalikako kulturaren txabolen herria (trifasikoa).
  • K.a. X.-IX. mendeak: Cassibile kulturaren gela arina.
  • K.a. VIII.-VII. mendeak: finkapen berria, etxe angeluzuzenekin eta antolatutako erlijio-eremu batekin.
  • K.a. VI.-IV. mendeak: Gelako greziar kolonoen kokalekua.

K.a. XIII.-XII. mendeen arteko fasean, lekua okupatu zen 3,5 eta 7 metro bitarteko diametroko etxola zirkularrak sortuz, zuzenean harkaitzean zulatuak maila batekin.

Bigarren fasean, harri lehorrez egindako etxolak dira, 4,9 my 7,9 metroko diametroa dutenak.

Hirugarren fasean (K.a. XI.-X. mendeak) bizitegi-guneak formaz aldatu zuen eta oinplano angeluzuzenekoak izatera pasatzen da, eta, sarritan, bi gelatan banatzen dira harrizko hormen bidez.

  • K.a. X.-IX. mendeak bizilekua xume bihurtu zen (agian suntsipen bortitz baten ondorioz) eta Cassibileko kulturarekin lotzen da.
  • VIII.-VII. mendeak: finkapen berria gertatu zen, etxe laukizuzenekin; muinoaren tontorrean antolatutako gurtza guneak.

Greziar aldia

Greziar asentamenduaren lehen fasea K.a. VII. mendean gertatu zen. Erdialdea etxebizitza laukizuzenez osatua zegoen, euren artean mendi-tontorrerantz toki gehiago zutelarik. K.a. VI. mendean, tokia, rodio-kretar kolonoek helenizatu zuten, harresiak eraikiz, beharbada, jendea bizi zen eremu osoa mugatuz.

K.a. V. mendean, Duzetiok tokia suntsitu zuen Siziliako matxinadan greziarren aurka dela eta, baina, ondoren, berreraiki egin zen[3]. Berreraikuntza mendearen bigarren erdian gertatu zen; kokalekuak kale eta partzela habitazionalen trazatu berri bat jaso zuen hainbat orientaziorekin, eta harresi berri bat dorre angeluzuzenekin. K.a. V. mendearen amaieran, beste suntsipen bat gertatu zen, oraingoan kartagotarrek egina greziarren aurkako gerran.

K.a. IV. mendea: hiria berreraiki zen, Timoleonek harresiak sendotu zituen baita lau angeluko dorreekin gotortu ere: erdialdea beste norabide batekoa da.

K.a. 310ean, tokia, ziuraski, Agatoklesek egindako suntsipenaren ondorioz abandonatua izan zen[4], herritarrak tokiz aldatzera behartu zituen. Erromatarren garaian, baserriak eta hiribilduak Piano della Cabierretik gertuko lautadetan ezarri ziren, eta nekropolia Lannari barrutian.

Arkeologia-gunea
Subucinan egindako indusketen planoa

Aztarnategi arkeologikoaren aurkikuntza nahiko berria da. Izatez, joan zen mendeko hirurogeiko hamarkadara arte ez zen lehen indusketa kanpaina egin, Piero Orlandinik gidatua, Azken Brontze Aroko kokalekua aurkitzera eraman zuena, (K.a. XIII.-X. mendekoa). Aurkikuntza oso garrantzitsua izan zen, Sizilian mota honetako lehen herria izan zelako. Mendiaren oinean, Brontze Arokoko hilobi batzuk aurkitu dira.

Etxolak

Iparraldeko Pantalicako faziesetik toki batean, harkaitzean zulatutako etxola zirkular batzuk daude, harrizko horma batek eusten dituenak. Hauen egitura finkatzen zen lurrean egindako zulo zirkular baten bidez, non zutoin bat sartzen zen, egurrezko egitura eusteko. Txabolen erdian etxea zegoen, horietako batzuek hipogeobat zuten azpian. Etxola bat, labe gisa erabili zen, arma metalikoak eraikitzeko harrizko matrizeak aurkitu dira. Bertan, Egeoko jatorriko tramankuluak ere badaude, Siziliara migratzen zuten pertsonen edo kontaktuen seinale.

Iparraldeko Pantalica kulturaren azken faseak oinplano angeluzuzeneko etxeak aurkitu dira, Thapsoseko etxebizitzak eta Egeoko ereduak gogorarazten dituztenak. K.a. IX. mendean, suntsipen bortitz bat gertatu zen, horren lekukoa kiskalketen aztarnak dira. Cassibile kulturaren tramankuluak eta Sant'Angelo Muxaro estiloko pitxerrak garai honetakoak dira.

Eremu sakratua

Harresiaren hegoaldean, hau da, harresietatik kanpo, antzinako eremu sakratua dago. Hemen badaude gela laukizuzenak edo zirkularrak direnak, ziuraski, jainko ktonikoen gurtzarekin erlazionatutakoak. Inguru honen garapena K.a. VIII.-V. arteko mendeetan gertatu zen. Aurkikuntzak zerikusi zuten santutegi gisa erabiltzen zen txabola batekin eta Sabucinako kaperarekin, hala nola terrakotazko irudia bat, K.a. VI. mendekoa. Nekropolitik gertu aurkitu zen in antis tenplu txiki baten pronaosa, okertutako sabai bikoitz batekin, bi zaldunen irudiekin koroatua, eta, beheko tinpanoa, gorgoniar motako bi maskarez apaindua[5]. Eremu horretan bertan, artisau-auzoa eraiki zen, armak galdatzeko labe batekin.

Gotorlekuaren harresia

Gotorlekuaren horma, tokiko helenizazioaren garaikoa da, hau da, K.a. VI. mendekoa. Bertan, dorre biribil bat dago. Gotorlekuak mendiaren goikaldea inguratzen du. Duzetiok K.a. V. mendean suntsitua izan ondoren. Gotorlekua, dorre karratuen eraikuntzarekin indartu zen.

Kartagotarrek K.a. IV. mendearen erdialdean suntsitua izan ondoren, hormak zaharberritu egin ziren, etxebizitza berriak sortzea ahalbidetuz.

Lekua

Gaur egun, Kultura, Ingurumen eta Hezkuntza Publikoko Zinegotzigoaren Eskualdeko dekretu bati esker, 6262 zenbakiduna, 2001eko uztailaren 11koa, Sabucinako eskualdeko parke arkeologiko bihurtu zen. Kapera, beste aurkikuntza batzuekin batera, Caltanissetta Eskualdeko Arkeologia Museoan[6] kontserbatzen da[7].

Iruditegia
  • Etxola biribilak
    Etxola biribilak
  • Tokiko harresiak
    Tokiko harresiak
  • Eremu sakratua, hainbat garaitako gainposizioekin.
    Eremu sakratua, hainbat garaitako gainposizioekin.
  • In antisko tenplu txiki baten buztin-maketa
    In antisko tenplu txiki baten buztin-maketa
  • Kratera atikoa, irudi gorriarekin
    Kratera atikoa, irudi gorriarekin
  • Kore estatua girlandarekin
    Kore estatua girlandarekin

Erreferentziak
  1. Sabucina - Siciliantica, 2020.08.30ean kontsultaturik.
  2. Sabucina, in Enciclopedia dell'arte antica, Istituto dell'Enciclopedia Italiana. 2020.08.30ean kontsultaturik.
  3. Diodoro Sukulo: XI., 91
  4. La Rosa: 1989, 62 or.
  5. Ikusi iruditegia
  6. Caltanissetta Eskualdeko Arkeologia Museoa
  7. QUILICI, Lorenzo eta QUILICI GLIGI, Stefania (2002): La via Appia: iniziative e interventi per la conoscenza e la valorizzazione da Roma a Capua, L'Erma di Bretschneider, 56. orrialdea eta hurrengoak, {{ISBN|978-88-8265-228-9}}.

Bibliografia

Kanpo estekak


This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.