Rinat Akhmetov

Rinat Akhmetov Donetsk-en jaio zen, Ukraina sobietarrean, langile-klaseko familia batean. Volgako Tatar etniakoa du aita[9][10] eta bera musulman sunita praktikante gisa agertu izan da.[11] Aita, Leonid Akhmetov, ikatz meatzaria zen, eta ama, Niakia Nasredinovna, dendako langilea.[7][12]

Akhmetoven iraganari buruzko xehetasunak, Ukrainako komunismoa erori ondoren bere aberastasuna nola lortu zuen eta 1985 eta 1995 bitartean egin zituen jarduerak eztabaidagarriak dira oraindik.[13][14] Akhmetovek elkarrizketetan adierazi duenez, enpresa-inbertsio arriskutsu baina onuragarriak egin zituen Sobietar Batasunaren desegitearen ondorengo lehen urteetan. Berak honela azaldu izan du: "Nire lehen milioia irabazi nuen ikatza merkaturatzen, eta inork erosi nahi ez zituen aktiboetan inbertitu nuen diru hura. Arriskutsua zen, baina merezi izan zuen".[15] Ukrainako eta Europako beste herrialde batzuetako argitalpen askok alegazioak egin dituzte Akhmetoven ustezko "iragan kriminalari" buruz, eta horietako batzuek geroago atzera egin zuten.[13][16][17]

Donetsk Mafia liburu dokumentalean, Serhi Kuzin autore ukrainarrak dio Akhmetov "mafiaburu" baten papera ibili zen 1980ko hamarkadan.[18][19] Urte haietan eskualdean Akhat Bragin izeneko pertsonaia bat ari zen, legez kanpoko oihalgintza negozioan eta tatariarren klan bat era mafiosoan gidatzen, eta Braginen laguntzaile izan zen Akhmetov[20]. Ustez, Donbasseko industria handietan, zuzendaritza elementuak presionatuz, jabetza industrial handiak poltsikoratu zituzten Braginen taldekoek.[21]

2008an, Donetskeko Apelazio Auzitegiak liburua plagio-lantzat jo zuen. Liburuaren egileek (Boris Pentxuk, Sergei Kuzin eta Ustelkeriaren Aurkako Fundazioa) 200.000 hryvniako kalte-ordaina ordaindu behar izan zieten Aleksandr Kutxinskiri egile-eskubideak urratzeagatik. Kutxinski "Krimen Espres" eskualde-astekariaren editore-burua eta "Donetskeko mafiaren kronika" liburuaren egilea izan zen.[22]

1995eko urrian, Bragin, Xakhtar Donetsk futbol-klubeko lehendakari zela ordurako, bonba batek hil zuen (sei bizkarzainekin batera) taldearen estadioan bertan.[23] Zurrumurru batzuek Braginen heriotzarekin lotzen dute Akhmetov.' Hilketen ondoren, Akhmetovek "Braginen finantza-inperio handi bat jarauntsi zuela" esaten da.

"Akhat Bragin nire lagun mina zen", gogorarazi zuen Rinat Akhmetovek Kyiv Post egunkariari idatzitako erantzun batean. "Bere heriotza tragedia handia da niretzat pertsonalki".[24]

Politikoki, Donbass eskualdeko nagusigo errusiarraren aldean mugitu izan zen Akhmetov, Viktor Janukovytx presidentearen ildo bertsuan. Baina Maidaneko Iraultza delakoak (2014) sektore pro-errusiarren gainbehera ekarri zuenean, eta Donbasseko gerraren ondoren Donetsk eta Luhansk eskualdeen sezesioa, ekialde errusiar-zale horretan zituen aberastasun asko galdu zituen Akhmetovek, eta nolabait Ukraina burujabean geratzen zitzaionarekin ber-lerrokatze politiko bat egin zuen[25].

2022ko krisiaren eta inbasioaren atarian, Akhmetov estatu ukraniarrarekin batu zen publikoki, Mariupolen bere bazkide Vadim Novinskirekin egindako agerpen batean. Bertan Rinat Akhmetovek gobernuaren, negozioen eta Ukrainako herritarren batasuna eskatu eta SCM konpainiaren 1000 miloi hryvniako zergen aldez aurreko ordainketa iragarri zuen.[26][27] Guztiarekin, 2021ko Forbes agerkariaren kalkuluen arabera, Ukrainako pertsona aberatsena izaten jarraitzen zuen Akhmetovek, 7.600 milioi dolarreko jabetzarekin[2].

Eskala osoko inbasioa hasi ondoren, Akhmetovek Errusia erasotzailea dela eta Putin gerra-kriminala dela adierazi zuen, eta Mariupoleko industria metalurgikoa ("Azovstal" eta Mariupoleko fabrika) aldi baterako geldiarazi eta Errusiako okupazioaren mende ez duela funtzionatuko jakinarazi zuen.[28][29]

Otsailaren 26an, Akhmetovek Ukrainari laguntzeko 600 milioi hryvnia bidali zituela azaldu zuen. Halaber, SCM konpainiak Ukrainako Indar Armatuei, Lurralde Defentsarako Unitateei eta biztanleriari laguntzeko proiektuak bideratu zituen.[30]

Otsailaren 24ko Errusiako inbasioaren hasieratik 2022ko maiatzera arte, Rinat Akhmetoven negozioek guztira 70 milioi euro transferitu dituzte laguntza humanitariorako, Ukrainako Indar Armatuetarako eta lurralde defentsarako.[31][32]

Akhmetov Fundazioak, SCM negozio guztiek eta FC Xakhtar futbol taldeak eskaintzen dute laguntza. 2022ko maiatzaren amaieran, Akhmetovek 100 milioi euro bideratu zituen Ukrainari laguntzeko. "Gerrak kaltetutako zibilei janaria eta sendagaiak ekarriz laguntzen diegu. Gure elektrikariek, askotan bizitza arriskuan jarriz, argia berreskuratu eta bizitza baketsua bueltatzen dute Ukrainako hiri eta herrietara. Ukrainako armadari eta Lurralde Defentsarako indar armatuei laguntzen ari gara. Ahal den neurrian, fronteko premien alde egiten dugu lan. Gure fabrika metalurgikoek tankeen aurkako txekiar trikuak eta balen aurkako txalekoetarako altzairua ekoizten dituzte".[33][34]

Forbes agerkariaren kalkuluen arabera, 2022an Ukrainako Errusiaren inbasioa dela eta, Akhmetoven ondarea ia 14.000 milioi dolar izatetik 6000 milioi dolar baino gutxiagora gutxitu zen bi astetan, eta ziurrenik zenbatekoa askoz txikiagoa da.[35]

Akhmetovek Errusia auzitara eraman nahi du Mariupoleko bere altzairu-fabriken bonbardaketaren ondoriozko 17.000 milioi eta 20.000 milioi dolar arteko galerengatik. "Zalantzarik gabe, Errusia auzitara eramango dugu eta kalte-ordainak eskatuko ditugu galera guztiengatik eta galdutako negozioengatik".[36]

Akhmetovek esan du Errusiarekin gerra hasi zenetik Ukrainan egon dela, eta gaineratu du: "Gure herrian sinesten dugu eta gure garaipenan sinesten dugu".[37]

• Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, ingelesezko wikipediako «Rinat Akhmetov» artikulutik itzulia izan da, 2022-02-28 data duen 1074414983 bertsioa oinarritzat hartuta. Sartze-datarik ez duten erreferentziak, edo 2022-02-28 baino lehenago datatuak, jatorrizko artikulutik ekarri dira itzulpenarekin batera.