Richard Feynman

Richard Phillips Feynman (New York, Estatu Batuak, 1918ko maiatzaren 11 – Los Angeles, Kalifornia, Estatu Batuak, 1988ko otsailaren 15a) XX. mendeko estatubatuar fisikaririk garrantzitsuenetariko bat izan zen. Elektrodinamika kuantikoaren eremuko bere lanagatik Fisikako Nobel saria jaso zuen 1965ean Julian Schwingerrekin eta Sin-Itiro Tomonagarekin batera. Partikula azpiatomikoen jokaera azaltzeko balio zuten lanabes piktoriko batzuk jorratu zituen, gerora Feynamen diagrama izenaz ezagutuko zirenak. Gaztaroan bonba atomikoaren garapenean lan egin zuen Manhattan proiektuan, eta Challenger espazio-ontziaren hondamendia balioztatu zuen ikertzaile taldean ere ibili zen.

Richard Feynman
(1984) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Far Rockaway eta Queens, 1918ko maiatzaren 11
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Bizilekua	Far Rockaway Los Alamos (en) Altadena (Kalifornia)
Lehen hizkuntza	estatubatuar ingelesa
Heriotza	UCLA Ronald Reagan Medical Center (en) eta Los Angeles, 1988ko otsailaren 15a (69 urte)
Hobiratze lekua	Mountain View Cemetery and Mausoleum (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: abdominal cancer (en)
Familia
Aita	Melville Arthur Feynman
Ama	Lucille Feynman
Ezkontidea(k)	Arline Feynman (en)  (1942ko ekaina -  1945eko ekainaren 16a)
Seme-alabak	ikusi Michelle Feynman (en)
Anai-arrebak	ikusi Joan Feynman
Hezkuntza
Heziketa	Far Rockaway High School (en) (1931 - 1935) Massachusetts Institute of Technology (1935 - 1939) gradu Princetongo Unibertsitatea (1939 - 1942) doktoretza
Tesia	The principle of least action in quantum mechanics (en)
Tesi zuzendaria	John Archibald Wheeler
Doktorego ikaslea(k)	George Zweig (en) Thomas Curtright (en) Michel Baranger (en) Al Hibbs (en) Laurie Brown (en) Howard Arthur Kabakow (en) Philip Moss Platzman (en) Marvin Chester (en) Koichi Mano (en) Michael Cohen (en) Sam M. Berman (en) Frank Lee Vernon, Jr. (en) Willard Henry Wells (en) Carl Iddings (en) Henry Hoyt Hilton (en) Giovanni Rossi Lomanitz (en) Finn Ravndal (en) Elisha R. Huggins (en) Steven Kenneth Kauffmann (en) James M. Bardeen (en) Frank Edward Barnes (en)
Hizkuntzak	ingelesa portugesa
Irakaslea(k)	Abram Bader (en)
Ikaslea(k)	ikusi Robert Barro (en) William Daniel Hillis (en)
Jarduerak
Jarduerak	fisikaria, quantum physicist (en) , asmatzailea, idazlea, unibertsitateko irakaslea, perkusionista, fisikari teorikoa, zientzia-dibulgatzailea, politikaria eta autorea
Parte-hartzailea Manhattan Proiektua
Enplegatzailea(k)	Manhattan Proiektua  (1941 -  1945) Cornell Unibertsitatea  (1945 -  1950) Kaliforniako Teknologia Institutua  (1950 -  1988)
Lan nabarmenak	ikusi “Surely You're Joking, Mr. Feynman!” (en) The Feynman Lectures on Physics (en) Feynman diagram (en) Feynman–Kac formula (en) Hellmann–Feynman theorem (en) Cargo Cult Science (en) The Character of Physical Law (en) Bethe–Feynman formula (en) Feynman checkerboard (en) Feynman parametrization (en) Feynman point (en) Feynman slash notation (en) reverse sprinkler (en) Feynman-Stueckelberg interpretation (en) Wheeler–Feynman absorber theory (en)
Jasotako sariak	ikusi Fisikako Nobel Saria  (1965) Oersted Medal  (1972) Niels Bohr International Gold Medal  (1973) Albert Einstein Award  (1954) Foreign Member of the Royal Society  (1965eko apirilaren 8a) Zientzia Domina Nazionala  (1979) Fellow of the American Physical Society Ernest Orlando Lawrence Award  (1962) Putnam Fellow  (1939)
Influentziak	Paul Dirac
Kidetza	Royal Society Zientziak Aurrera Egiteko Elkarte Amerikarra Ameriketako Fisika Elkartea Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala
Izengoitia(k)	Ofey
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	ateismoa
richardfeynman.com

Fisikari egin zizkion ekarpenen artean nanoteknologiaren lehen garapenei eta konputazio kuantikoari buruzko lehen lanak nabarmentzen dira. Nahiz eta Feynmanen ekarpenak fisikaren barruan asko diren, argitaratu zituen ikerketa artikuluak 37 baizik ez ziren izan. Kaliforniako Caltech unibertsitatean fisika teorikoko Richard Chace Tolman katedra lortu zuen. Feynman bere liburu eta eskoletan fisika errazten eta jendartean zabaltzen saiatu zen, batez ere 1959an nanoteknologiari buruz emandako konferentzian, There's Plenty of Room at the Bottom («Azpioaldean bada nahikoa leku») edota bere The Feynman Lectures on Physics («Feynmanen fisikari buruzko konferentziak»), fisikaren arloan irakurketa klasiko bilakatu den hiru bolumeneko liburua.