Rialto zubia

Kanal Handiaren gainetik egin zen lehenengo igarobidea txalupez osaturikoa zen eta 1181n eraiki zuen Nicolò Barattierik (haren lanen artean San Marco enparantzako bi zutabeak ere badaude). Iraganbide honi, Ponte della Moneta deitzen zioten, ekialdeko sarreraren ondoan zegoen diru etxearengatik.

Kanal Handiaren ekialdeko ur bazterrean zegoen Rialtoko merkatua haziz joan zen eta ondorioz zubiaren gaineko joan-etorria handiagotu egin zen. Lehenago zegoen txalupez osaturiko iraganbidea zureko egitura zuen zubi baten ordez aldatu zuten 1250 inguruan. Egitura berria erdiko zati mugikorrean elkartzen ziren bi arrapal makurrez osotuta zegoen, eta erdiko zati mugikor horri esker altuera handiko ontziak pasa zitezkeen. Merkatuarekin zuen lotura handia zela eta, izena aldatu zioten eta horrela Rialto zubia bihurtu zen. Zubiaren alboetan dendez osaturiko bi lerro eraiki ziren XV. mendearen lehenengo zatian. Estatuaren Diruzaintzak errentatik jasotzen zituen diru sarrerei esker mantentzen zen zubia.

Zubiak kalteak izan zituen 1310ean, Bajamonte Tiepoloren menpe zeuden erreboltariak erretiratzean. Ferrarako markesaren emaztearen desfilea ikustera hurbildu zirenen pisuaren ondorioz zubia erori egin zen 1444an. Zubia berriz ere jausi zen 1524an.

Harrizko zubi bat eraikitzeko proposamena 1503an egin zen lehenengo aldiz. Hurrengo hamarkadetan zehar hainbat proiektu aztertu ziren eta azkenik 1551n Veneziako agintariek Rialto zubia berriztatzeko agindua eman zuten. Jacopo Sansovino, Andrea Palladio eta Il Vignola bezalako arkitekto ezagunek ikusmolde klasikoko eta hainbat arkuz osotutako proiektuak aurkeztu zituzten baina ez zizkieten egokitzat jo.

Gaur egun ikus dezakegun zubiak arku bakarra du eta Antonio da Pontek eraiki zuen Antonio Contin bere ilobaren laguntzarekin. Eraikuntza 1591n bukatu zen, Pasqual Cicogna dukearen garaian hain zuzen ere. Gaur egungo zubiaren egitura zurezkoaren berdintsua da: zubiaren erdiraino garamatzaten bi arrapal makur ditu eta alboetan dendak daude. Zubi osoak arkupe sorta bana du alboetan. Batzuei ingeniaritza aldetik proiektu lar ausarta iruditu zitzaien: Vincenzo Scamozzi arkitektoak, esaterako, uste zuen zubia berriro jausiko zela, baina zubiak oraindik tinko irauten du eta Veneziako sinbolo arkitektonikoetako bat bihurtu da.

• Konstituzioaren zubia, berriena.
• Akademiaren zubia, XIX. mendekoa.
• Oinutsien zubia, modernoena, Piazzale Roma eta Santa Luzia geltokia lotzen duena.

• Ponte di Rialto: l’enigma del progetto