Reggio di Calabria

Reggioren jatorria arkeologia eta mitologiaren artean ezkutatzen da. K.a. 3. milurtekotik aurrera, populazio pelasgikoa (askenazioak eta ausonioak Diodoro Sikulok aipatutakoak, eta enotrioak Dionisio Halikarnasokoak eta Estrabonek aipatzen dituztenak) bizi ziren han. Ondoren, Eubeako kalkistarrek eta meseniarrek fundatutako Erythrà («Gorria») izeneko hiriaren hondarren gainean, italoak kokatu ziren. Hiri hau greziarrek hegoaldeko Italian fundatutako hiririk zaharrena da, Kumasen ondoan. Izan ere, K.a. VIII. mendean, (730ean) sortu zuten. Mitologiaren arabera, Delfosko orakulua erakutsi zuen hiria fundatu behar zen tokia[3].

Lokros hiriarekin aliatuta, Sagrako batailan parte hartu zuen, K.a. VI. mendean. Estrabonen arabera, Lokroseko 10.000 soldaduk eta Reggioko tropek, Crotonako 130.000 gerlariak garaitu zituzten[4]. Reggio Magna Graeciako hiri garrantzitsuenetariko bat izan zen, K.a. V. mendean, Anaxilao tiranoaren agintaldian itzal handia lortuz. Reggioko polisaren garapen artistiko eta kulturala erlazionatuta dago bere eskola filosofikoa pitagoriko eta eskultura eta poesiako eskolarekin.

Peloponesoko Gerran Atenasekin aliatu zenez, Dionisio I.a Sirakusakoak behin eta berriz erasotu zuen. K.a. 387an Sirakusaren mendean erori zen, baina K.a. 351n independentzia berreskuratu zuen. K.a. 433tik aurrera demokrazia onartu zen.

Erromaren aliatua izanik, udalerri bihurtu zen K.a. 89an. Erromatar Inperioaren garaian, hegoaldeko kulturako gune ospetsuenetariko bat izan zen. Hiri honetan Regio III Lucania et Brutii-ren (Lucania eta Bruzioko erregioa) gobernadorearen egoitza zegoen. Reggion Tirrenoko isurialdea zeharkatzen zuen Via Capua-Rhegium hasten zen.

VI. mendean Bizantziar Inperioaren mende gelditu zen. Bizantziarrek Italiako hegoaldean kontrolatzen zituzten lurraldeen metropoli bilakatu zuten. Calabriako dukerriaren hiriburua eta Italiako greziar errituaren ardatza izan zen. VIII. mendearen amaieran nolabaiteko oparotasuna lortu zuen, apezpiku-egoitza izanik. Goi Erdi Aroan, Reggioko populazioa handitu zen, hiriak zuen garrantzi estrategikoaren seinale. Lombardiarren esku egon zen X. mendean, eta X.-XI. mendeen bitartean arabiarrek menperatu zuten. Azkenean, 1005ean, Pisako Errepublikak, lombardiarrek, bizantziarrek eta normandiarrek aliantza bat eratu zuten arabiarrak kanporatzeko.

1060an, Roberto il Guiscardo eta Roger I.a Siziliakoa normandiarrek, betirako egotzi zituzten bizantziarrak. Hala ere, greziar kulturako eta errituko elementuek XVII. mendera arte iraun zuten, nahiz eta, 1081ean, Gregorio VII.a aita santuak latindar erritua ezarri. 1282an, Siziliar bezperetan, Reggio Messinarekin batera lerrokatu zen, historia, merkataritzako eta kulturako interesak zituelako. Egoera honetan, Anjouren kontrako matxinada eta Aragoiko indarrak babestu zituen. XIV. mendean, hiria Napoliko Erresumara esleitu zen administrazio-botere berria lortuz.

Siziliarekin zituen merkataritza harreman nagusiak zirela eta Gonzalo Fernández de Córdobak Reggio konkistatu zuen Fernando Katolikoaren koroarentzat. Otomandarren eta berberiarren inbasioek hiria suntsitu zuten XVI. mendean. Bestalde, espainiarren zerga zapaltzaileek eta izurriak Reggio endekapenera eraman zuten. Egoera horrek behea jo zuen 1783ko lurrikararekin[5]. Seismo hark larriki kaltetu zuen Reggio eta hegoaldeko Calabria guztia.

1806an, Napoleonek hiria hartu eta dukerri izendatu zuen, bere kuartel nagusia bertan ezarriz. Reggiok zerikusia izan zuen Risorgimentoko matxinadetan, geroago Italiako Erresumako zati izateko.

1860ko abuztuaren 21eko goizean, Piazza di Duomoko bataila gertatu zen. Horren ondoren, Giuseppe Garibaldik Bi Sizilietako Erresuma konkistatu zuen eta Vittorio Emmanuele II.a erregeari eman zion. Hiriko sindikoak, Brun Antonio Rossik, izan zen lehenbizikoa Frantzisko II.a Bi Sizilietakoaren agintaldia bukatu zela aldarrikatzen.

1908ko abenduaren 28an, hiriak beste lurrikara handi bat pairatu zuen. Lurrikarak hiria hondatu zuen itsasikara (tsunami) bat eragin zuen[5]. Hiria berriztu zen lurrikararen kontrako irizpideak jarraituz, hala nola, garaiera gutxiko etxeak, kale elkarzutak...

Bigarren Mundu Gerran, britaniar armadaren 8. erregimentuak bonbardaketa handiak egin zituen. Hiria 1943an askatu zutenerako, 4.000 lagun hil ziren gerraren eraginez. Gerra amaitu zenean, populazioa handitu zen, gaurko 200.000 biztanleak lortu arte. 1960ko eta 1980ko hamarkaden artean, antolatutako kriminalitatea garatu zen hiriaren degradazioa sortuz, baina 1990ko hamarkadatik aurrera mugimendu berritzaile[6] bat sortu zen.