Reggae

Reaggae jamaikar jatorriko musika generoa da, skaren eta rocksteadyaren hurrengokoa. Rastafari mugimenduari oso lotuta dago.

Reggae
Sorrera1960ko hamarkada
SorlekuaJamaika
Hedapenamundu osoan
Instrumentuakgitarra elektrikoa, baxu elektrikoa, bateria, teklatua, instrumentu etnikoak eta ahotsa.
Azpigeneroak
raggamuffina

Historia

Jaiotza

Reggaea, gaur egun ezagutzen dugunaren aitona, 1960ko hamarkadan jaio zen. AEBetako R&Ba eta Jamaikako momentuaren arteko maitasun harremanak skaren sorrera ekarri zuen. Urte alaiak ziren haiek: Jamaikak britainiar kolonia izateari utzi zion, formalki behintzat, 1962an independentzia lortu zuenean. Etorkizun hobearen esperantzarekin sortu zen ska musika, alaia eta dantzagarria. Ez zuen asko iraun: kolonialismo batetik bestera igaro ziren eta berehala AEBetako dirudunek, eguzki izpien egarri, uhartea bereganatu zuten. Rocksteady deitu zioten, turistentzat aproposak ziren erritmo eta letra goxoak, azukrez gainezka, zituen musikari.

Urteak pasa eta familia boteretsu batzuk salbu, miseria gorrian eta esperantzarik gabe bizi ziren jamaikarrak. Independentziak ez zien espero zuten bizimodua ekarri eta musika bihurtu zen, erlijioa eta ganjarekin batera, aurrera egiten lagundu zien euskarria. Marcus Garveyren esanek begiak ireki zizkien eta beltza izatea ona zela eta beltz izateagatik harro sentitu behar zirelako mezuak reggae musikaren bidez zabaldu ziren, irrati eta sound systemen bozgorailuak lagunduta. Garai berri baten sorrera zen.

Urrezko aroa

1970eko hamarkada reggae musikaren urrezko aroa izan zen, bai musikaz eta baita eduki eta sentimenduei dagokienean ere. Musika jaioberriaren indarra geldiezina zen eta besteak beste, Bob Marley bezalako abeslari eta musikari apartei esker, mundu osora zabaldu zen, zeharkatzen zuen mundu hori eraldatzeko gogo biziarekin. Diskogintza alorrean, garai ilunak izan ziren reggaearentzat baina, zorionez, egun, hainbat reggae zaletu eta diskoetxeen arkeologi lan izugarriari esker, ustez galduta zeuden edota lortzeko oso zailak ziren garai hartako altxor ugari berreskuratzen ari dira. Azpimarratzekoa da Blood & Fire, Pressure Sounds edota, azken aldian, Trojan bezalako diskoetxeak egiten ari diren lana.

Bob Marley.

1980ko hamarkada

1980ko hamarkadaren etorrerarekin eta Bob Marleyren heriotzak ekarritako kolpearekin, gauzak nahasten hasi ziren reggaearen munduan. Sound systemetan animatzaile gisan hasi ziren hizlariek edo toasterrek beren estiloa sortu dute eta, dagoeneko, U-Roy, Big Youth, Dennis Alcapone eta antzeko aitzindariek belaunaldi berriaren etorreraren berri dute: Dillinger, Scotty, Yellow Man, Charlie Chaplin, e.a. Jarrerak aldatzen hasi dira. Dancehall-ak lehen pausoak eman ditu eta produkzio berriak nagusitzen dira: Sugar Minott, Don Carlos, Barrington Levy, Triston Palmer, Michael Prophet... Hamarkadaren azken urteekin batera eta teknologia berrien aurrerapenekin, reggaeak janzkera berria izan zuen: erritmo kaxak, sintetizadoreak, samplerrak...

Gaur egun

Gaur egun ere, Bob Marleyren doinuak nonahi entzun daitezke, mundu osoan. Bestalde, reggae musikaren adarra den raggamuffin edo ragga estiloak badu zabalkundea zenbait herrialdetan, nahiz eta Euskal Herrian (Hegoaldean bereziki) ia ez den entzuten.

Rastafariak
Sakontzeko, irakurri: «Rastafari mugimendua»

Reggae musikak lotura estua du rastafari erlijioarekin. Erlijio gehienekin gertatu bezala, rastafarismoak ere interpretazio asko ditu, eta urteekin aldatuz joan dira. Aldaketarik gabe mantendu direnak ere egon badaude, eta rasta gehienek errespetatzen dituzte, gutxi gorabehera. Adibidez, rastafariek debekatuta dute alkohola edatea, tabakoa erretzea eta arraina edota haragia –bereziki txerrikia– jatea. Gatza ere debekatuta dute. Gorputzaren eta arimaren garbitasuna adierazteko Ital hitza erabiltzen dute, naturala, garbia ez den guztiak izpiritua zikintzen duelako eta ezin dute onartu. Rasta erlijioaren jarraitzaileen paradisuak Zion du izena. Hiltzen direnean, beraz, Zion izeneko lurraldera doazela uste dute.

Elikadura kontuetan dituzten debekuez gain, rastafariek debekatua dute ilea, bizarra edota gorputz-atalak moztea ere. Hau dela eta ilea neurrigabe hazten zaie, eta beltzek ilea oso kizkurra dutenez, dreadlock izeneko txurroak sortzen zaizkie.

Arau eta betebehar horiek zintzo betetzea konpromiso erlijiosoaren eta fededun zintzoaren adierazgarri dira. Hala ere, azkenean bakoitzak ahal duen neurrian edota nahi duen heinean betetzen ditu eta ezin da orokortu. Txurroak daramatzaten guztiak ez dira rastafariak. Haien estetika gustatzen zaielako eramaten dituzte askok eta gauza bera gertatzen da marihuanarekin. Erretzaile guztiak ez dira rastak eta belar “sakratua” erretzen duenari ez zaio derrigor reggae musika gustatu behar. Eta alderantziz: reggaearen zale guztiek ez dute nahitaez erretzaile amorratuak izan beharrik, nahiz eta askok hala uste duen. Ukaezina da, ordea, reggae musikak, rasta erlijioak eta marihuanak lotura estua dutela.

Ganja

Rastafarien iritziz, marihuana jakinduriaren belarra da eta belar hori erretzea Jainkoarekin harremanetan jartzeko bitartekoa da, erritu erlijiosoa. Erretzeaz gain, belarrari erabilera ugari ematen diote: janariari botatzeko, infusioak egiteko, sendabelartzat...

Reggae abeslaria.
« Belarra erretzen duzunean, zeure burua nolakoa den erakusten duzu. Belarrak egiten dituzun gauza txar guztiak erakusten dizkizu. Zure kontzientzia da. Zeure buruaren argazki zehatza erakusten dizu. Belarrak pentsatzen jartzen zaitu, meditatzen jartzen zaitu. Agian, pertsona lasaia eta orekatua bazara, posible duzu belarrik gabe meditatzea. Mendira bazoaz, txorien kantuak entzungo dituzu. Baina belarra erretzen baduzu, txorien kantuak ederragoak irudituko zaizkizu eta meditatzen lagunduko dizute. Belarra gauza naturala da, zuhaitzak bezala hazten da. Biblian, liburu santuan, idatzita dago gizakiak behar bezainbeste belar erre behar duela Jainkoarekin komunikatzeko.  »
Bob Marley

Reggae musikariak

Euskal Herrikoak

Atzerrikoak

Afrikakoak

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.