Plazido Muxika

Plazido Muxika
Bizitza
Jaiotza	Oria eta Urnieta, 1906ko apirilaren 16a
Herrialdea	Gipuzkoa
Heriotza	Loiola, 1982ko abuztuaren 27a (76 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	euskara; gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	idazlea eta monjea
Lan nabarmenak	ikusi Diccionario castellano-vasco (Plazido Muxika);
Izengoitia(k)	Txurdin, Intzinda eta Minoski
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa
Erlijio-ordena	Jesusen Konpainia

Plazido Muxika Berrondo (Oria, Urnieta, Gipuzkoa, 1906ko apirilaren 16a - Loiola (Azpeitia), Gipuzkoa, 1982ko abuztuaren 27a) hiztegigilea, euskal idazlea eta jesulaguna izan zen.

Plazido Muxikaren hiztegi bat Lasarte-Oriako liburutegian

Bizitza

Oria auzoan jaio zen, Urnietan (1986az geroztik, Lasarte-Oriako auzoa da Oria). Langile porrokatua, nekaezina, eta etsipenak inoiz menderatu gabea, bere lanik ezagunenak hiztegigintzan egin zituen.

Plazido Muxikaren omenezko kartela Lasarte-Orian, Manuel Lekuona kultur etxean

Muxikaren lanik mardulena Diccionario Castellano-Vasco izan zen, euskarari eginiko ekarpen itzela, hainbat eta hainbat urteko lana eskatu ziona. Plazidok berak aitortu zuenez, hiztegi hori egiteko erabakia 1929an hartu zuen, Kolonbiako Pasto hiriaren inguruko mendietan zeharkaldia egiten ari zela, Zeruko Argia aldizkariaren ale baten orrialdeak aurkitu zituenean (Santa Kruz apaizarena ote? Inguru haietan ibilia zen urte batzuk lehenago hura ere, eta dirudienez aldizkariaren harpideduna zen).

Hogeita hiru urteko jesulagun gaztea zen, artean meza eman gabea, eta Kolonbiako ikastetxe batean ziharduen, hiru urteko maisualdia betetzen. Urruti haietan eta horrelako leku bakartian bere herriko hizkuntza aurkitzeak zirrara handia eragin omen zion Plazido gazteari. «Dei» bat bezalakoa izan omen zen: zerbait egin behar zuen bere hizkuntza maitearen alde.[1]

Hiztegi hori egiteari eman zizkion hurrengo 36 urteak. Lan horretan, Azkueren Diccionario vasco-español-francés hiztegia izan zuen iturri nagusi. Neurri txikiagoan, beste iturri batzuk ere erabili zituen:[2]

Azkuek berak euskara-gaztelania hiztegi baterako bildutako oharrak (gerora Orotariko Euskal Hiztegia izango zenaren oinarri nagusia, alegia).
Pierre Lhanderen Dictionnaire basque-français.
André Tournierren eta Piarres Lafitteren Lexique français-basque.
Erroman Mirena Beraren eta Isaac Lopez Mendizabalen Diccionario castellano-euzkera / euzkel-erdel-iztegia.
eta abar.

Diccionario castellano-vasco mardul eta bikaina, guztira 1.897 orrialde trinko dituena, urte askoan erreferentzia nagusi izan da euskalgintzan aritu diren guztientzat. Gutxienez 17.000 ale saldu ziren.[3][4]

Azken urteak Loiolako Santutegian eman zituen, 1982ko abuztuaren 27an hil zen arte.

Lanak

Hiztegiak

Diccionario castellano-vasco (1965)[5]
Plazido Muxikaren Diccionario vasco-castellano hiztegiaren bi liburukiak Lasarte-Oriako liburutegian.
Diccionario vasco-castellano (1981)[2]

Itzulpenak

Noni eta Mani Islandiar mutiko biren gertaldiak (1952, Itxaropena). Jatorrizko eleberriaren egilea: Jon Stefan Sveinsson.[6][7]
Mendiko argia (1969, Gero). Jatorrizko eleberriaren egilea: Franz Weiser.

Erreferentziak

Jose Antonio Muxika (1998): Plazido Muxika Bidegileak bilduma, 12. zenbakia.
Plazido Muxika: Diccionario vasco-castellano, Mensajero, Bilbo, 1981. Hitzaurrean aipatzen ditu hiztegi horretan eta 1965ekoan erabili zituen iturriak.
Aita Plazido Muxika (1906-1982) Patxi Altuna. Euskaltzaindia
Xabier ETXANIZ ERLE: «Plácido Múgica Berrondo», Auñamendi Eusko Entziklopedia.
Muxika, Plazido. (1965). Diccionario castellano-vasco. Mensajero ISBN 84-271-1269-6. PMC 919811437. (Noiz kontsultatua: 2023-04-13).
Muxika, Plazido. (1952). «NorDaNor | EIZIE Noni eta Mani. Islandiar mutiko biren gertaldiak» nordanor.eus (Itxaropena) (Noiz kontsultatua: 2023-04-13).
Andima, ibinagabeitia. kritiken hemeroteka » Noni eta Mani. Euzko Gogoa - Armiarma.eus (Noiz kontsultatua: 2023-04-13).

Ikus, gainera

Diccionario Vasco-Español-Francés / Dictionnaire basque-espagnol-français

Kanpo estekak

Xabier ETXANIZ ERLE: «Plácido Múgica Berrondo», Auñamendi Eusko Entziklopedia.
Jose Antonio Muxika (1998): Plazido Muxika, Bidegileak bilduma, 12. zenbakia.
«Plazido Muxika», Literaturaren Zubitegia.
Aita Plazido Muxika (1906-1982) Patxi Altuna. Euskaltzaindia

Datuak: Q12266041

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Jose Antonio Muxika (1998): Plazido Muxika Bidegileak bilduma, 12. zenbakia.

[:0-2] Plazido Muxika: Diccionario vasco-castellano, Mensajero, Bilbo, 1981. Hitzaurrean aipatzen ditu hiztegi horretan eta 1965ekoan erabili zituen iturriak.

[3] Aita Plazido Muxika (1906-1982) Patxi Altuna. Euskaltzaindia

[4] Xabier ETXANIZ ERLE: «Plácido Múgica Berrondo», Auñamendi Eusko Entziklopedia.

[5] Muxika, Plazido. (1965). Diccionario castellano-vasco. Mensajero ISBN 84-271-1269-6. PMC 919811437. (Noiz kontsultatua: 2023-04-13).

[6] Muxika, Plazido. (1952). «NorDaNor | EIZIE Noni eta Mani. Islandiar mutiko biren gertaldiak» nordanor.eus (Itxaropena) (Noiz kontsultatua: 2023-04-13).

[7] Andima, ibinagabeitia. kritiken hemeroteka » Noni eta Mani. Euzko Gogoa - Armiarma.eus (Noiz kontsultatua: 2023-04-13).