Paul Dirac
Paul Dirac (Bristol 1902ko abuztuaren 8 – 1984ko urriaren 20a) fisikari teoriko bat zen. Mekanika kuantikoaren oinarriak ipini zituen.
| Paul Dirac | |||
|---|---|---|---|
 | |||
1932 - 1969 ← Joseph Larmor (en)  - James Lighthill (en) → | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotzako izen-deiturak | Paul Adrien Maurice Dirac | ||
| Jaiotza | Bristol, 1902ko abuztuaren 8a | ||
| Herrialdea |  Suitza 1919).svg.png.webp){kind=small} Erresuma Batua (1919 - | ||
| Bizilekua | Erresuma Batua | ||
| Lehen hizkuntza | frantsesa | ||
| Heriotza | Tallahassee, 1984ko urriaren 20a (82 urte) | ||
| Hobiratze lekua | Roselawn Cemetery (en) | ||
| Familia | |||
| Aita | Charles Dirac | ||
| Ezkontidea(k) | Margit Dirac (en) (1937ko urtarrilaren 2a - | ||
| Familia | ikusi
| ||
| Hezkuntza | |||
| Heziketa | Cotham School (en) Bristolgo Unibertsitatea (1918 - 1923) Cambridgeko Unibertsitatea (1923 - 1926) | ||
| Hezkuntza-maila | Doktoretza | ||
| Tesia | Quantum Mechanics (en) | ||
| Tesi zuzendaria | Ralph H. Fowler | ||
| Doktorego ikaslea(k) | Homi Jehangir Bhabha (en) Fred Hoyle Dennis W. Sciama (en) John Polkinghorne (en) Richard John Eden (en) A. Lees (en) Christie Jayaratnam Eliezer (en) Harish-Chandra (en) | ||
| Hizkuntzak | ingelesa frantsesa | ||
| Irakaslea(k) | Ralph H. Fowler | ||
| Ikaslea(k) | ikusi
| ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | matematikaria, fisikari teorikoa, katedraduna, fisikaria, zientzialaria, akademikoa, hezitzailea, irakaslea eta ingeniaria | ||
Parte-hartzailea
| |||
| Enplegatzailea(k) | Saint John's College (Cambridge) (1927 - 1932) Cambridgeko Unibertsitatea (1932 - 1969) Floridako Unibertsitate Estatala (1969 - 1984) Miamiko Unibertsitatea (1969 - 1972) | ||
| Lan nabarmenak | ikusi
| ||
| Jasotako sariak | ikusi
| ||
| Influentziak | John Stuart Mill | ||
| Kidetza | Royal Society Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia Zientzien Pontifize-Akademia Sobietar Batasuneko Zientzien Akademia Linzeen Akademia Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Ameriketako Fisika Elkartea Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala Accademia delle Scienze di Torino Indian Academy of Sciences (en) Chinese Physical Society (en) Royal Irish Academy (en) Edinburgoko Errege-elkartea Frantziako Institutua Lisboako Zientzien Akademia Royal Danish Academy of Sciences and Letters (en) Frantziako Zientzien Akademia | ||
| Sinesmenak eta ideologia | |||
| Erlijioa | deismoa | ||
.svg.png.webp){kind=logo}   | |||
Bizitza
Aita, Charles, Valais suitzar kantonamenduko etorkina zen, eta frantsesa irakatsi zuen bizitza ateratzeko. Ama, Cornuallesekoa bera, marinelen alaba zen.
Ingeniaritza elektriko eta matematikako ikasketak egin zituen Bristol eta Cambridgeko unibertsitateetan. Gero, Estatu Batuetan, Japonian eta Siberian irakasle ibili ondoren, 1932an matematikako katedradun izendatu zuten Cambridgen, eta han aritu zen 1969 arte. 1971an, Estatu Batuetako lau unibertsitatetan hitzaldiak ematen ibili ondoren, fisikako irakasle izendatu zuten Floridako unibertsitatean.
Ibilbide zientifikoa
1928an erlatibitatearen teoria ezarri zuen mekanika kuantikoan, elektroiaren propietateak deskribatuz eta elektroiaren spina azaltzeko teorian Schrödingerrek egindako hutsa zuzenduz.
Diracen Mekanika kuantikoaren Printzipioa, 1930ean argitaratuta, gai horren liburu ohikoenetako bihurtu zen, eta gaur egun ere erabiltzen da. Bra-ket notazioa eta Diracen delta funtzioa sartu zituen.
1930ean proposatu zuenez, elektroiarentzat teorian posible diren energia soluzio negatiboak egoera moduan existitzen dira, baina egoera horiek energia negatiboz beterik daude, eta sarrera eragozten diete gainerako elektroiei. Aztertu zuenaren arabera, fotoi batek, behar adina kargatua, elektroi-positroi pare bat sor dezake, ezerezetik itxura batean, energia egoera negatibo horietako batetik kanpora bidaliz elektroia. Geratzen den hutsune karga positibokoa positroi deritzan elektroi baten antizatikia litzateke. Bestalde, elektroi bat eta positroi bat elkarrekin topatzean, elkar suntsituko dute, eta energia askatuko dute, fotoi gisa (argia). Diracen iragarpen horiek guztiak esperimentu bidez frogatu zituen Andersonek 1932an. Diracen arrazoiketa ez dagokio elektroiari bakarrik, zatiki-mota guztiei baizik. Horren arabera, beraz, zatiki guztiei dagokie antizatiki bat.
Unibertsoan monopolo magnetiko bakar baten existentzia karga elektrikoaren kuantifikatzea frogatzeko nahikoa izan litekeela azaldu zuen 1931ean Diracek. Proposamen honek arreta handia jaso zuen, baina oraindik ez dago monopoloen froga fidagarririk.
1933an Fisikako Nobel Saria jaso zuen, Schrödingerrekin batera.
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/28 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Kanpo estekak
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q47480
Multimedia: Paul Dirac / Q47480