Palmira Julia Tello

1936ko altxamendu militarra gertatu zenean, Gazteria Sozialista Bateratuan izena eman zuen, eta bertako errepublikaren aldeko propaganda taldeko kide bezala militatu zuen. Herriz herri, milizietan parte hartzeko dei eginez mitinak eman zituen.

1936ko urriaren 31n, milizianoz jantzita agertzen zen bere argazki bat Estampa aldizkari ezagunaren azalean agertu zen[1] . Geroago, Thaelman brigadari lagundu zion hainbat frontetan.

Frontean hil zen soldadu errepublikazale batekin ezkondu zen.

Gerra amaitu zenean, Alacantera joan zen ihes egiteko itsasontzi bat hartzeko asmoarekin, baina lekurik ez zegoela eta Madrila itzuli behar izan zuen. Ezagutu ez zezaten, izena aldatu zuen, Lazaro Landeta, Telloren aitona, Bilboko Buiako baserri batekoa zen, eta honen ohoretan, eta Dolores Ibarruriren alabak bezala, Amaya euskal izena hartu zuen beretzat[2].

1939an, Las Trece Rosas fusilatu zituztenean, eta polizia frankista bere bila zebilela jakin zuenean, Madil utzi eta Zaragozara alde egin zuen. Bertan, modista bezala lan egin zuen. Ciriaco Parraga, margolari erretratugilea ezagutu zuen. Bikotea Bilbora joan zen bizi izatera. Parragak, Perdimos la guerra izeneko obran, Tello irudikatu zuen begirada galdua zuela.

1960ko hamarkadan, Begoña auzoko bere etxean Euskadiko Alderdi Komunistako ezkutuko bilerak ospatu ziren, eta Euskadi Roja aldizkaria editatzen zen.