Ozaeta jauregia

Jatorrizko familia-eraikina ibaiaren beste aldean zegoen Erdi Aroko eraikuntza izan omen zen; 1457an goiko aldea moztu zioten.

Dorrea moztu ondoren, familiak berreraiki nahi izan zuen, baina Bergarako Udalak ez zuen baimenik eman, eraikinean bizi zirenak borrokazaleak zirelako.

Valladolideko "Real Chancillería"k, 1549an, jauregia eraikitzeko baimena eman zuen, baina ibaiaren bestaldean eraikitzekotan, ez bestela.

Jauregiko lanak 1549 eta 1553 bitartean egin ziren, tarte horretan eraikinaren gorpuzkera nagusia eta sarrerako patio txikia besterik ez ziren egin. Moztutako dorre zaharreko harriak berria eraikitzeko erabili ziren; beraz, aurretiazko elementuak argi eta garbi azaltzen dira, adibidez, sotora sartzeko ojiba-atea.

Ondoren, XVII. mendean, argia sartzeko leihoak handitu ziren eta balkoietako burdineria jarri zen.

XIX. mendean jatorrizko eskailera aldatu zitzaion; garai batean harrizkoa izan omen zenaren ordez, eskailera berria lerki-pinuzkoa jarri zuten, orain dagoena bera. Garai hartan eraikia da atzeko galeria, gorpuzkera nagusiaren ibai aldeko fatxadako berpizkunde-galerian oinarritua.

Orain dela gutxi, hamarren bat urte, eraikina berriztatu eta jatetxe bihurtu zuten. Eskailerak abiaburu bat galdu zuen, atzeko fatxadak aldaketa nabarmenak izan zituen eta, batez ere, atzeko egutera edo galeria nabarmen handitu zen, bere hondoan beste modulu bat eginda.

Jauregia dagoen partzela laukizuzen luze bat da, eraikina bera buru delarik. Atzeko aldean lorategia du, eta hondoan, ibilgailuentzako aparkalekua. Lorategiaren diseinua eskema erromantiko da; horretarako ibaia, ostozabaleko zuhaitzak eta arrokai-haitzuloa ditu motibo.

Eraikinak oinplano laukizuzena du (15x11 m), beheko solairua, bi pisu eta ganbara duen eraikin trinkoa da. Estalkia lau isurikoa da eta fatxadako ertzetan eta erdian dorretxo apaingarriak ditu.

Almenekin errematatutako horma txiki batek ate babesten du nagusia. Almena horiek ez dirudite jatorrizkoak; beste apaingarriren bat izango zuen lehen. Bai horma horrek, bai erremate-dorretxoek kutsu militarrak dituzte, garai horretarako zaharkituak.

Sarrera

Sarreran dagoen ezkerreko armarria

Patiora sartzeko hutsarte leihoburuduna dago molduratutako arkitrabe bati eusten dioten ildokatutako bi zutabeen alboan. Bi aldeetan armarriak daude, etxeko armekin osatuta.

Sotora sartzeko arku zorrotza Erdi Arokoa da guztiz, dorre zaharretik berreskuratua. Fatxada nagusia bikain ordenatutako hutsarteen lau ardatz ditu, eta ardatz horiek antzeko tamainako balkoneretako bi lerroz osatuta daude. Hutsarteek arotzeriako lanak dituzte, seguruenik duela gutxikoak, baina barroko-ereduetan inspiratuak bide daude.

Mendebaldera, ibai aldera dagoen fatxadak hutsarte-eskema bera mantentzen du: lau ardatz beharrean hiru dituela, eta hiru arkuko galeria edo egutera. Arkuetatik sartzen da argia eraikinaren beheko solairu-barnera.

Lorategi aldeko fatxada bestelakoa da: alde batetik, eskuineko gunean garaiera hirukoitzeko ojiba-arku bat dago, egile batzuen ustez jatorrizkoa bera. Bestetik, gainontzeko hutsarteak azken berriztapenetan egindakoak dira.

Atzeko kantoi aldeko fatxadak ez du interes handirik, hutsarteak ordenarik gabe eta garaietan zehar zabalduak dira-eta.

Lorategiko eremuan Pizkundeko inspirazioko galeria bat eraiki zen XIX. mendean, eraikinaren erdiko guneko arkuterian oinarrituz. Jatorriz, hondoan bi arkuteria zituen eta luzeran bost. Jatetxea bertan kokatu zenetik, galeria hori zabaleran modulu bat handitu zen eta fatxada zenbait metro lekualdatu zuten.

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Gipuzkoa

• Kultura Ondasun izendapena EHAAn