Omar Khayam

Omar Khayam[1] (persieraz: عمر خیام‎, /ˈoːmɒːɾ xæjˈjɒːm/; Nixapur, 1048ko maiatzaren 18a[2] – ib., 1131ko abenduaren 4a), persiar matematikari, filosofo, astronomo, mediku eta poeta izan zen. Mekanika, geografia eta musikari buruzko tratatuak idatzi zituen[3]. Mendebaldean, batez ere, Rubaiyat (bere poemen bilduma) idazteagatik da ezaguna.

Omar Khayam

Bizitza
JaiotzaNixapur, 1048ko maiatzaren 18a
HerrialdeaSeljuktar Inperioa
HeriotzaNixapur, 1131ko abenduaren 4a (83 urte)
Hobiratze lekuaOmar Khayyam Mausoleum (en) Itzuli
Hezkuntza
Hizkuntzakpersiera
tajikera
arabiera
Ikaslea(k)
Jarduerak
Jarduerakmatematikaria, astronomoa, poeta, kanta-idazlea, filosofoa, musikaria, astrologoa, idazlea eta fisikaria
Lan nabarmenak
InfluentziakAvizena eta Al-Biruni
MugimenduaPersiar literatura
Iranian philosophy (en) Itzuli
Islamiar Urrezko Aroa
Genero artistikoaRuba'i (en) Itzuli
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioaislama
ateismoa
IMDB: nm1024630 Musicbrainz: 4e49f8fa-20b0-47c0-bc2c-37fe9e9e6221 Discogs: 647249 IMSLP: Category:Khayyám,_Omar Find a Grave: 12075 Edit the value on Wikidata

Bizitza

Gaztea zela, Samarkandara joan zen ikastera, eta handik Bukharara; bertan Erdi Aroko matematikari eta astronomo nagusienetariko bat bilakatu zen. Garrantzi handiko aljebrako saiakera bat idatzi zuen, garaiko hoberena; hiperbole eta zirkuluen arteko ebaketa erabiliz, ekuazio kubikoak ebazten zituen[4].

Malik Shah sultanak Persiako egutegia aldatzeko behar ziren astronomia ikerketak egin zitzan deitu zuen. Isfahan hirian astronomia behategi bat eraiki zuen, beste zenbait astronomorekin batera. Nixapurera itzulirik, legeak, filosofia, historia, matematika, medikuntza eta astronomia irakasten jardun zuen. Iturri askoren arabera, Avizenaren filosofia irakatsi zuen jaioterrian. Prosazko lanetatik, ordea, oso gutxi iritsi dira gaur arte.

XIX. mendean Francis Scott Fitzgeraldek Rubaiyat poemak itzuli zituenean (itzulpen egokitua) ezagutu zen Europan haren poesia, bizi zelarik ere, ez baitzegoen oso zabaldua, agintarien beldurrez.

Erreferentziak
  1. Euskaltzaindia. (2016-09-30). (PDF) 181. araua: Erdi Aroko pertsona-izenak. Iruñea, 15 or..
  2. Encyclopædia Britannica Online
  3. Omar Khayyam and Max Stirner
  4. Omar Khayyam. School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland.

Ikus, gainera

Kanpo loturak
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Omar Khayam Aldatu lotura Wikidatan
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.