Gamal Abdel Nasser
Gamal Abdel Nasser —arabieraz: جمال عبد الناصر, Gamāl 'Abd an-Nāsir— (Alexandria, Egipto, 1918ko urtarrilaren 15a – Kairo, Egipto, 1970eko irailaren 28a) militarra, Egiptoko estatuburua eta bere garaiko arabiar buruzagirik garrantzitsuena izan zen. 1948ko Arabiar-israeldar Gerran komandante gisa borrokatu zen. Urtebete geroago, beste ofizial batzuekin Ofizial Askeen erakundea sortu zuen. 1952an, Faruq erregea bota zuen estatu kolpe bat eman zuen, eta errepublika aldarrikatu.
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
.gif){kind=small}
_-_DMN.svg.png.webp){kind=small}
_-_ribbon_bar.gif){kind=small}
Nasserren erregimena autoritarioa, sozialista eta arabiar nazionalista izan zen. Industriak, bankuak eta petrolio putzuak nazionalizatu zituen, bai eta Suezko kanala ere. Azken nazionalizazio horri aurre egiteko, Frantzia eta Erresuma Batua Suezko kanala inbaditzen saiatu ziren, eta porrota handia jasan zuten. Hala, bada, mundu osoko arabiarren ikur bihurtu zen Nasser. 1967an, Israelen aurkako Sei Eguneko Gerrako porrota kolpe latza izan zen haren ospearentzat. 1970ean hil zen, bihotzekoak jota.
Bizitza politikoa
1942an Ofizial abertzaleak legez kanpoko taldea sortu zuen ingelesen aurka borrokatzeko. 1948an israeldarren eta arabiarren arteko lehenengo gerran parte hartu eta zauritu egin zuten. Gerra galdu ondoren Ofizial libreak ezkutuko taldea antolatu zuen, 1952ko uztailean Faruk erregearen aurkako estatu kolpean, Nagib jeneralarekin batera, parte hartu zuena. 1954an Nagib agintetik baztertu eta Nasserrek lehendakari izendatu zuen bere burua. 1954an argitaratutako Philosophie de la révolution (Iraultzaren filosofia) liburuan, panarabismoaren eta nazio askapenerako higikundeei laguntzearen alde agertu zen.
Nazio sozialisten eta nazio kapitalisten artean hirugarren bide bat jorratzeko Nazio lerratu gabeen politikari eutsi zion. 1956an Suezeko ubidea nazionalizatu zuen, Estatu Batuek, Frantziak eta Ingalaterrak Assuango urtegia eraikitzeko kredituak ukatu zizkiotelako. Frantziak, Ingalaterrak eta Israelek Egipto beren mendean hartu zuten, eta horren ondorioz Nasserrek nazio horiek Egipton zituzten ondasun guztiak nazionalizatu zituen eta Sobietar Batasunaren laguntza onartu. Arabiar nazioen bateratzea lastertu nahian, 1958an Arabiar Errepublika Batua sortu zuen Siriarekin batera. Afrikan nazio askapenerako borrokan ari ziren taldeei lagundu zien. 1961etik aurrera, nekazaritzaren bigarren erreforma egin zuen eta enpresa asko nazionalizatu zituen. 1967an Israelen eta arabiar nazioen arteko gerra galdu ondoren, Egiptoko zati handi bat israeldarren mende geratu zen. Nasserrek kargua utzi zuen, baina kargua berriro har zezan eskatu zioten. 1970ean Irail Beltzaren ondoren palestinarren eta Jordaniako erregearen arteko bitartekaritza lanetan jardun zuen. Bihotzekoak jota hil zen.
Ikus, gainera
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Gamal Abdel Nasser  |
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
| Aurrekoa Muhammad Naguib |
Egiptoko presidentea 1954 – 1970 |
Ondorengoa Anwar El Sadat |
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q39524- Multimedia: Gamal Abdel Nasser / Q39524