Nancy Roman

Nancy Grace Roman (Nashville, Tennessee, Ameriketako Estatu Batuak, 1925eko maiatzaren 16a - 2018ko abenduaren 25a) [1] astronomoa eta NASAko lehen exekutiboetako bati zan zen. Askotan, Hubbleren ama deitzen diote, Hubble espazio teleskopioaren diseinuan izan zuen eginkizun nabarmenagatik. Hizlari eta hezitzaile publiko aktiboa izan zen, bai eta zientzian emakumeek jokatutako rolaren defendatzaile sutsua ere.

Nancy Roman

(2015)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakNancy Grace Roman
JaiotzaNashville, 1925eko maiatzaren 16a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
BizilekuaBaltimore
Washington
HeriotzaGermantown (Maryland), 2018ko abenduaren 25a (93 urte)
Hezkuntza
HeziketaChicagoko Unibertsitatea 1949) Doktoretza
Swarthmore College (en) Itzuli 1946) Artean graduatu
Western High School (en) Itzuli
Tesi zuzendariaWilliam Wilson Morgan (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakastronomoa
Enplegatzailea(k)Yerkes Observatory (en) Itzuli
United States Naval Research Laboratory (en) Itzuli  (1955 -  1959)
NASA  (1959 -  1979)
Jasotako sariak
IMDB: nm6044749 Edit the value on Wikidata

Bizitza pertsonala

Roman Nashvillen jaio zen, Tennesseen, Georgia Smith Roman musika irakaslearen eta Irwin Roman geofisikariaren alaba. Aitaren lana zela eta, familia Oklahomara aldatu zen Roman jaio eta gutxira. Roman eta bere gurasoak Houstonera, New Jerseyra, eta gero Michiganera eta Nevadara joan ziren bizitzera[2]. 1955az geroztik, Washingtonen bizi izan zen Roman, eta bere gurasoak izan ziren zientziarekiko interesaren erantzule nagusiak.[3]

Hezkuntza

Romanek hamaika urte zituenean, astronomiarekiko interesa erakutsi zuen Nevadako ikaskideen artean astronomia klub bat antolatuz. Bera eta bere ikaskideak astean behin elkartzen ziren eta konstelazioei buruzko liburuak ikasten zituzten. Bere ingurukoek atsekabetuta, Roman konturatu zen eskola ertainean bere pasioaz aritu nahi zuela, astronomiaz. Baltimoreko Western High Schoolera joan zen, non programa azeleratu batean parte hartu zuen eta hiru urtean graduatu zen.

Roman Swarthmore Collegera joan zen 1946an, eta han astronomian lizentziatu zen. Han ikasten zuen bitartean, Sproul Behatokian egin zuen lan. Honen ondoren, eremu berean doktoratu zen, Chicagoko Unibertsitatean 1949an. Unibertsitatean geratu zen beste sei urtez Yerkes Behatokian lanean, batzuetan Texasko McDonald Behatokira bidaiatuz ikerketako kidetzat lan egiteko.[4] Morganekin Ikerketa postua ez zen iraunkorra, beraz Roman irakasle eta irakasle laguntzaile bihurtu zen.

Romanek azkenean unibertsitatean utzi zuen bere lana, une hartan emakume batek ikerketa postu bat lortzeko zituen zailtasunak zirela eta. Romanek bere Mater arimekin jarraitu zuen Swarthmore Collegeko Zuzendaritza Batzordean lanean 1980tik 1988era.[5]

Laneko ibilbidea
Nancy Roman, 1960ko hamarkadan.

Nancy Roman doktorea, eguzki-behatokiaren eredu batekin, orbitan Chicagoko Unibertsitateko Yerkes Behatokian lanean ari zela, Romanek AG Draconis izarra behatu zuen eta kasualitatez bere emisio espektroa aurreko behaketetatik erabat aldatu zela deskubritu zuen.[6]

Chicagoko Unibertsitatea utzi ondoren, Roman Itsas Ikerketako Laborategira joan zen eta radioastronomia programan sartu zen.[7] Romanek laborategi horretan egindako lanaren barruan sartu zuten termikoak ez diren irrati iturrien espektroak erabiltzea eta geodesian lanak egitea. Programa honetan, mikrouhinen espektroskopia ataleko buru bihurtu zen.[8]

NASA

Harold Ureyren hitzaldi batean, Jack Clark Romanengana hurbildu zen, eta galdetu zion ea ezagutzen zuen NASAn astronomia espazialeko programa bat sortzeko interesa zuen norbait. Berak lanpostura aurkezteko gonbidapen gisa interpretatu zuen, eta berak lortu zuen azkenean. Roman NASAko Espazio Zientziaren Bulegoan Astronomiako lehen burua izan zen, hasierako programa diseinatuz eta espazio agentzian postu exekutibo bat bete zuen lehen emakumea izanik. Bere lanaren zati bat herrialdean zehar bidaiatu eta astronomia sailetan hitz egitea izan zen, garatze bidean zegoen programaren berri emanez. Roman ere saiatzen zen beste astronomo batzuek zer nahi zuten jakiten eta espaziotik behatzearen abantailez konbentzitzen. NASAko astronomia eta eguzki fisikako burua izan zen 1961 eta 1963 artean. NASAn hainbat kargu bete zituen, Astronomia eta Erlatibitate saileko burua barne.

Nancy Roman.

NASAn eman zuen denboran, Roman hainbat programa garatu eta aurrekontuan sartu zituen, eta bere parte-hartze zientifikoa antolatu zuen. Orbitan zeuden hiru eguzki behatoki eta hiru satelite astronomiko txikiren jaurtiketan parte hartu zuen. Satelite horiek erradiazio ultramorearen eta X izpien teknologia erabiltzen zuten eguzkia, espazioa eta zerua behatzeko. Neurketa optikoak eta ultramoreak erabiltzen zituzten beste behatoki astronomiko orbitalen jaurtiketak ere gainbegiratu zituen, Dixon Ashworthekin lan eginez[9]. Bere beste jaurtiketetan lau satelite geodesiko daude. Beste programa txikiagoetarako plangintza ere egin zuen, hala nola Astronomy Rocket Programa, Energia Handiko Astronomia Behatokiak, Scout zunda grabitate erlatibistaren gorriranzko desplazamendua neurtzeko, eta beste esperimentu batzuk Spacelab, Gemini, Apolo eta Skylab Romanek Jack Holtzekin lan egin zuen, baita Satelite Astronomiko Txikian (SAS-2) eta Don Burrownekin ere.

Hubble espazio teleskopioa sortu zuen azken programan parte hartzen zegoelarik. Roman oso inplikatuta egon zen bere lehen plangintzan eta bereziki programaren egituraren ezarpenean. Bere ekarpenaren ondorioz, sarri, "Hubbleren ama" deitzen zaio. NASAko egungo astronomo buruak, Romanekin agentzian lan egin zuenak, "Hubble espazio teleskopioaren ama" deitzen dio. "Hori askotan ahaztu egiten da Hubble Espazio Teleskopioa erabiliz bere karrera egiten duten astronomo belaunaldi gazteenagatik", dio Ed Weilerrek. "Tamalez, historiak asko ahaztu du gaurko Interneteko aroan, baina Nancy [Roman] izan zen garai zaharretan Interneten aurretik eta Google eta posta elektronikoaren aurretik eta hori guztia, benetan Hubble espazio teleskopioa saltzen lagundu zuena, astronomoak antolatu zituena, eta azkenean Kongresua konbentzitu zuena hura finantzatzeko".

Hogeita bat urtez NASArentzat lan egin ondoren, 1997ra arte, Goddard Espazio Hegaldi Zentroa babesten zuten kontratistentzat lan egiten jarraitu zuen.[10] Roman ere Ori, Inc. enpresaren aholkularia izan zen 1980tik 1988ra.

Emakume zientzialaritzat

XX. mendearen erdialdean zientzietako emakume izateak zekartzan arazoei aurre egin behar izan zien Romanek, gainerako emakume gehienek bezala. Bere inguruko pertsonak astronomian aritzetik libratzen saiatu ziren, eta une hartan NASAko emakume bakanetako bat izan zen, lanpostu exekutibo bat zuen emakume bakarra. "Emakumeak kudeaketan" izeneko ikastaroetara joan zen Michiganen eta Penn Staten, kudeaketa-postu batean emakume izateak dakartzan arazoei buruz ikasteko. Hala ere, Romanek 1980an egindako elkarrizketa batean adierazi zuen ikastaroak ez zirela asebetetzekoak, eta emakumeen interesak jorratzen zituztela emakumeen arazoak baino gehiago.

Obrak

Nancy Romanen lehen argitalpenetako bat 1955ean izan zen, Yerkes eta McDonald behatokietan lan egin ondoren, Astrophysical Journal: Supplemental Series izenekoan, eta abiadura handiko izarren katalogoa izan zen. "Abiadura handiko 600 izarrentzako magnitude eta kolore elektrikoen espektro mota eta paralaje espektroskopiko berriak" dokumentatu zituen. Romanek, halaber, hidrogenoz eta helioz egindako izarrak beste elementu astunagoez osatutako izarrak baino azkarrago mugitzen direla jakin zuen.[11] Bere beste aurkikuntzetako bat, izar komun guztiek adin bera ez zutela konturatzea izan zen. Hau, izarretan sakabanaketa baxuko espektroen hidrogeno lerroak alderatzean frogatu zen. Ikusi zuen lerro indartsuenak zituzten izarrak Esne Bidearen erdigunetik hurbilago mugitzen zirela eta besteak patroi eliptikoagoetan mugitzen zirela galaxiaren planotik kanpo. Konstelazioen kokapenari buruz ere ikertu eta argitaratu zuen 1875.0 posiziotik[12], nola aurkitu zuen azalduz .[13]

Sariak eta aintzatespenak
Women in Aerospace's Lifetime Achievement Award meeting-ean saria jasotzen.
  • Emakumearen sari federala 1962an
  • Life aldizkariko 100 gazte garrantzitsuenetako bat - 1962
  • NASA-1969 salbuespenezko lorpen zientifikoei domina.
  • William Randolph Lovelace II, Amerikako Astronauten Elkartea -1980
  • Russell Sage College, Capoteko Unibertsitatea, Bates College eta Swarthmore Collegen ohorezko doktoregoak
  • 2516 Roman asteroidea bere omenez izendatuta dago
  • NASAren Astrofisikako Nancy Grace Roman Teknologia Beka bere omenez izendatua izan da.[14]
  • 2017an, Lego jostailu fabrikatzaileak "NASAko emakumeak" kutxa merkaturatu zuen, lau emakume hauen irudiak hartuta: Nancy Roman, Margaret Hamilton, Mae Jemison eta Sally Ride.[15]

Erreferentziak
  1. Почина Нанси Роман - „майката” на телескопа „Хъбъл”
  2. (Ingelesez) DeVorkin, David (August 19, 1980) Interview of Nancy G. Roman, Niels Bohr Library Archives, American Institute of Physics, College Park, MD USA
  3. (Ingelesez) Harvey, Samantha. "Nancy Roman: Chief of nasa 's Astronomy and Relativity Programs". Nasa. Originaletik artxibatuta, 2013ko urriaren 3an. Noiz kontsultatua: 2013ko azaroaren 10ean.
  4. (Ingelesez) "Mother of Hubble Always Aimed for Stars. "
  5. (Ingelesez) Voice of America. (2011ko abuztuaren 14a). Wayback Machin webgunean 2016ko ekainaren 14an artxibatua.
  6. (Ingelesez) "Roman, Nancy Grace". In American Men & Women of Science: a Biographical Directory of Today's Leaders in Physical, Biological, and Related Sciences. Ed. Andrea Kovacs Henderson. 30th ed. Lib. 6. Detroit: Gale, 2012. 339. Gale Virtual Reference Library.
  7. (Ingelesez) Roman, Nancy g. (1953). "The Spectrum of Bdauden 67 ° 922". The Astrophysical Journal 117:467. Bibcode: 1953ApJ... 117.. 467R. doi: 10.1086/145717.
  8. (Ingelesez) Roman, N. g. (2016). "Following my lucky star". Science 354 (6317): 1346. PMID 27940878. doi: 10.1126/science.354.6317.1346.
  9. (Ingelesez) Armstrong, Mabel (2006). Women Astronomers: Reaching for the Stars. Stone Pine Press.
  10. (Ingelesez) Netting, Ruth. "Nancy Grace Roman Bio." Nasa Science For Researchers. National Aeronautics and Space Administration, 29 Aug 2011. Webgunea. 2013ko azaroaren 5a. www.science.nasa.gov.
  11. (Ingelesez) Malerbo, dan (2009ko martxoaren 19a). "Nancy Grace Roman." Pittsburgh Post - Gazette.
  12. (Ingelesez) Roman, Nancy g. (1955). "A Catalogue of High Velocity Stars". Astrophysical Journal Supplement Series 2:195. Bibcode: 1955ApJS.... 2.. 195R. doi: 10.1086/190021.
  13. (Ingelesez) Roman, Nancy (1987). "Identification of a Constellation from a Position". Publications of the Astronomical Society of the Pacific 99: 695-699. Bibcode: 1987PASP... 99.. 695R. doi: 10.1086/132034.
  14. (Ingelesez) Brown, Dwayne (2011ko abuztuaren 30a). "Nasa Names Astrophysics Fellowship for Iconic Woman Astronomer". Release: 11-277. Nasa. 2011ko abuztuaren 30ean kontsultatua.
  15. "Women of nasa Lego toy set now on sale for $24.99". Business Insider. 2017ko ekainaren 22a. 2017ko azaroaren 1ean kontsultatua.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.