Musa Anter

Mardin probintziako Eskimağara (kurdueraz, Ziving) herrian jaio zen. Oinarrizko ikasketak bere herrian egin zituen, eta bigarren hezkuntza Adanan. Geroago Filosofia eta Zuzenbidea ikasi zituen Istanbulgo Unibertsitatean.

Unibertsitatean zegoela zenbait egonaldi egin zituen Sirian, non bere pentsamoldean eragin handia izan zuten intelektual nazionalista kurduak ezagutu zituen. Aldi berean, Yerevan Irratian eta Cairoko Irratian kurduerazko saioak egin zituen.

Kurduen problematika jorratzen zuten argitalpen gehienetan lagundu zuen, bereziki Ileri Yurt aldizkarian, 1959an debekatua izan zena. Hainbat aldiz prozesatua izan zen bertan artikuluak idazteagatik, baita kurduerazko olerki bat ere (Qimil). Bere lanek eta epaiketek ospetsu bihurtu zuten mugimendu abertzale kurduan, eta mobilizazioak egon ziren epaitu zuten auzitegietan [1].

1959an "49etako Auzia"n auzipetuetako bat izan zen. Akusatuei "propaganda separatista" egin izana leporatu zitzaien, fiskalak heriotza-zigorra eskatuz haientzat; azkenean, nazioarteko presioa dela-eta, sei hilabeteko espetxe-zigorra jaso zuten. Espetxean egon zen bitartean, Musa Anterrek bere lehen liburua idatzi zuen, Birîna Reş ("Zauri beltza", euskaraz)

1960ko hamarkadaren hasieran hainbat aldizkari sortu zituen, eta 1967an kurduera-turkiera lehenengo hiztegia argitaratu zuen [2]

1969an kultur-mugimendu garrantzitsu baten sorreran parte hartu zuen, DDKO. Kultur elkarte honen sorrera mugarri bat izan zen, Turkiako mugimendu nazional kurdua suspertzeaz gain ezker nazionalista kurduaren intelektualen eta Turkiako ezkerreko alderdien arteko banaketa ekarri zuelako (ordura arte, ikasle eta intelektual kurdu asko Turkiako Langileen Alderdian -FKF- aritu ziren). 1969ko maiatzean, intelektual horiek FKF utzi eta euren erakunde propioa sortu zuten, DDKO izenekoa, turkiar asimilazioarekin amaitu nahi zuena.

DDKO legez kanpo jarri zuen Turkiak 1971ean, eta Musa Anter kartzelatua izan zen berriz. 1974an irten zen espetxetik, baina 1979an, hirugarren aldiz, "propaganda separatista" akusaziopean presondegira bidali zuten.

1990ean Alderdi Popular Laboristaren sortzaileetako bat izan zen, Gizarte Demokratikoaren Alderdia kurduaren aitzindaria. Alderdia 1993an legez kanpo jarri zuen Turkiako gobernuak.

1992ko irailaren 20an Musa Anter bahitua izan zen bere Diyarbakirreko hoteletik irtetzean. Ordu batzuk geroago tirokatua izan zen, eta hil. Hilketaren egileez hipotesi asko zabaldu ziren, baina ikerketa luze baten ondoren Kontraterrorismoaren Jendarmeria Turkiarrari Anterren hilketa leporatu zitzaion. Izan ere, Europako Giza Eskubideen Auzitegiak Turkiari egotzi zion ekintzaile kurduaren hilketa, eta isuna jarri zion horregatik 2006an [3]

Musa Anter eragin handiko poeta eta idazle kurdutzat hartzen da, kurduerazko idazle gazteengan eragin handia izan zuena.

1991n, Turkian kurdueraz filmatutako lehen film batean parte hartu zuen, Mem û Zîn izenekoan [4]

Bere esaldi ospetsuenetako bat hamaika hizkuntzatara (tartean, euskarara) itzulia izan da: "Nire hizkuntzak zure estatuaren oinarriak astintzen baditu, horrek esan nahi du, ziur asko, zure estatua nire lurrean eraiki duzula" [5].