Murillo Berroia

Murillo Berroia[1][lower-alpha 1] edo Murelu Berroia[lower-alpha 2] Erromantzatua ibarreko leku bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.

Artikulu hau Erromantzatuko lekuari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Murillo (argipena)».
Murillo Berroia
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko enparantza
Map
Kokapena
Herrialdea Nafarroa Garaia
EskualdeaPirinioaurrea
UdalerriaErromantzatua
Administrazioa
Motaleku
Izen ofizialaMurillo-Berroya
Posta kodea31454
Herritarramurilloar, mureluar
Geografia
Koordenatuak42°42′10″N 1°15′42″W
Garaiera490 metro
Distantzia47,3 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria9 (2022:  6)

2022 urtean 9 biztanle zituen.

Bertako biztanleak murilloarrak edo mureluarrak dira.

Izena

Murillo Berroia edo Murelu Berroia toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]

  • Murelo de Super Lomberre (1125)
  • Muro (1270)
  • Murillo cabe Berroya (1280)
  • Murieyllo (1330)
  • Murieillo (1366)
  • Murillo (1534)
  • Murillo Berroya (1587)
  • Murillo de Berroya (1829)
  • Murillo Berroia (1989)
  • Murelu Berroia (1989)

Geografia

Murillo Berroia Erromantzatua ibarran dago.

Inguru naturala eta kokapena

Erromantzatua Zangozako merindadeko udalerria da eta Nafarroako hiriburutik 46 kilometrora dago. Udaletxea Domeñun dago. Erliebe handiko ibarra da. Mendebaldeko tarteak lautada bat osatzen du, Longida, Urraulbeiti eta Urraulgoiti ibarretatik jarraitzen duena, nahiz eta azken kasu horretan Ugarrongo arroilak eten egiten duen.

Klima

Erromantzatuko klima azpimediterraneoa da, eta urteko batez besteko tenperatura 12,5 °C ingurukoa da. Urteroko egun euritsuak 100 inguru dira, eta jausitako prezipitazioa 850mm-koa.

Basoa nahiko urria da, eta zuhaitz gehienak pinuak dira, Austriatik birlandaturiko zuhaitzak. Horrez gain, ameztiak eta zumeak ageri dira ibarreko gunerik lehor eta eguzkitsuenetan.

Estazio meteorologikoak

Erromantzatuan ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Urraulbeiti pareko udalerrian, estazio bat dagoen Artieda kontzejuan, itsasoaren mailatik 456 metrora, Nafarroako Gobernuak 1954an jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]

    Datu klimatikoak (Artieda, 1891-2020)    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 17.0 21.5 27.0 29.5 36.0 39.0 42.0 40.0 38.0 30.0 21.0 18.0 42.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 8.9 10.4 14.3 16.6 20.6 26.4 29.4 28.6 24.1 18.9 12.3 8.9 18.3
Batez besteko tenperatura (ºC) 4.8 5.5 8.4 10.5 14.3 19.1 21.6 21.3 17.4 13.4 8.1 4.9 12.4
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 0.6 0.5 2.4 4.4 8.0 11.8 13.9 14.1 10.7 7.9 3.9 0.9 6.6
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -8.0 -12.0 -12.0 -4.0 0.0 0.0 6.0 6.0 0.0 -2.0 -9.0 -13.0 -13.0
Batez besteko prezipitazioa (mm) 57.6 54.0 56.1 68.5 61.8 40.6 32.9 34.1 50.9 71.9 72.5 74.4 675.3
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) 32.0 34.0 35.5 47.0 39.5 37.0 44.5 46.0 71.0 82.0 31.5 48.5 82.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 10.0 9.4 9.2 11.7 12.0 6.8 4.9 5.2 7.0 10.4 11.9 12.2 110.4
Elur egunak (≥ 1 mm) 1.6 1.5 1.2 0.3 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.3 1.1 6.1
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4]
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia

Errege-erreginen jaurerriko hiribildu zaharra, 1280an 2 soldatako urteko bularra zor zuena, gehi 3 gaileta eta erdi ardo eta kahitze eta erdi gari. Leireko monasterioak hainbat lursail izan zituen XI. mendearen azken laurdenetik. Erdi Aroan Urraul ibarraren zati zen.

1835-1845eko udal-erreformetara arte, ibarreko diputatuek eta tokiko errejidoreek gobernatu zuten, txandaka izendatzen baitziren etxeen artean (hamar ziren 1847an). Azken data horretan, mila errealeko eskola zuen, eta parrokia-eliza zaintzen zuen onuraduna herritarrek aurkezten zuten. Irin-errota batek funtzionatzen zuen.

Demografia

2022 urteko erroldaren arabera 9 biztanle zituen Murillo Berroiak.[5]

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
9 9 9 7 7 6 8 7 7 7 4 4 3 5 4 3 3 3 3 3 3
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Kultura

Euskara

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Erromantzatua ez-euskal-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.[6]

Koldo Zuazok, 2010ean, Erromantzatua ez-euskal-eremuan sailkatu zen.[7]

Izenak adierazten duen bezala, eremu honetan Nafar erromantzea izan da tradizioz hitz egiten den hizkuntza, duela gutxi gaztelaniak ordezkatu duena.

Jaiak
  • San Bizenteko jaiak, irailaren lehengo asteburuan

Ondasun nabarmenak

Oharrak
  1. /muríʎo beró.ia/ ahoskatua (laguntza)
  2. /murélu beró.ia/ ahoskatua (laguntza)

Erreferentziak
  1. Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
  2. «Murelu Berroia - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
  3. «Estazioko datuak - Meteo Navarra» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-12-24).
  4. Artiedako estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
  5. «Murillo Berroia» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
  6. Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
  7. Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.

Ikus, gainera

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.