Milanerria

Milanerria[1] edo Milango Dukerria 1395 eta 1797 artean iraun zuen iparraldeko Italiako estatu burujabea izan zen. Germaniako Erromatar Inperio Santuaren zati bat izan zen, Italiatik kanpotarrak ziren zenbait leinuak gobernatua izan zena. Nahiz eta bere lurraldeak denboraren poderioz aldatu, gehienetan ia Lombardia osora zabaltzen ziren, tartean Milan eta Pavia. Parmak ere dukerria osatzen zuen XVI. mendean banandu eta bere dukerria osatu arte.

Milanerria / Milango Dukerria
Ducato di Milano
Ducatus Mediolani
1395 – 1797
Dukerria
Milanerriko bandera

Milanerriko armarria

Dukerria 1400 inguru
Geografia
HiriburuaMilan
Ekonomia
DiruaMilandar scudo, lira, soldo eta denaro
Kultura
Hizkuntza(k)Lombardiera eta italiera
ErlijioaKatolizismoa
Historia
← Aurrekoa
Visconti leinua
Ondorengoa →
Transpadaniar Errepublika

Historia

1395ean Milango jauna zen Gian Galeazzo Viscontik dukerria sortu zuen. Visconti leinua 1447an desagertu zenean, Milanek errepublika aldarrikatu zuen, nahiz eta Karlos I.a Valoiskoa legezko oinordekoa izan. Orleanseko dukeak ezin izan zuen boterea lortu baina errepublikak ez zuen luzaro iraun, izan ere, Francesco I.a Sforzak, Viscontiren azken sasialaba ezkondu zuena, 1450ean Milan setiatu eta bere burua duke izendatu zuen.

1498an Orleanseko dukea Frantziako errege bilakatu zenean, Luis XII.a Frantziakoak bere aitaren eskubideak aldarrikatu nahi eta 1499an Ludovico Sforza kargutik kendu zuen. Frantziarrek 1512ra arte eutsi zuen, noiz suitzarrek Ludovicoren semea zen Massimiliano tronuan kokatu zuten. Massimilianok ez zuen luzaro iraun Frantzisko I.a Frantziakoak 1515ean Marignanoko guduaren ondorioz eskualdea konkistatu eta Massimiliano preso hartu zuelako. 1521ean austriarrek dukerria inbaditu eta Francesco II.a Sforza bilakatu zuten duke.

1525ko Paviako guduaren ondorioz Karlos V.a Germaniako Erromatar Inperioko enperadoreak Italia osoa mendean hartu zuen. Orduan, Frantziskok Cognaceko Liga osatu zuen Veneziako Errepublika, Florentziako Errepublika eta Klemente VII.a aita santuarekin batera. 1529ko Cambraiko itunari esker frantziarrek eskualdea lortu zuten.

1545ean Po ibaiko hegoaldean zeuden lurraldeak Parmako Dukerria sortu zuten, Paulo III.aren sasikoa zen Pier Luigi Farnese lehendabiziko dukea izanik.

Enperadoreak Filipe bere semeari dukerria utzi eta 1559ko Cateau-Cambrésisko itunaren ondorioz dukerria espainiarren eskuetan geratu zen. XVIII. mendeko hasierako Espainiako Ondorengotzaren Gerra aprobetxatuz, austriarrek konderria konkistatu zuten. 1714ko Badengo itunaren bitartez Austriak dukerriaren jabetza lortu zuen. 1796an Napoleon Bonapartek eskualdea okupatu eta Campo Formioko itunaren bitartez Zisalpetar Errepublikara pasa zen.

Napoleon menderatua izan ondoren, Vienako Batzarrak ez zuen dukerria berriro berrezarri eta Lombardia–Veneziako Erresumako zati bat bilakatu zen. Errege berria Austriako enperadorea eta horrela jarraitu zuen 1866an Italiako Erresuman sartu arte.

Agintarien zerrenda
Izena Agintaldia Oharrak
Milango jaunak, Della Torre eta Visconti leinuak (1197–1395)
Pagano I.a della Torre1197–1241
Pagano II.a della Torre1247–1257
Manfredo Lancia1253–1256
Martin della Torre1257–1259
Oberto Pallavicino1259–1264
Felipe della Torre1263–1265
Napoleón della Torre1265–1277
Oto Visconti, Milango artzapezpikua1277–1294
Mateo I.a Visconti1294–1302
Guido della Torre1302–1311
Mateo I.a Visconti1311–1322(berrezarria)
Galeazzo I.a Visconti1322–1327
Azzone Visconti1329–1339
Luchino Visconti1339–1349
Giovanni Visconti, Milango artzapezpikua1349–1354
Mateo II.a Visconti1349–1355
Galeazzo II.a Visconti1349–1378
Bernabe Visconti1349–1385
Gian Galeazzo Visconti1378–1395
Milango dukeak, Visconti leinua (1395–1447)
Gian Galeazzo Visconti1395–1402
Giovanni Maria Visconti1402–1412Erahila
Filippo Maria Visconti1412–1447
Milango Errepublika (1447–1450)
Anbrosiar Errepublika
Milango dukeak, Sforza leinua (1450–1499)
Francesco I.a Sforza1450–1466
Galeazzo Maria Sforza1466–1476
Gian Galeazzo Sforza1476–1494
Ludovico Sforza1494–1499
Milango dukeak, espainiar-frantziar gerrak (1499–1540)
Luis XII.a Frantziakoa1499–1500
Ludovico Sforza1500(berrezarria)
Luis XII.a Frantziakoa1500–1512(berrezarria)
Maximiliano Sforza1512–1515
Frantzisko I.a Frantziakoa1515–1525
Francesco II.a Sforza1525–1535
Milango dukeak, espainiar gobernua (1540–1706)
Filipe II.a Espainiakoa1540–1598
Filipe III.a Espainiakoa1598–1621
Filipe IV.a Espainiakoa1621–1665
Karlos II.a Espainiakoa1665–1700
Filipe V.a Espainiakoa1700–1706
Milango dukeak, austriar gobernua (1706-1797)
Karlos VI.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa1706–1740
Maria Teresa I.a Austriakoa1740–1780
Jose II.a Habsburgokoa1780–1790
Leopoldo II.a Austriakoa1790–1792
Frantzisko I.a Austriakoa1792–1797
Zisalpetar Errepublika (1797–1799)
Zisalpetar Errepublika

Kanpo estekak
  1. 154. araua. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2011-6-1).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.