Mexikoko Independentzia Gerra

Mexikoko Independentzia Gerra (gaztelaniaz: Guerra de Independencia de México) 1810eko irailaren 16an hasi mexikar herriak eta espainiar aginte kolonialaren arteko gerra izan zen. Gerra bertoko kreole, mestizo eta amerindiarrek bultzatua izan zen, Espainiarekiko bere independentziaren alde borrokatu zutenak. Hasieran kolonial agintearen aurkako nekazarien matxinada idealista baino ez izan arren, mexikar erregezale ohiek gerrillarekin batera egin zutenean mugimendu sendo bilakatu zen[1]. Independentzia lortuta, amerikarrek Mexikoko Lehen Inperioa eratu zuten.

Mexikoko Independentzia Gerra
Monte de las Cruces guduaren oroitarri edo monumentua
Data1810eko irailaren 16a – 1821eko irailaren 27a
LekuaEspainia Berriko erregeordetza
EmaitzaMexikoko Lehen Inperioaren aldarrikapena.
Gudulariak
Abertzaleak
  • Mexikar matxinoak
  • Europar bolondresak
1819 eta gero
  • Mexikar erregezale ohiak
  • Hiru Garantien Armada
Erregezaleak
  • Espainiar erregezaleak
1821 baino lehen
  • Mexikar erregezaleak
Buruzagiak
Miguel Hidalgo y Costilla†
José María Morelos†
Frantzisko Xabier Mina†
Vicente Guerrero
Agustin de Iturbide.		 Francisco Javier Venegas
Ignacio Elizondo†
Juan Ruiz de Apodaca
Félix María Calleja
Indarra
100.000 irregular 23.000 regular 17.000
Galerak
8.000 hildako
15.000 zauritu		 1.000 hildako

Miguel Hidalgo y Costilla apaiz eta militar abertzale mexikarra izan zen. Hidalgok Mexikoko Independentzia Gerraren lehenbiziko saioa gidatu zuen. Bere mezua Mexikon leku batzuetan ezaguna egin zen eta independentziaren aldeko hauspoa bihurtu zen.

Miguel Hidalgoren bandoa
« Miguel Hidalgo y Costilla jauna, Amerikako jeneral gorena, etab. Amerikako nazio ausartak armak hartu zituen unetik, ia hiru mendez zapalduta eduki zuen uztarritik askatzeko erabakia hartuta, haren xede nagusietakoa izan da hainbeste eta hainbeste zerga deuseztatzea, eragotzi egiten baitzuten aberastasunaren aurrerabidea; baina gaur egungo egoera larrian ez dagoenez horretarako lehentasun egokiak ezartzerik, (...) auzi larrienei erremedioa jarriz ekingo zaio, honako adierazpen hauen bidez.

Lehena: esklaboen jabe guztiek haiei askatasuna ematea, hamar eguneko epean, eta, hala egin ezean, heriotza zigorra jazotzea, artikulu hau urratu izanagatik,

Bigarrena: aurrerantzean, bertan behera gelditzea zergen ordainketa, haiek ordaintzen zituzten kastei dagokionez, eta indiarrei eskatzen zitzaizkien ordainarazpenak (...).

  »
Guadalajarako hirian emana,1810eko abenduaren 6an

Erreferentziak
  1. Anna, Timothy E.. (1978). The Fall of Royal Government in Mexico City. Lincoln: University of Nebraska Press ISBN 0-8032-0957-6..

Ikus, gainera

Kanpo estekak
Historia
Mexiko
 Artikulu hau Mexikoko historiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.