Messiniarreko gatz-krisia

Messiniarreko gatz-krisia Mediterraneoko historia geologikoaren garai bat izan zen, bere hondoan gatz pilaketa masibo bat izan zuena eta, ziuraski, ia erabateko lehortze aldi bat izan zuena[1][2]. Bere izena Messiniar arotik dator, aldi berean Messinako hiri siziliarrak izendatua izan zena, non krisian zehar utzitako gatzaren aztarnategi ikusgarriak bisita daitezkeen, ondoren deformazio tektonikoak itsasoaren mailatik gora altxatuak izan direnak.

Messiniarreko gatz-krisiaren gorenean, Mediterraneo ia osoa lehortu zen. Afrikako ugaztun ugari iritsi ziren Europara.

Mediterraneoaren lurrunketak, bertan drainatzen duten ibaiek jasotzen duten prezipitazioa gainditzen du, eta, beraz, Rifeko konexioaren bidez Atlantikoarekin dagoen ur trukea murrizteak, duela 5,96 Ma, eta bere itxiera osoak, duela 5,59 Ma[3], Mediterraneo itsasoaren maila azkar erortzea eragin zuen, gaur egun Atlantikotik datorren ur guztia bertan behera geratu baitzen. Lurruntze honek itsas hondoan gatz kantitate handiak uztea eragin zuen.

Gatzaren krisia Mediterraneoko uholde ikaragarriarekin amaitu zen, Atlantikoko uren bidez, duela 5,33 Ma inguru, egungo Gibraltarko itsasartean irekitako pasabide baten bidez[4].

Erreferentziak

Hsu, K.J.; Cita, M.B.. (1973-01). «The Origin of the Mediterranean Evaporite» Initial Reports of the Deep Sea Drilling Project, 13 (U.S. Government Printing Office) (Noiz kontsultatua: 2020-08-25).
Govers, Rob. (2009-02-01). «Choking the Mediterranean to dehydration: The Messinian salinity crisis» Geology 37 (2): 167–170. doi:10.1130/g25141a.1. ISSN 1943-2682. (Noiz kontsultatua: 2020-08-25).
(Ingelesez) Krijgsman, W.; Garcés, M.; Langereis, C. G.; Daams, R.; van Dam, J.; van der Meulen, A. J.; Agustí, J.; Cabrera, L.. (1996-08-01). «A new chronology for the middle to late Miocene continental record in Spain» Earth and Planetary Science Letters 142 (3): 367–380. doi:10.1016/0012-821X(96)00109-4. ISSN 0012-821X. (Noiz kontsultatua: 2020-08-25).
Garcia-Castellanos, D.; Estrada, F.; Jiménez-Munt, I.; Gorini, C.; Fernàndez, M.; Vergés, J.; De Vicente, R.. (2009-12). «Catastrophic flood of the Mediterranean after the Messinian salinity crisis» Nature 462 (7274): 778–781. doi:10.1038/nature08555. ISSN 0028-0836. (Noiz kontsultatua: 2020-08-25).

Kanpo estekak

Datuak: Q605948
Multimedia: Messinian salinity crisis / Q605948

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Hsu, K.J.; Cita, M.B.. (1973-01). «The Origin of the Mediterranean Evaporite» Initial Reports of the Deep Sea Drilling Project, 13 (U.S. Government Printing Office) (Noiz kontsultatua: 2020-08-25).

[2] Govers, Rob. (2009-02-01). «Choking the Mediterranean to dehydration: The Messinian salinity crisis» Geology 37 (2): 167–170. doi:10.1130/g25141a.1. ISSN 1943-2682. (Noiz kontsultatua: 2020-08-25).

[3] (Ingelesez) Krijgsman, W.; Garcés, M.; Langereis, C. G.; Daams, R.; van Dam, J.; van der Meulen, A. J.; Agustí, J.; Cabrera, L.. (1996-08-01). «A new chronology for the middle to late Miocene continental record in Spain» Earth and Planetary Science Letters 142 (3): 367–380. doi:10.1016/0012-821X(96)00109-4. ISSN 0012-821X. (Noiz kontsultatua: 2020-08-25).

[4] Garcia-Castellanos, D.; Estrada, F.; Jiménez-Munt, I.; Gorini, C.; Fernàndez, M.; Vergés, J.; De Vicente, R.. (2009-12). «Catastrophic flood of the Mediterranean after the Messinian salinity crisis» Nature 462 (7274): 778–781. doi:10.1038/nature08555. ISSN 0028-0836. (Noiz kontsultatua: 2020-08-25).