Mendi-berdantza

16 cm-ko tamaina duen txoria da, ez da oso ohikoa gure lurraldean, berdantza horia eta hesi-berdantzaren tamaina bertsukoa, baina lumajean horirik gabea.

Arra identifikatzea ez da batere zaila, batez ere buruari erreparatzen badiogu. Hiru lerro beltz dituen gris-errauts kolorekoa da: gain-ziliarra, okularra, eta ezpain-kutsukoa.

Nahiz eta arraren eta emearen lumajea desberdina izan, dimorfismo sexuala ez da beste berdantza batzuetan bezain nabarmena, emeak kolore arre motelagoak ditu, kontraste gutxiagokoa eta bularra eta alboak apur bat zerrendatuta.

Bestalde, mendi-berdantza helduak dira zintzurra errauts kolorekoa duten berdantza bakarrak, heldugabeak, berriz, beste bi espeziengandik bereizten dira, azpialdeko zati gorrixka zurbilak eta ipurtxuntxur gaztaina kolorekoa dituztelako, zerrenda gabe; azken bi ezaugarri hauek helduentzat ere balio dute.

Apeua “tchi” zorrotz bat da, hesi-berdantzaren oso antzekoa. Kantuari dagokionez, “zi-zi-zi-zeer” moduko bat, zingira-berdantzaren antzekoa. Azken notak goranzkoak izaten dira, eta maiz igortzen du hegoak azkar mugituaz.

Berdantzarik lurtarrena da, beraz, normalean lurrean ikusten da, mota guztietako hazien, aleen, kimuen eta intsektuen bila, txori honen elikadura-dieta hauek osatzen dute.

Ugalketa apiriletik uztailera bitartean egiten dute, eta aldi horretan txitaldi bat edo bi ateratzen dituzte aurrera.

Habia, oro har, lurrean egiten dute, harkaitzen artean edo zuhaixka baxuren baten ondoan, belarrez, azal zatiz eta goroldioz egina dago, ilez eta sustraitxo txikiez tapizatuta. 4-6 arrautza egiten ditu, urdinxka samarrak edo grisaxkak, zerrenda beltzekin, kontzentratuta polo zabalaren inguruan eraztun bat osatuz.

Txitaldia emearen kontura izaten da, eta 12 eta 13 egun bitartean irauten du.

Txorikumeak 10-13 egunez habian egoten dira, bi helduek intsektuez elikatuta.

Espezie sedentarioa da, nahiz eta migrazio-mugimendu txikiak egin ditzaken, batez ere eremu menditsuetan bizi direnak. Izan ere, negua iristean, mendi-berdantzak klimatologikoki hobeak diren eta elikagai onberagoak dituzten lekuetara jaisten dira normalean.

Etenaldiekin ugaltzen da Afrikako erdialdean eta ipar-mendebaldeko hegoaldean, Ekialde-Ertainean eta Europan Iberiar penintsulatik, Alemaniako hegoalderaino eta Balkanetaraino.

Euskal Herrian nahiko modu orokorrean banatzen da. Eremu atlantikoan urria da, eta oro har kokatua, hegoalderanz ohikoagoa da.

Bizi diren habitatak nahiko eremu irekiak dira, mendi-hegal harritsuak, lur idor eta hautsiak, harritsuak, beti leku eguzkitsuetan, belarretan, sastraketan eta zuhaizti argietan.[3]