Mendebaldera Bidaia

Zati honetan istorio nagusiaren aurretik Sun Wukong protagonistak izan duen ibilbidea azaltzen du. Sun Wukong (Tximino Erregea) bost elementuek elikaturiko harri batetatik jaiotako tximua da. Taoismoaren artea ikasten du, 72 transformazio polimorfiko egiteko gai da, hilezkortasunaren sekretua aurkitzen du eta borroka egiten ere ikasten du. Azkartasunaren eta indarraren bidez izen propio bat lortzen du, Qitian Dasheng (齊天 大聖), "Zerua besteko jakintsua" esan nahi du. Zeruko burokrazian sartzen da eta harrotasunez beterik Buda berari aurka egiten dio. Budak mendi baten azpian harrapatzea lortzen du eta 500 urtez giltzapetu egiten du talisman baten bidez.

Tang Sanzang (Xuanzangek liburuan hartzen duen ezizena)[10] monjearen gaztaroa eta bidaiaren abiapuntua biltzen ditu. Hegoaldeko lurretako biztanleek diru-gosea, hedonismoa, promiskuitatea eta pekatuak baino ezagutzen ez dituztelako nahigabetuta dagoen Budak norbait behar du Tang dinastian sakabanaturik dauden borondate onaren sutra budistak batu eta ekialdera eraman ditzan. Zati honetan Tang Sanzang monje nola bihurtzen den kontatzen da eta nola Taizong enperadoreak bera aukeratzen duen mendebalderako bidai hori egin dezan.

Liburuko bost pertsonaiak elkarrekin:
Tang Sanzang monjea, Zhu Bajie urdea, Dragoi Zaldi zuria, Sha Wujing hareazko ogroa eta Sun Wukong tximinoa.

Abentura eta pasadizoz josita dagoen bidaia kontatzen da. India ipar-ekialdeko Saien mendiko Leiyin tenpluan dauden idazkiak hartu behar ditu eta bidean hainbat deabru aurkitzen ditu. Zetaren Bidea jarraitzen du baina liburua fantasiaz erabat osaturik dago. Pasadizu bakoitzak atal 1 eta 4 artean hartzen ditu eta orokorrean deabruek Tang Sanzang harrapatzen dute eta haren hiru ikasleek era burutsu eta sarritan biolento batean askatzea lortzen dute.

13-22 arteko ataletan bere ikasleak aurkitzen ditu Guanyin jainkoak bideratuta. Aurreko bizitzan izandako bekatuak garbitzeko Tang Sanzangekin bat egin eta bidean laguntzea erabakitzen dute. Honako hauek dira ikasleak:

• Sun Wukong edo "Tximino Erregea". Ikasleen artean azkarrena eta biolentoena da. Tang Sanzangek sarritan egiten dio errieta gehiegizko bortxakeria erabiltzeagatik. Guanyinek urrezko uztai magiko bat ezarri dio buruan kontrolatzeko eta Tan Sanzangek mantra zehatz bat abesten duenean buruko min izugarria sortzen zaio. 13. ataletik aurrera agertzen da.
• Zhu Bajie, literalki "Zerriaren zortzi arauak". Zeruko mariskala armadaren mariskala izan zen aurretik baina Chang'e ilargiaren jainkosa jazartzeagatik hilkorren erresumara erbesteratu zuten. Janariarekiko eta emakumeekiko aseezina da eta bere nahiak betetzen saiatzen da etengabe. Hori dela eta Sun Wukongekin istilu ugari izaten ditu. 19. ataletik aurrera agertzen da.
• Sha Wujing ibaiko ogroa edo "Harea". Antzina Zeruko oihala jasotzeko jenerala izan zen eta hilkorren mundura erbesteratu zuten Mendebaldeko Erreginaren beirazko edalontzi bat eror arazteagatik. Pertsonai lasaia eta leiala da, Sun eta Zhu pertsonaien bis komikoarekin kontraste handia egiten duena. 22 ataletik aurrera agertzen da.
• Dragoi Zaldi zuria. Mendebaldeko itsasoko Dragoi Erregearen hirugarren semea da. Heriotza zigorrera kondenatu zuten aitaren perla handiari su emateagatik. Guanyinek salbatu zuen eta bere patuaren zain egoteko eskatu zion. Tang Sanzang daraman zaldia denez ez du apenas hitzik esaten.

22. atalean Sha Wujing ezagutzen dutenean ibai bat zeharkatzen dute eta kontinente berri batera iristen dira. 23-86 arteko ataletan lurralde basatian ibiliko dira eta 24 pasadizo izango dituzte. Pasadizo horiek luzera desberdinak dituzte eta bakoitzean mundtro magiko bat edo azti gaizto bat agertuko zaie. Ibai zabal itzelak daude, sutan dauden mendiak, emakumez soilik osaturiko erresuma bat, armiarma izpiritu erakargarrien gordeleku bat, eta beste hainbat lurralde eta txoko. Dirudienez Budak antolatzen ditu egoera hauetako gehienak, baina lau bidaiariek ez dute min aipagarririk jasaten. 87. atalean Tang Sanzang Indiako mugara iristen da eta 87-99 atal saileko gertakari magikoak eremu mundutiarragoan kokaturik daude. Erromesaldiak 14 urte irauten dituela esaten da, baina testua aztertuta bederatzi urte igarotzen dira. Amaieran Saien mendira iristen dira eta Budak idazkiak ematen dizkio Tang Sanzangi.

Bidaiaren itzulera kontatzen da azkar batean. Pertsonai bakoitzak postu bat eskuratzen du zeruko burokrazian.

Sun Wukong eta Tang Sanzang monjea.

Sun Wukong (txinera sinplifikatuz: 孫悟空; pinyinez: sūnwùkōng): Fruita eta loreen mendian jaio zen harrizko arrautza batetatik. Arrautza hori Zeruaren eta Lurraren arteko elkarketatik sortu zen. Urezko gortinaren atzeko leizean sartzea lortu zuenean bere tximino leinuak "Tximino Errege Ederra" titulua eman zion. Tximino zahar bat hiltzen ikusi zuenean Taoren bila bidaiatzea erabaki zuen betiereko bizitzaren sekretuaren lortzeko. Bidean Bodhiren Maisu Handia aurkitu zuen eta honek transformatzeko 72 era erakutsi zizkion jauzi hilkorraren lainoa eman zion, horri esker 108.000 li-ko distantziara di-da batean bidaiatzea ahalbidetzen dio[11].

Hainbat jainko haserretu arazi ondoren Jade enperadorearen arreta bereganatu zuen eta honek toki bat eman zion Zeruan, zaldi zaintzaile lana hain zuzen ere. Posizio baxua zela iritzita asko haserretu zen eta bere mendira itzuli zen. Han bandera bat ezarri zuen bere burua "Zerua besteko jakintsu handia" izendatuz. Jade enperadoreak hainbat soldadu bidali zituen bera atxilotzera baina inork ez zuen helburua lortu. Horren ondoren enperadoreak amore eman eta Zeruko mertxikondoen lorategiaren zaintzaile bihurtzen du. Mertxikondo hauek 3.000 urtean behin ematen dute fruitua eta hura janez gero hilezkortasuna lor daiteke. Sun Wukongek mertxika heldu guztiak jaten ditu eta zeruko jainkoak berriz haserretzen dira berarekin. 100.000 soldadutako armada bidaltzen dute hura hiltzera, baina Tximino Erregeak irabazten du. Enperadoreak orduan Budari laguntza eskatzen dio eta apustu bat irabaziz Bost Elementuen mendiaren azpian zigilatzen du. 500 urtez egoten da giltzapean harik eta Tang Sanzangek askatzen duen arte[11].

Haren arma nagusia Ruyi Jingu Bang makila da, nahi beste luzatu dezakeena eta nahi beste txikitu ere bai. Orratz baten tamainara txikitu ohi du eta belarrian eramaten du. Makila horrek 17.550 libra pisatzen ditu eta garai batean Ekialdeko Itsasoetako Dragoi Erregearen jauregiko zutabe bat izan zen. Dragoi erregeak esan zion eusteko gai bazen eraman zezakeela. Gai zela ikusi zuenean beldurtu egin zen eta jauregia ez apurtzearen trukean urrezko armadura bat eman zion. Horretaz gain gorputzetik ileak askatu eta desio duen edozer gauzetan bihurtzen ditu. Buruan Guayin izeneko uztai bat du eta Tang Sanzangek mantra zehatz batekin buruko mina sortaraz diezaioke, horrekin kontrolatzen du Sun Wukong[11].

Tang Sanzang (txinera sinplifikatuz: 唐三藏) edo Tripitaka: Monje budista bat da, liburuko pertsonai nagusia. Dahila erresumara doa (Txinan horrela esaten zitzaion garai hartan Indiari) eta arriskuen aurrean oso kaltebera denez Guayin jainkoak bidaian lagunduko dioten ikasleak aurkitzen laguntzen dio. Bidaia-lagun izatearen truke ikasleek barkamena eta zeruko argia aurkituko dute. Bidaian aurkitzen dituzten herritarrei munstro gaiztoen aurka borrokatzen laguntzen die[10].

Tang Sanzang (txinera sinplifikatuz: 豬八戒): "Zortzi Debekuen Txerria" esan nahi du. Esne Bideko 100.000 itsas soldaduren komandante zerutiarra izan zen baina jainkoen oturuntza batean gehiegi eda zuen eta Chang'e jainkosa jazarri zuen. Zigor gisa hilkorren mundura erbesteratu zuten. Gizaki gisa jaiotzekoa bazen ere akats baten erruz zerrama baten umetokian berraragitu zen eta orain erdi gizaki erdi zerria da. Janariekiko eta emakumeekiko gose aseezina du[12].

Arma nagusia jiuchidingpa du, bederatzi hortzetako burdinezko arrastoa. 36 transformazio egin ditzake eta lainoan ere bidaiatu dezake, baina ez Su Wukongek bezain azkar. Uretan ordea oso borrokalari ona da.

Sha Wujing (txinera sinplifikatuz: 沙悟淨): "Purutasunera esnaturiko harea" esan nahi du. Mirarizko Behelainoaren Aretoko gortina jasotzaile jenerala zen. Istripuz mertxiken otoruntzan Mendebaldeko Erregina Amaren beirazko edalontzi bat hautsi zuen eta hilkorren mundura erbesteratu zuten. Harea isurkarien ibaian jarri zuen egoitza eta inguruko gizakiak beldurtzen zituen. Sun Wukongek eta Zhu Bajiek garaitu egin zuten eta taldera batu zitzaien[13].

Arma nagusia zurezko makila majikoa du, perlazko hariez estalita dagoena. 18 transformazio egiteko gai da eta hau ere borrokalari bikaina da ur azpian. Hiru ikasleen artean logikoena eta esanekoena da eta Tang Sanzang ongi zaintzen du. Beste bi ikasleen arteko liskarrak baketzen saiatzen da.

Txinako literaturako lau liburu klasiko handienetako bat da eta herrialde hartan liburu irakurrienetako bat da. Tximino Erregea bera ere erreferentziazko pertsonaia literarioa da. Japonian ere liburu ezaguna da. 1978-1980 artean Japoniako Nippon TV telebistan telesaila egin zen eta Txinan ere bai 1980. hamarkadan.

2017an Australiako ABC, Zeelanda Berriko TVNZ eta Netflixek Zeelanda Berrian errodaturiko telesaila egin zuten, The New Legends of Monkey izena zuena[15]. Urte berean Hego Korean A Korean Odyssey izeneko komedia plazaratu zen, bertan Sun Wukong eta Tang Sanzang korear berraragitzen dira[16].

Dragoi Bola animaziozko telesail famatuko protagonista den Son Goku Mendebaldera Bidaiako Sun Wukong pertsonaian oinarritzen da. Sun Wukong-en karaktere txinatarrak japonieraz Son Gokū irakurtzen dira[17]. Hark bezala tximino itxura du (isatsa dauka), borroka arteen maisua da, nahi haina luza daitekeen makila miragarria du eta Kinton lainoan bidaiatzen du. Son Gokuk ere bidaia bat egiten du lehenengo denboraldian eta inguruan azaltzen zaizkion makina bat munstroren aurka borrokatzen du[18].

Anime serieak aurrera egin ahala jatorrizko identifikazioa galdu egiten da[18].

1997. urtean Fred Ho musika konpositoreak jazz opera bat sortu zuen, baina Ekialdera Bidaia izena eman zion[19].

Hainbat bideojoko ere egin dira, esate baterako Enslaved: Odyssey to the West (2009) eta Black Myth: Wukong (2020)[20].