Maurizio Tebastarra

Dioklezianoren jazarpenen garaian, Tebasko Legioak, Egiptotik etorritako kristauek osatua, Alpeen iparraldeko Oktoduretik (Martigny) gertu zeuden biztanle guztiak hiltzeko agindua jaso zuen, San Maternok kristautasunera bihurtutakoak. Mauriziok eta bere legioko soldaduek agindu hori betetzeari uko egin zioten eta heriotza-zigorra ezarri zieten.

Beste bertsio baten arabera, Dioklezianok Egiptotik etorritako kristauek osatzen zuten Tebasko Legioa Galiara bidali zuen Maximiano enperadoreari laguntzeko bagauden matxinadaren aurka (286 eta 304 bitartean). Agaune herriaren ondoan zegoen Oktodure hirian Jupiterri eskerrak emateko sakrifizio bat antolatzea erabaki zuen erromatarrek. Mauriziok eta haren lagunek uko egin zioten parte hartzeari. Erromatar buruzagiek Tebasko Legioa sarraskitzea agindu zuten, tropa osoa exekutatu zuten.

Tebasko Legioaren sarraskia martiri kristauen kontakizun hagiografikoen artean gordetzen da.

Tradizio legendario baten arabera, Longino hil ondoren, Lantza Saindua Egiptora eraman zuten, eta 286 urtea baino lehen Tebasen zegoen, non San Mauriziok berriro aurkitu baitzuen. Maurizio desagertzean, erlikia arreta jartzen ez dioten erromatar enperadore paganoen eskuetara heldu zen, harik eta Konstantino enperadoreak, kristautasunera bihurtuta, Erroma berriaren, Konstantinoplaren, mugak lantzaren puntarekin markatu arte. Lantza Erromako Inperio Santuaren boterearen sinbolo bihurtu zen.

San Erasmo San Mauriziorekin (eskuinean armadurarekin), Matthias Grünewalden egur gaineko olioa, c.1520–1524.

San Segismundo, Burgundiarren erresumako subiranoa, eta geroago, Alpeen iparraldean kanonizatutako lehen kristau-erregeak San Maurizio Agaunekoaren monasterioa sortu zuen, eta gero, 515eko irailaren 22an, martiriaren betiko tenplua inauguratu zuen han. Hurrengo mendeetan, Burgundiako erresumako nobleziak (gaur eguneko Romandia, Franche-Comté, Lyonerria, Savoia (eskualdea), Dofinerria eta Proventza) eta Inperio Santuko nobleziak (Enrike IV.aren ondoren) San Mauriziori gurtza egitea hartu zuten.

• Nahiz eta egiptoar jatorrikoa izan (jatorria pergamino edo ikur baten adierazia Thebae legio, "Tebasko legioa"), armaz jantzirik irudikatzen da (ezpata, lantza, ezkutua), martirioaren palmondoa eta vexillum erromatarra, mendebaldeko fisonomiaz. Baina, XI. mendetik aurrera, maiz agertzen da, batez ere arte alemaniarrean, beltz iletsu, sudurmotz eta ezpain-mamitsu itxurapean; azal beltzari buruzko erreferentzia hau ziurrenik bere latinezko izenaren etimologia herrikoitik dator, maurus, "mairu jatorrikoa" [1].
• 

  Matthias Grünewalden San Maurizio (xehetasunak)
  Matthias Grünewalden (1520-1524) Municheko Alte Pinakotheken erakusgai dagoen egurraren gaineko olio batean agertzen da San Erasmorekin batera.
• Coburg eta Saint-Vincenteko armarrietan dago.
• Vienneko Saint-Maurice katedraleko (Isère) frontoiko harmailadietako batean ageri da zaldiz.
• Veneziar eskuizkribu argiztatu bat bere elezaharrari eskainia da erabat: San Maurizioren eta bere lagunen pasioa. Miniaturetako batzuk Giovanni Belliniri egozten zaizkio (Arsenaleko Liburutegia, Ms.940).

San Maurizio hurrengoen zaindari santua da: Savoiakoa, Germaniako Erromatar Inperio Santukoa[2], Alpetar ehiztariena, Suitzako goardena, tindatzaileen eta hezueriaren gaixoena, baita frantses armadako unitate askoren zaindaria ere: horrela da infanteriaren eta Buru Beltzen anaidiaren zaindari santua.

XI. mendeaz geroztik santu militarra ez ezik funtsean inperial eta germaniar ere bilakatu da, eta 700 elizatik gora dira hari eskainiak, Angersekoa bezala, non bera eta bere lagunak fatxadan ageri diren elizbarrutiko katedralean, Savoia eskualdeko eliza ugari, edo Épinaleko Saint-Maurice basilika.