María Barbeito

Maria Nicolasa Paula Barbeito y Cerviño Avelino Barbeito Hermosilla idazlearen eta Maria Cerviño Vazquezen alaba izan zen, eta giro liberal eta kultuan hezia izan zen. 1909an Juan Martínez Morásekin ezkondu zen eta bi seme eta alaba bat izan zituzten: Juan, Carlos Martínez-Barbeito eta Isabel.

Lehen mailako ikasketen ondoren, 16 urterekin Goi Mailako Maisu titulua lortu zuen, eta 1902ko oposizioetan plaza bat irabazi zuen irakasle gisa, bere promozioko lehen postuan hogeita bat urterekin. Bere jaioterriko eskola aukeratu zuen helmuga, eta bertan aritu zen 1936ra arte.[3]

1911tik aurrera, ikastetxe eredugarri bihurtu zen eskolako zuzendaria izan zen, eta aitzindaria izan zen berrikuntza pedagogikoan, Montessori metodoaren ezarpenarekin, haurren askatasunaren eta autoaktibitatearen oinarri psikopedagogikoetan oinarrituta, haien garapena bultzatuko duen giro batean. Era berean, Ovide Decrolyk garatutako interes-zentroen metodoa sartu zuen: ikasketa-plan bat garatzea, adin bakoitzeko pertsonen interesen arabera. 1932an idatzi zuen jarduera-memorian, bere eskola-proiektua jaso zuen, curriculum proiektua eta hezkuntza metodologia adieraziz, 1915ean Italiatik ekarritako Montessoriar materialarekin, lamina didaktikoen bildumekin, musika entzunaldietarako gramola batekin, eskola-liburutegiarekin eta Herri Liburutegi Ibilitariarekin. Ondoren, bere bilduma bibliografikoaren zati bat eman zion liburutegi horri.[3]

1933an, merezimendu-lehiaketa bidez, ikuskatzaile nagusi kargua lortu zuen, eta hortik Irakurketa Plan Globala (1934) sortu zuen bere ikuskapen-eremuko eskoletarako. 1935ean, Ikasketak Zabaltzeko Batzordeak pentsionatutako bidaia bati ekin zion Europan zehar, beste hamar irakasle espainiarrekin batera. Frantzia, Belgika, Herbehereak, Alemania, Suitza eta Italiako hezkuntza-erakundeak bisitatu zituen, eta Europan ematen ziren metodo pedagogikoekin harremanetan jarri zen. Bidaiaren eta egindako bisiten laburpen gisa, itzuli zenean, Países y Escuelas idatzi zuen, eta ikusitako praktika pedagogikoen kritika egin zuen, Belgikako eskola publikoen doakotasuna eta derrigortasuna, Rudolf Steinerren Waldorf pedagogiaren planteamendupean Alemaniako eskolen espiritu demokratikoa edo Giuseppina Pizzigonik bultzatutako Milango eskola aktiboaren giroa onartuz.[3]

Pedagogia arloko gai interesgarrien artean, galiziar eskolako elebitasuna dago. Horri buruzko artikulu bat argitaratu zuen Galiziako Akademiaren Buletinean 1931ko abuztuan.[4] Bertan, bere "erregionalismo sutsua" aitortuz, maisuaren eta ikasleen artean ama-hizkuntza erabiltzeko beharra planteatzen du, eta honako hauxe aldarrikatzen du:

"Astean egun bat ematea irakurketari, idazketari eta hizketaldiari herri-hizkuntzan ikasle guztientzat, bereizketarik egin gabe. Egun horretan bertan, gure poeta eta prosistarik nabarmenenak irakurtzea eta errezitatzea."

Haurrei heziketa ona eskaini nahian, oinarrizko premiak asetzen dituzten hainbat jardueratan murgildu zen, eta haien gizarte-ongizatea bilatu zuen, garapen mentalaren oinarri gisa. Horregatik, laguntza-lan handia egin zuen hainbat proiekturen bidez, hala nola "esne-tanta", "Sehaska Etxea", "Jangela eta Da Guarda arropategia", "Haur pretuberkulosoentzako eskola-udalekuak", eta Presoa babesteko eta birgaitzeko Areatza Kontzepzioa Elkarteko lehendakaria izan zen. "El niño descalzo" erakundea La Voz de Galicia-ko zuzendariarekin batera sortu zuen, hiriko ikasle txiroen artean oinetakoak banatzeko, eta "Haurren Babeserako Batzarrean" ere parte hartu zuen, eta banderatxoaren aurreko "Lorearen Jaia" sustatu zuen. Festa hori Coruñan ospatu zen lehen aldiz, 1912an, haurtzaroari eskainitako ongintzazko erakundeei laguntzeko. "Lorearen Jaia" 1912ko martxoaren 2an proposatu zuen, Europako beste herrialde batzuetan egiten zen diru-bilketaren ereduari jarraituz Maisu-maistren Eskola Normalean eman zuen hitzaldi batean. Agintariek eta pertsona ospetsuek lagunduta, hiriko jaiak ospatzen ziren bitartean, hainbat postulatzailek loreak ematen zituzten haurren ongintzako erakundeen artean banatu zen dohaintza baten truke. Bere arrakasta zela eta, 1913tik aurrera "Lorearen Jaia" Espainiako beste hiri batzuetan ospatu zen eta 1914tik aurrera, Gobernuaren aginduz, bere diru-bilketa tuberkulosiaren aurkako borrokara bideratu zen.[5]

María Barbeitoren hilobia

Galiziako Ikasketen Institutuko eta Galiziako Errege Akademiako kide izan zen, eta mota guztietako literatur sariak eta goraipamenak eskuratu zituen, hala nola Mutualitateen Domina, Ongintzaren Gurutzea eta Gurutze Gorriaren Urrezko Domina. Emakume gisa, "Feminista naiz, baina ez iraultzailea" zioen, emakumeen hezkuntzaren garrantzia azpimarratuz eta emakumeen eskubideen defendatzaile sutsua izanik.[6]

1937an Irakasleen Araztegi Batzordearen mende jarri behar izan zuen, eta Eusebio Da Guada Taldeko irakasle zuzendari kargutik kendu zuten. 1941ean, arrazoi politikoengatik, bere kargu akademikoetatik kendu eta erretiroa hartzera behartu zuten.[7][8] Etapa berri bati ekin zion, eta idazten eta frantsesez idatzitako liburuak itzultzen hasi zen.[9]

1970eko azaroaren 20an hil zen Coruñan.

María Barbeito beti agertu da memorizazioan oinarritutako irakaskuntzaren aurka, eta, aitzitik, komunitatearen baliabideak aprobetxatzen dituen eta behaketa sustatzen duen metodologiaren alde egin du.[10] Haren ustez, hezteak ez zuen esan nahi ezagutzak transmititu behar zirenik, baizik eta haurrak trebatu behar zirela, beren kabuz ezagutza horiek eskuratu ahal izateko; horrela, hezkuntza berritzailea, askea eta sortzailea defendatuz. Horregatik kendu zituen sistema memoristikoak, eta John Dewey filosofo amerikarraren gogoetetatik zetozen erreferentzia didaktikoak eta pedagogikoak sartu zituen, baita Decroly mediku eta psikopedagogo belgikarrarenak ere, interesguneen metodologian oinarritutako pedagogiarekin.[6]

Guardako eskolak

Gramatikaren ikaskuntza arau eta definizio multzo batean oinarritzea zalantzan jartzen zuen. Haren iritziz, garrantzitsuena hizkuntza menderatzea zen, eta hori lortzeko, elkarrizketei bide ematea proposatu zuen. Era berean, ez zuen uste historiaren azterketa datuen memorizazioan oinarritu behar zenik, baizik eta zentzu bizi eta gizatiarra eman behar zitzaiola, eta horrek gertaera historikoak aztertzea zekarrela, gizadian izan zuten eraginagatik.[10]

Eskola publikoak (“guztiontzako eskolak”) jartzea defendatzen zuen klasisten aurrean. Musika eta gimnasia erritmikoa eskolan sartu zituen, jantokiak, arropategiak eta eskolako koloniak ireki zituen bezala. Guardako eskoletan, behaketa antropologikoa eta ikasle bakoitzaren azterketa psikiko indibidualizaturako fitxen erabilera gehitu zituen. Bi generoen hezkidetzaren eta ikasgeletan bere hizkuntza propioa, galiziera, erabiltzearen sustatzaile handia ere izan zen.[6]

Europako eskoletan ikusitako praktika pedagogikoen froga gisa, idazki baten bidez zenbait berrikuntza proposatu zizkien eskolei, besteak beste, ikasleen arteko harreman epistolarra, eskola-egunkariak, haurren lanen artxiboak, eskola-lorategia, zinema-saioak, eskola-egunkari baten sorrera, eskolako museoak eta haurrentzako antzerki-emanaldiak.[6]

Hainbat artikulu eta liburu idatzi zituen, besteak beste:

• Niños y educadores, (1913).[11]
• La mujer, antes, ahora y después, (1934).[12]
• Concepción Arenal. Breviario humano (1949, 1974).[13]
• Países y escuelas (1975).

• "Niños y educadores", Coruñako Artisauen Bileran, 1913ko maiatzaren 4an, emandako hitzaldia da.[14]

• "La mujer, antes, ahora y después", 1934ko maiatzaren 19an Emakume Errepublikarren Elkartearen aurrean emandako hitzaldia da.

• "Breviario humano: Concepción Arenal", Maria Barbeitok bere Concepción Arenal estimatuaren omenez egiten duen pentsamenduen antologia da.[15]

• Barbeito Cerviño Culturagalega.org