Manxera

Manxera[2] (manxeraz, Gaelg edo Gailck[3]; ingelesez, Manx) —Manxeko gaelera izenaz ere ezaguna— Man uhartean (Erresuma Batua) hitz egiten den zelta hizkuntza da. Gaelera hizkuntzen azpitaldean sailkatzen da.

Manxera
Gaelg
Manxeraren dialektoen mugak.
Datu orokorrak
Lurralde eremuaMan uhartea
HiztunakLehen hizkuntza: 56[1]
Bigarren hizkuntza: 1.689 (biztanleen % 2,2) (2001)
RankingaEz 100 mintzatuenen artean
OfizialtasunaMan uhartea
UNESCO sailkapena5: arrisku kritikoan
AraugileaCoonseil ny Gaelgey
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
indoeuropar hizkuntzak
hizkuntza zeltak
Uhartetar hizkuntza zeltak
Hizkuntza goidelikoak
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologiaaditza-subjektua-objektua, nominatibo-akusatibo hizkuntza, hizkuntza azentuala eta hizkuntza fusionatzailea
Alfabetoalatindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1gv
ISO 639-2glv
ISO 639-3glv
Ethnologueglv
Glottologmanx1243
Wikipediagv
Linguasphere50-AAA-aj
UNESCO387
IETFgv
Endangered
Languages Project
8601

1974an hil zen Ned Maddrell, manxeraren usadiozko azken hiztuna. 1980ko hamarkadan, helduaroan manxera ikasia zuten hainbat ekintzailek beren seme-alabak elebidun hezteari ekin zioten, manxera eta ingelesa irakatsita.[4] Egun, hizkuntza biziberritzeko ahalegin horien ondorioz, berriz ere badira manxera lehen hizkuntzatzat duten hiztunak, horietako asko haurrak.[1] Izan ere, eskolak emateko hizkuntzatzat manxera darabilte Bunscoill Ghaelgagh (ahoskera: [bʊn-skolʲ ɣɪlgax]) ikastetxean. Man uharteko Balley Keeill Eoin herriko (ingelesez, Saint John's) Lehen Hezkuntzako eskola horretan, 4 urtetik 11ra bitarteko haurrak hezten dituzte.[5]

Hiztegia

Jarraian, manxerazko hitz batzuk inguruko hizkuntzetakoekin (ingelesa, Eskoziako gaelera eta irlandera) alderatzen dira. Irlanderazko edo Eskoziako gaelerazko baliokidea aukeratzean, kasu bakoitzean bietatik gertukoena hartu da.

Argipena: gd = Eskoziako gaelera, ga = Irlandako gaelera

Manxera Euskara Irlanderazko edo
Eskoziako gaelerazko baliokidea
Moghrey mie Egun on Maidin mhaith (ga), Madainn mhath (gd)
Fastyr mie Arratsalde on / Arrasti on Feasgar math (gd)
Slane lhiat Agur Slán leat (ga), Slàn leat (gd)
Gura mie ayd Eskerrik asko Go raibh maith agat (ga)
baatey txalupa bàta (gd), bád (ga)
barroose autobus bus (ga eta gd)
blaa lore bláth (ga)
booa behi bó (ga eta gd )
cabbyl zaldi capall (ga)
cashtal gaztelu caisleán (ga), caisteal (gd)
creg harri / arroka carraig (ga), creag (gd)
eeast arrain iasc (ga), iasg (gd)
ellan uharte eilean (gd), oileán (ga)
gleashtan auto / ibilgailu gluaisteán (ga)
kayt katu cat (ga eta gd)
moddey txakur madadh (ga eta gd), madra (ga))
shap denda siopa (ga)
thie etxe taigh (gd), teach (ga))
eean txori éan (ga), eun (gd)
jees pare / bikote dís (ga), dithis (gd)

Erreferentziak
  1. 2006ko irailean, 56 ikaslek Manxerazko Eskolan ikasten zuten. Horiek manxera lehen hizkuntza duten hiztun gisa hartzen dira, umetatik manxera eta ingelesa, maila berean, ikasi baitituzte.
  2. 47. araua - Hizkuntza hilak eta klasikoak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-12-23).
  3. Ikus hizkuntza horri buruzko artikulua, manxeraz.
  4. (Ingelesez) K. David HARRISON: «Manx: How a Unique Island Got Its Voice Back», National Geographic, 2015-02-20.
  5. Bunscoill Ghaelgagh eskolaren webgunea, manxeraz eta ingelesez (2010eko uztailaren 7an hartua).

Ikus, gainera

Kanpo estekak
Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.