Maiatzeko zuhaitz

Arabako Harana udalerrian nahiz eta antzina ohitura hau askoz ere hedatuagoa egon, gaur egun oraindik Done Bikendi Harana herrian Maiatza ("El Mayo") izeneko enborra landatzeko ohitura mantentzen da. Herri honetan leku zehatz batean maiatzaren 3an altxatu eta irailaren 14a arte ez da handik kentzen[1].

Nafarroako Sakana eskualdeko Etxarri-Aranatz, Bakaiku, Iturmendi eta Ziordia udalerrietan maiatzaren 1an altxatu ohi dute enbor bat. Lehenengo bi herrietan Urbasako gainaldean izaten da Hartzabalko zonaldean. Ziordin 2015ean berreskuratu zuten tradizio hau eta 2 jarri ohi dituzte, bat herri ondoan dagoen txipudian eta bestea Urbasan. Hiru hauek goizean izaten dira. Iturmendin herriko plazan jartzen dute arratsaldean[2].

Normalean pago enbor luze bat da, bukaeran pinu zati bat jartzen zaiolarik. 20-25 metro inguruko luzera izaten du. Hilabete guztian zehar egoten dira zutik eta ondoren, egurra saltzeagatik lortzen den dirua herriko kintoentzat izan ohi da. Rafael Karasatorre historialariak bildutako dokumentazioan aipatzen denez, Arbizu, Ihabar, Uharte Arakil, Hiriberri eta Urdiain herrietan ere jarri ohi zen maiatza[3][4].

Ohitura honen hainbat azalpen jaso dira. Alde batetik, sinismen paganoekin lotuta, ugalkortasuna eta bizitzaren sinbolotzat hartzen dute batzuek, baita gaztetasunaren eta amodioaren ikur gisa. Dibinitatea ere irudikatu lezake batzuen ustez, lurreko sustraiak zeruarekin lotzeko ahaleginean. Bestetik, kristautasunaren etorrerarekin, Maiatzeko gurutzeari lotuta agertu izan da. Azkenik, Sakanako abeltzainen ikurra ere bada, animaliak Urbasara bazkatzera eramateko garaiaren hasiera iragartzen baitu[5].

Alemania eta Austrian Maibaum enborra maiatzaren 1an edota bezperan altxatu ohi da. Bavaria, Baden-Württemberg eta Austriako eskualde askotan herri-festa baten lagundurik ospatu ohi dira.