Maiatzaren 4
Maiatzaren 4a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hogeita laugarren eguna da, 125garrena bisurteetan. 241 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
.jpg.webp)
.jpg.webp)
.jpg.webp)
.png.webp)
.jpg.webp)
_by_Sir_Thomas_Lawrence%252C_PRA.jpg.webp)
Gertaerak
Euskal Herria
- 1979 – Txomin Iturbe ETAko buruzagiari metrailetaz tiro egin zioten Biarritzen, autoan zihoala. Besoan eta hankan zauritu zuten, baina ez zuten hil.
- 2018: Kanboko Arnaga etxean ETAen amaierari buruzko Gatazkaren Konponbidea Aitzinatzeko Nazioarteko Topaketa ospatu zen.
Mundua
- 1949 – Torino futbol taldeko kideak hegazkin istripuan hil ziren.
- 1970 – Estatu Batuak, Ohion: lau ikasle hil eta bederatzi zauritu ziren Guardia Nazionalak Kent State Unibertsitatean Vietnamgo gerraren kontrako manifestazio bat desegitean.
- 2006 – 2001eko Irailaren 11ko atentatuen ondorioz auzipetutako Zacarias Moussaoui Al Qaedako ustezko partaidea, bizi osorako kartzela zigorrera kondenatu zuten.
Arte eta kultura
Euskal Herria
- 1967ko Gipuzkoako Bertsolari Txapelketan Txomin Garmendiak jantzi zuen txapela.
- 1986ko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Joxe Fermin Argiñarenak jantzi zuen txapela.
Mundua
- 1948 – Hamlet filma estreinatu zen, Laurence Olivierek zuzendu eta berak, Basil Sydney, Eileen Herlie, Jean Simmons eta Stanley Holloway aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1984 – The Bounty filma estreinatu zen, Roger Donaldsonek zuzendu eta Mel Gibson, Anthony Hopkins, Laurence Olivier, Edward Fox, Daniel Day-Lewis eta Liam Neeson aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia
Kirolak
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1864 – Txomin Agirre, ondarroatar idazlea (h.1920).
- 1874 – Ramiro Maeztu, gasteiztar idazle eta saiogile erdalduna (h. 1936).
- 1880 – Juan Etxepare, nafar politikari errepublikanoa (h. 1936).
- 1892 – Fernando Barrón, arabar militarra (h. 1953).
- 1905 – Garmendia Otaola, gipuzkoar filosofo, pedagogo eta psikologo jesuita (h. 1971).
- 1912 –
- Paulin Solozabal, euskal olerkaria (h. 2009).
- Luis Zabala, bizkaitar futbolaria (h. 1996).
- 1918 – Ramon Urmeneta, iruindar arkitektoa eta artista (h. 1998).
- 1928 – Mari Karmen Alzueta, euskal irakasle eta hezkuntza-arduraduna (h. 1983).
- 1930 – Jacques Valade, frantziar politikaria, Akitaniako Eskualde Kontseiluko presidentea, Bordelen (h. 2023).
- 1932 – Jose Antonio Sistiaga Mosso, gipuzkoar margolaria eta zinemagile esperimentala (h. 2023).
- 1938 – Nicolás Sartorius, gipuzkoar politikari eta legelaria.
- 1940 –
- José Luis Astigarraga, gipuzkoar pasiotar apaiz eta gotzaina (h. 2017).
- Julian Lajos, esku huskako nafar pilotaria (h. 2013).
- 1949 – Antonio Merino, bizkaitar politikaria, Trigueros del Vallen.
- 1951 - Manuel Pérez Elexpe, bizkaitar gaztea, Guardia Zibil batek tiroz erail zuena (h. 1975).
- 1954 – Yolanda Vargas Pozo, gipuzkoar igerilaria.
- 1967 –
- Eneko Etxebarrieta, arabar argazkilari, publizista, irakaslea eta abenturazalea.
- Garbiñe Ubeda, euskal idazlea.
- 1969 – Asier Altuna, gipuzkoar zinema zuzendaria eta gidoigilea.
- 1974 – Eric Pascal, baxenafar txirrindulari ohia.
- 1979 – Gurutze Fernández, gipuzkoar futbolaria.
- 1980 – Arkaitz Goikoetxea Basabe, bizkaitar politikari ohia, ETArekin harreman izateagatik espetxeratua.
- 1981 – Miren Larrea, bizkaitar antzezlea, gizarte hezitzailea eta ipuin kontalaria.
- 1984 – Estibaliz Urresola Solaguren, arabar zinema-zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea.
- 1989 – Maite Zugarrondo, nafar eskubaloi jokalaria.
- 1991 – Helene Alberdi, bizkaitar triatleta.
- 1993 –
- Maialen Axpe, gipuzkoar atleta, pertika jauzian aditua.
- Itziar Gastearena, gipuzkoar futbolaria.
- Iñigo Lekue, bilbotar futbolaria.
- 1997 –
- Iker Ballarin, arabar txirrindularia.
- Asier Parra Cuezva, bizkaitar futbolaria.
- 1998 – Clara Azurmendi, gipuzkoar badminton jokalaria.
- 2000 – Oihane Hernandez, bizkaitar futbolaria.
Mundua
- 1008 – Henrike I.a Frantziakoa, Borgoinako dukea Frankoen erregea (h. 1060).
- 1570 – Girolamo Rainaldi, italiar arkitektoa (h. 1655).
- 1622 – Juan de Valdés Leal, espainiar margolari, grabatzaile eta dekoratzaile barrokoa (h. 1690).
- 1654 – Kangxi, Txinako enperadorea (h. 1722).
- 1691 – Carlo Rainaldi, italiar arkitekto barrokoa (h. 1691).
- 1749 – Charlotte Turner Smith, ingeles eleberrigile eta olerkaria (h. 1806).
- 1770 – François Gérard, frantziar margolaria (h. 1837).
- 1776 – Johann Friedrich Herbart, alemaniar filosofo, pedagogo eta psikologoa (h. 1841).
- 1795 – José Gregorio Monagas, Venezuelako presidentea (h. 1858).
- 1796 – William Hickling Prescott, estatubatuar historialaria eta hispanista (h. 1859).
- 1818 – Manuel Milà i Fontanals, kataluniar jakintsua (h. 1884).
- 1820 – Julia Gardiner Tyler, AEBetako lehen dama (h. 1889).
- 1825 – Thomas Henry Huxley, ingeles naturalista (h. 1895).
- 1827 – John Hanning Speke, britainiar armadako ofiziala Indian eta Afrikako esploratzailea (h. 1864).
- 1845 – William Kingdon Clifford, ingeles matematikari eta filosofoa (h. 1879).
- 1846 – Émile Gallé, frantziar artista eta diseinatzailea (h. 1904).
- 1852 – Alice Liddell, Lewis Carrollek Alice pertsonaia sortzeko oinarria (h. 1934).
- 1854 – María Tubau, espainiar aktorea (h. 1914).
- 1858 – Elise Konstantin-Hansen, daniar margolari eta zeramikaria (h. 1946).
- 1880 – Bruno Taut, alemaniar arkitekto eta hirigilea (h. 1938).
- 1881 – Aleksandr Kerenski, errusiar politikari sozialdemokrata iraultzailea (h. 1970).
- 1883 – Wang Jingwei, Txinako Errepublikako presidentea (h. 1944).
- 1885 – Américo Castro, Noucentisme higikundeko espainiar filologo eta idazlea (h. 1972).
- 1895 – René Mayer, Frantziako lehen ministroa (h. 1972).
- 1909 – Denise Paulme, frantziar antropologoa eta legelaria (h. 1998).
- 1914 –
- Gastón Baquero, kubatar olerkari eta kritikaria (h. 1997).
- Emmanuel Roblès, frantziar idazlea (h. 1995).
- 1916 – Jane Jacobs, estatubatuar-kanadiar zientzia dibulgatzailea, hirigintzaren teorikoa eta ekintzaile soziopolitikoa (h. 2006).
- 1918 – Kakuei Tanaka, Japoniako lehen ministroa (h. 1993).
- 1924 - Tatiana Nikolayeva, errusiar piano-jotzaile klasikoa, konpositorea eta pedagogoa (h. 1993).
- 1925 –
- Ruth First, apartheidaren kontrako hego afrikar kazetari, idazle eta ekintzailea (h. 1982).
- Luis Herrera Campins, Venezuelako presidentea (h. 2007).
- 1928 –
- Maynard Ferguson, kanadar jazz tronpeta-jotzailea (h. 2006).
- Bill Mollison, australiar ikertzaile, zientzialari, irakasle eta naturzalea, permakulturaren bultzatzaile nagusietariko bat (h. 2016).
- Hosni Mubarak, Egiptoko presidentea (h. 2020).
- 1929 –
- Audrey Hepburn, belgikar-ingeles aktorea (h. 1993).
- Roland Giguère, quebectar olerkari, margolari eta grabatzailea (h. 2003).
- Ronald Golias, brasildar aktorea (h. 2005).
- 1933 – Ricardo Arias Calderón, panamar politikaria (h. 2017).
- 1937 – Dick Dale, estatubatuar rock gitarra-jotzailea (h. 2019).
- 1938 – Carlos Monsiváis, mexikar idazlea (h. 2010).
- 1939 – Amos Oz, israeldar idazle eta kazetaria (h. 2018).
- 1940 – Ronnie Bond, ingeles bateria-jotzailea, The Troggs taldeko kidea (h. 1992).
- 1943 – Mari Carmen y sus muñecos, espainiar sabesliztun, umorista eta telebista aurkezlea (h. 2023).
- 1948 – George Tupou V.a, Tongako erregea (h. 2012).
- 1949 – Graham Swift, ingeles idazlea.
- 1950 – Darryl Hunt, ingeles musikaria, The Pogues taldeko kidea (h. 2022).
- 1951 – Gérard Jugnot, frantziar aktore eta zinema zuzendaria.
- 1956 – Sharon Jones, estatubatuar abeslaria (h. 2016).
- 1958 – Keith Haring, 80ko hamarkadako artista garrantzitsua New Yorkeko kaleetako kulturan (h. 1990).
- 1959 –
- Inger Nilsson, suediar aktore eta abeslaria, haurra zela Pippi Kaltzaluzeren rola egiteagatik ezaguna.
- Randy Travis, estatubatuar country musikaria eta aktorea.
- 1960 – Werner Faymann, Austriako kantziler ohia.
- 1961 – Lucho Herrera, kolonbiar txirrindularia.
- 1962 – Monica Roberts, blogari, idazle eta transgeneroen eskubideen aldeko ekintzaile afro-amerikarra (h. 2020).
- 1964 – Rocco Siffredi, italiar aktore pornografikoa, zuzendari eta pornografia ekoizlea.
- 1968 –
- Francesca Bortolozzi, florete modalitateko italiar eskrimalaria.
- Éric Vuillard, frantziar idazle eta zinema zuzendaria.
- 1969 – Vitali Parakhnevitx, tajikistandar futbolari ohia.
- 1970 –
- Karla Homolka, kanadar serieko-hiltzailea.
- Blanca Riestra, galiziar idazlea.
- 1975 – Oscar Jaenada, kataluniar aktorea.
- 1976 – Yasuhiro Hato, japoniar futbolari ohia.
- 1977 – Noriko Baba, japoniar futbolari ohia.
- 1979 – Anni-Kristiina Juuso, aktore eta kazetari samia.
- 1980 – Masashi Oguro, japoniar futbolaria.
- 1985 –
- Eva Lin, filipinar jatorriko emakumezko aktore pornografiko transexuala.
- Elly Schlein, ezkerreko politikari italiarra.
- 1987 –
- Cesc Fàbregas, kataluniar futbolaria.
- Jorge Lorenzo, motoziklismoko espainiar pilotua.
- 1988 – Xavier Bertoni, frantziar akrobaziazko eskiatzailea.
- 1989 – Rory McIlroy, iparirlandar golfaria.
- 1991 – Daniel Nieto Vela, espainiar futbolaria.
- 1992 – Alexander Callens, perutar futbolaria.
- 1993 - Shygirl, britainiar DJ raperoa, abeslaria, konpositorea eta NUXXE diskoetxe eta kolektiboaren zuzendarikidea.
- 1996 – Vasilije Vučetić, serbiar saskibaloi jokalaria.
- 1999 – Taichi Hara, japoniar futbolaria.
- 2000 –
- Abdallahi Mahmoud, mauritaniar futbolaria.
- Yulia Zdanovska, ukrainar matematikaria (h. 2022).
- 2001 – Irene Ferreiro, espainiar aktore eta idazlea.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1436 – Joanes I.a Foixkoa, Foixko konde eta Bearnoko bizkondea (j. 1382).
- 1724 – Esteban Urizar, bizkaitar militar eta funtzionarioa, Tucumángo gobernadore izandakoa, Tucumángo gobernazioan.
- 1878 – Julian Zulueta, arabar politikari, merkatari, esklabo-trafikatzaile eta indianoa, Habanan (j. 1814).
- 1932 – José Mardones, euskal herritar opera-abeslaria, Madrilen (j. 1868).
- 1935 – Julio Altadill, nafar historialaria eta espainiko militarra (j. 1858).
- 1948 – Juan Bautista Gisasola, gipuzkoar musikagilea (j. 1885).
- 1949 – Sebastian Amorrortu, bilbotar inprimatzailea (j. 1867).
- 1971 – Romualda Zuloaga, bizkaitar panderojolea (j. 1913).
- 1984 – María Lacunza Ezcurra, Donostiako eta Iruñeko Abokatuen Elkargoan lehendabiziko emakume kolegiatua, Valentzian (j. 1900).
- 1997 – Serafin Areta, Areta I, nafar futbolaria (j. 1930).
- 2011 – Juan Zubiaurre, gipuzkoar futbolaria (j. 1936).
- 2016 – Ion Beitia, bizkaitar dantzari eta dantza maisua, Bartzelonan (j. 1947).
- 2017 – Mixel Bergouignan, baxenabar ekonomia sustatzaile, mahastizain, abertzale eta bakezalea (j. 1947).
Mundua
- 1003 – Herman II.a Suabiakoa, Alsaziako eta Suabiako dukea.
- 1228 – Elisabet II.a Jerusalemgoa, Jerusalemgo erregina (j. 1212).
- 1406 – Coluccio Salutati, italiar humanista (j. 1332).
- 1436 – Engelbrekt Engelbrektsson, suediar lider errebeldea.
- 1519 – Lorenzo II.a Medici, Florentziako burua eta Urbinoko dukea (n. 1492).
- 1521 – Petri Kordobakoa, espainiar misiolaria eta fraide domingotarra.
- 1604 – Jean Nicot, tabakoa Frantziara eraman zuen lehenengoa. (j. 1530).
- 1605 – Ulisse Aldrovandi, italiar naturalista, historia naturaleko ikasketen aita (j. 1522).
- 1677 – Isaac Barrow, britainiar teologo, irakasle eta matematikaria (j. 1630).
- 1678 – Anna Maria van Schurman, herbeheretar margolari, grabatzaile, poeta eta aditua, emakumeen hezkuntzaren defendatzailea (j. 1607).
- 1799 – Tipu Sahib, Tipu sultana, Indiako hegoaldeko gudari ospetsua (j. 1750).
- 1805 – Jean-Baptiste Greuze, frantziar margolaria (j. 1725).
- 1840 – Andreas Zaimis, Greziako estatuburua (j. 1791).
- 1897 – Sofia Karlota Bavarian, bavariar printzesa (j. 1847).
- 1912 – Nettie Stevens, estatubatuar genetista (j. 1861).
- 1916an Kilmainham Gaolen (Dublin) fusilatuak:
- Edward Daly, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko Matxinadako buruzagietako bat (j. 1891).
- Michael O'Hanrahan, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko Matxinadako buruzagietako bat (j. 1877).
- William Pearse, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko Matxinadako buruzagietako bat (j. 1881).
- Joseph Plunkett, irlandar nazionalista, olerkaria, kazetaria eta 1916ko Pazko Matxinadako buruetako bat (j. 1887).
- 1918 – Susan McFarland Parkhurst, estatubatuar idazle eta konpositorea (j. 1836).
- 1938 –
- Jigorō Kanō, judoaren asmatzailea (j. 1860).
- Carl von Ossietzky, alemaniar bakezalea, 1935eko Bakearen Nobel Saria (j. 1889).
- 1945 – Fedor von Bock, alemaniar Generalfeldmarschalla Bigarren Mundu Gerran (j. 1880).
- 1949 – Torino futbol taldeko kideak, hegazkin istripuan.
- 1955 – George Enescu, errumaniar musikagilea (j. 1881).
- 1966 – Amédée Ozenfant, frantziar margolaria (j. 1886).
- 1967 – Samuel Eichelbaum, argentinar antzerkigilea (j. 1894).
- 1969 – Osbert Sitwell, ingeles idazlea (j. 1892).
- 1972 – Edward Calvin Kendall, estatubatuar kimikaria, 1950eko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1886).
- 1973 – Jane Auer, estatubatuar idazlea (j. 1917).
- 1977 – Hans Martin Sutermeister, suitzar idazlea (j. 1907).
- 1980 – Josip Broz Tito, Jugoslaviako presidentea (j. 1892).
- 1995 – Enrique Álvarez-Sala Morís, espainiar arkitekto arrazionalista (j. 1910).
- 1998 – Luis María de Iturri y Sojo, espainiar antzezle eta antzerki-zuzendaria (j. 1944).
- 2001 – Arne Sucksdorff, suediar zinema zuzendaria, munduko dokumentalista onenetakotzat hartua (j. 1917).
- 2007 – Noël Milarew Odingar, Txadeko presidentea (j. 1932).
- 2011 –
- Mary Murphy, estatubatuar zinema eta telebista aktorea (j. 1931).
- Jelena Samarina, errusiar aktorea (j. 1927).
- 2012 – Adam "MCA" Yauch, estatubatuar rap abeslaria eta baxu-jotzailea, Beastie Boys taldearen sortzailea (j. 1964).
- 2013 – Christian de Duve, belgikar biologoa, 1974ko Medikuntzako Nobel saria (j. 1917).
- 2014 – Jean-Paul Ngoupandé, Afrika Erdiko Errepublikako lehen ministroa (j. 1948).
- 2015 –
- Soledad Cazorla, Emakumeen aurkako Indarkeriaren salako lehen emakume fiskala (j. 1955).
- Jesús Hermida, espainiar kazetaria (j. 1937).
- 2016 – Jean-Baptiste Bagaza, Burundiko presidentea (j. 1946).
- 2018 – Renate Dorrestein, herbeheretar feminista, idazle eta kazetaria (j. 1954).
- 2020 – Alan Sutherland, zeelandaberritar errugbilaria (j. 1944).
- 2021 – Simon Achidi Achu, Kamerungo lehen ministroa (j. 1934).
- 2022 – Harm Ottenbros, herbeheretar txirrindularia, Munduko txapelduna (j. 1943).
- 2023 – Rifat Rastoder, Montenegroko presidentea (j. 1950).
Jaiak eta urteurrenak
- Sehaska egutegiko izendegia: Hiar/Hiarte eta Bidun.
- Japonian, Midori no hi edo berdetasunaren eguna.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.