Maiatzaren 17
Maiatzaren 17a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hogeita hamazazpigarren eguna da, 138garrena bisurteetan. 228 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
Gertaerak
Euskal Herria
- 1837 – Irungo gudua jazo zen.
- 1979 – ETAk Antonio Perez Garcia taberna bateko jabea hil zuen Lemoan.
- 2008 –
- Iñaki Arriola, Eibarko alkatea, Gipuzkoako PSE-EEko idazkari nagusia aukeratu zuten botoen %98,31arekin. Miguel Buenen lekua hartu zuen.
- Imanol Murua 1985tik 1991ra Gipuzkoako Ahaldun Nagusi izandakoa hil zen.
- 2010 – Edurne Pasaban tolosarrak falta zitzaion azken zortzimilakoa igo zuen, Shisha Pangma (8.046 m.), Txinan.
Mundua
- 1990 – Munduko Osasun Erakundeak homosexualitatea psikiatria-nahasmenduen zerrendatik ezabatu zuen. Maiatzaren 17an homofobia, transfobia, bifobia eta beste antzeko fobien kontrako Nazioarteko Eguna ospatzen da.
Arte eta kultura
Zientzia eta teknologia
Kirolak
Euskal Herria
- 2009 – Itxako emakumezko eskubaloi taldeak EHF kopa irabazi zuen.
- 2010 – Edurne Pasabanek hamalaugarren zortzimilakoa (Shisha Pangma) lortu zuen.
- 2018ko Durango-Durango Emakumeen Saria: Anna van der Breggen herbeherearra irabazle.
Mundua
- 2006 – Txapeldunen Ligako finala Arsenal F.C. eta F.C. Barcelona taldeen artean jokatu zen. F.C. Barcelona kataluniar taldeak irabazi zuelarik.
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1780 – Pascual Urdapilleta, bizkaitar militarra eta arkitektoa, Paraguain (h. 1856).
- 1790 – Jean Pierre Darrigol, lapurtar apaiz katoliko eta idazlea (h. 1829).
- 1806 – Pascual Madoz, nafar politikaria eta idazlea (h. 1870).
- 1893 – Tomás Pero-Sanz, bizkaitar politikaria eta Bilboko alkatea (h. 1959).
- 1906 – Juan Pablo Lojendio, gipuzkoar noble eta diplomazialaria (h. 1973).
- 1911 –
- Eduardo Hernández Asiain, kubatar jatorriko nafar biolin-jotzailea, Habanan (h. 2010).
- Maurice Zelhai, baxenafar errugbilaria (h. 1980).
- 1914 – Pío Iraizoz Francés, nafar apaiz, organo-jotzaile, koru-zuzendari eta musikagilea (h. 1991).
- 1919 – Jose Maria Kerexeta, gipuzkoar futbolaria (h. 1989).
- 1947 – Elvira Kortajarena, gipuzkoar politikaria.
- 1964 – Garbiñe Abasolo, bizkaitar modelo-ohia eta enpresaburua.
- 1966 –
- Luis Fernando Dadie, gipuzkoar futbolari ohia.
- Esteban Pérez Esquivel, argentinar musikaria eta luthierra.
- Jesús María Visitacion Villan, gipuzkoar paralinpiar futbolari ohia.
- 1967 – Isabel Sola, nafar birologoa
- 1969 - Andoni Aldekoa, bizkaitar kazetaria, EITBko zuzendaria.
- 1970 – Iñaki Elizalde, nafar zinema zuzendari eta gidoigilea.
- 1977 – Iker Galartza, gipukoar aktorea eta gidoigilea.
- 1981 – Beñat Albizuri, bizkaitar txirrindularia.
- 1982 – Sheila Alaña, bizkaitar saskibaloi-jokalari ohia.
- 1988 –
- Adrian Crowley, gipuzkoar eskubaloi jokalaria.
- Adrián Legasa, bizkaitar txirrindulari ohia.
- 1990 –
- Jon Gomez, bizkaitar musikaria eta telebista aurkezlea.
- Juan Peralta, nafar txirrindularia.
- 1991 – Iñigo Martinez, bizkaitar futbolaria.
- 1992 – Koldo Berasaluze, bizkaitar futbolaria.
- 1995 – Irene Loizate, bizkaitar duatleta eta txirrindularia.
- 1997 – Oier Sarriegi, gipuzkoar futbolaria.
Mundua
- 1155 – Jien, Japoniako fraide budista, historialari eta poeta (h. 1225).
- 1504 – Pio V.a, Aita santua (h. 1572).
- 1587 – Esaias van de Velde, herbeheretar margolaria (h. 1630).
- 1663 – Rosine Elisabeth Menthe, Rodolfo Augusto Brunswick-Wolfenbüttelekoaren emazte morganatikoa (h. 1701).
- 1749 – Edward Jenner, ingeles medikua, immunologiaren aitatzat hartua (h. 1823).
- 1768 –
- Karolina Brunswickekoa, Britainia Handiko erresumako erregina ezkontidea (h. 1821).
- Henry Paget (Angleseyko I. markesa), britainiar militar eta politikaria (h. 1854).
- 1833 – Manuel Murguía, galiziar idazle eta historialaria (h. 1923).
- 1836 – Norman Lockyer, ingeles zientzialari eta astronomoa, helioaren aurkitzailea (h. 1920).
- 1842 – August Thyssen, alemaniar enpresaburua (h. 1926).
- 1845 –
- Pedro Lira, txiletar margolari eta arte kritikaria (h. 1912).
- Jacint Verdaguer, kataluniar idazlea (h. 1902).
- 1858 – Mary Adela Blagg, britainiar astronomoa, Ilargiko izendegiaren egilea (h. 1944).
- 1861 – Maxime Maufra, frantziar margolari, grabatzaile eta litografoa (h. 1918).
- 1866 – Erik Satie, frantziar musikagilea (h. 1925).
- 1873 –
- Henri Barbusse, frantziar idazlea eta kazetaria (h. 1935).
- Dorothy Richardson, britainiar eleberrigilea (h. 1957).
- 1886 –
- Alfontso XIII.a Espainiakoa, Espainiako erregea (h. 1941).
- Teodora Zuloaga, espainiar zeramikaria (h. 1976).
- 1889 – Alfonso Reyes, mexikar diplomatikoa, idazlea eta literatura-kritikaria (h. 1959).
- 1897 – Odd Hassel, norvegiar kimikaria, 1969ko Kimikako Nobel Saria (h. 1981).
- 1899 –
- Carmen de Icaza, espainiar kazetari eta idazlea (h. 1979).
- Henry Habberley Price, galestar filosofoa (h. 1984).
- 1904 – Jean Gabin, frantziar antzezlea (h. 1976).
- 1908 – Antonio Pesenti, Il gatto di Zogno, italiar txirrindularia (h. 1968).
- 1909 – Giulio Carlo Argan, italiar artearen eta arkitekturaren historiako kritikaria (h. 1992).
- 1911 –
- Antonio Tovar, espainiar filologoa, hizkuntzalaria eta historialaria (h. 1985).
- Maureen O'Sullivan, irlandar aktorea (h. 1998).
- 1912 – Mary Kenner, estatubatuar asmatzailea (h. 2006).
- 1917 – Radomir Putnik, serbiar jenarala (h. 1917).
- 1918 – Birgit Nilsson, suediar sopranoa (h. 2005).
- 1924 – Gabriel Bacquier, frantziar opera abeslaria, baritonoa (h. 2020).
- 1929 – Jean-Denis Bredin, frantziar abokatu eta idazlea (h. 2021).
- 1933 – Jean Vautrin, frantziar zinemagilea eta idazlea (h. 2015).
- 1935 – Rafael Canogar, espainiar margolari eta eskultorea.
- 1936 –
- Philippe Boesmans, belgikar musikagilea (h. 2022).
- Lars Gustafsson, suediar eleberrigile eta olerkaria (h. 2016).
- Dennis Hopper, estatubatuar aktore eta ekoizlea (h. 2010).
- 1938 – Paolo Bortoluzzi, italiar dantzaria (h. 1993).
- 1940 – Miguel Bonasso, argentinar idazle, kazetari eta politikaria.
- 1943 – Sirajuddin Perliskoa, Perlisko raja eta Malaysiako erregea.
- 1945 – Jorge Maria Ribero-Meneses, espainiar filologo eta idazlea.
- 1947 – Carlos Romeu, kataluniar idazle, historialari eta umorista grafikoa (h. 2021).
- 1948 –
- Dick Gaughan, eskoziar folk kantautore eta abeslaria.
- Horst Köppel, alemaniar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1950 – Janez Drnovšek, Esloveniako presidentea (h. 2008).
- 1952 –
- Josep Lluís Carod-Rovira, ERCko kataluniar politikaria.
- Domingos Raposo, irakaslea eta Mirandes hizkuntzan espezialista.
- 1954 – Patsy Reddy, Zeelanda Berriko gobernadore nagusia.
- 1955 – Bill Paxton, estatubatuar zinema eta telebistako aktore eta zuzendaria (h. 2017).
- 1956 –
- Sugar Ray Leonard, estatubatuar boxeolaria.
- Bob Saget, estatubatuar aktorea (h. 2022).
- 1960 – Makoto Sugiyama, japoniar futbolari ohia.
- 1961 – Enya, irlandar abeslaria.
- 1962 –
- Ferenc Krausz, hungariar austriar fisikaria, 2023ko Fisikako Nobel Saria.
- Rosalind Picard, estatubatuar informatika-ingeniaria, MITeko Media Lab-en konputazio afektiboko Ikerketa Taldearen sortzailea eta zuzendaria.
- 1967 – Joseph Acaba, estatubatuar irakasle, hidrogeologo eta NASAko astronauta.
- 1969 – Joan Llaneras Roselló, pistako espainiar txirrindulari ohia.
- 1970 – Giovanna Trillini, florete modalitateko italiar eskrimalaria.
- 1971 – Maxima Zorreguieta, Herbehereetako erregina ezkontidea.
- 1973 – Sasha Alexander, estatubatuar aktorea.
- 1974 –
- Andrea Corr, The Corrs taldeko irlandar abeslaria.
- Tamara Rojo, espainiar dantzari eta ballet zuzendaria.
- 1976 –
- Endry Cardeño, kolonbiar emakumezko aktore transgeneroa.
- Mayte Martínez, espainiar atleta ohia, 800 metrotan aditua.
- 1977 – Pablo Prigioni, argentinar-italiar saskibaloi jokalaria.
- 1980 – Erica Quinn Jennings, irlandar jatorriko lituaniar abeslaria.
- 1981 – Laura Hojman, espainiar dokumentalista, gidoilaria, produktorea eta film-zuzendaria.
- 1982 –
- Vjosa Osmani, Kosovoko presidentea.
- Tony Parker, frantziar saskibaloi jokalari ohia, NBAren final bateko MVP izaten lehenengo europarra.
- 1983 – Masahiro Okamoto, japoniar futbolaria.
- 1984 – Passenger, ingeles folk-rock abeslari eta konpositorea.
- 1985 – Greg Van Avermaet, belgikar txirrindularia.
- 1987 – Edvald Boasson Hagen, norvegiar txirrindularia.
- 1988 –
- Mónica Ojeda, ekuadortar idazlea.
- Nikki Reed, estatubatuar aktore, gidoigile, abeslari eta modeloa.
- Koki Yonekura, japoniar futbolaria.
- 1989 –
- Yuri Kawamura, japoniar futbolaria.
- Thalita Zampirolli, brasildar enpresaburu, modelo eta aktore transgeneroa.
- 1990 – Ján Kuciak, eslovakiar ikerketa-kazetaria (h. 2018).
- 1994 –
- Devin Thomas, estatubatuar saskibaloi jokalaria.
- Ahmed Yasser, qatartar futbolaria.
- 1995 – May Simón Lifschitz, argentinar-daniar aktorea eta modeloa.
- 1998 – Patri Guijarro, espainiar futbolaria.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1823 – Joan Batista Agirre, nafar idazlea (j. 1742).
- 1923 – Manuel Allendesalazar, bizkaitar ingeniaria eta politikaria, Madrilen (j. 1856).
- 1937 – Remigio Gandasegi, euskal artzapezpikua, Valladoliden (j. 1871).
- 1952 – Eulojio Bengoa, bizkaitar idazle eta misiolaria (j. 1873).
- 1979 – Ximon Ibarra, Zubikoa, nafar bertsolaria (j. 1905).
- 1990 – Manuel Anatol, gipuzkoar futbolaria (j. 1903).
- 1999 – Jose Ignazio Urbieta, gipuzkoar futbolaria, dekoratzailea eta erraldoien zein buruhandien fabrikatzailea (j. 1915).
- 2004 – Antonio Segura, bizkaitar botanikaria, Sorian (j. 1921).
- 2007 – Oihana Alkorta, gipuzkoar musikari eta abeslaria (j. 1977).
- 2008 – Imanol Murua Arregi, euskal idazlea, irakaslea, kazetaria eta politikaria (j. 1935).
- 2023 – Joan Mari Irigoien, euskal idazlea (j. 1948).
Mundua
- 1395 – Maria I.a Hungariakoa, Hungariako eta Kroaziako erregina (j. 1371).
- 1510 – Sandro Botticelli, italiar margolaria (j. 1445).
- 1558 – Francisco de Sá de Miranda, portugaldar idazlea (j. 1481).
- 1606 – Dmitri I.a Errusiakoa Faltsua, Errusiako tsarra (j. 1582).
- 1625 – Francisco Gómez de Sandoval y Rojas, Lermako lehen dukea, espainiar politikaria eta estatu gizona.
- 1635 – Domenico Tintoretto, italiar margolaria (j. 1560).
- 1727 – Katalina I.a Errusiakoa, Errusiako enperatriza (j. 1684).
- 1765 – Alexis Clairaut, frantziar matematikaria (j. 1713).
- 1797 – Michel-Jean Sedaine, frantziar dramagilea (j. 1719).
- 1802 – Sofia Antonieta Brunswick-Wolfenbüttelekoa, alemaniar dukesa (j. 1724).
- 1822 – Armand Emmanuel du Plessis de Chinon, frantziar militar eta politikaria (j. 1766).
- 1829 – John Jay, estatubatuar politikari, epaile eta diplomazialaria (j. 1745).
- 1838 – Charles Maurice de Talleyrand-Périgord, Frantziako 1. lehen ministroa (j. 1754).
- 1870 – Radhanath Sikdar, bengaliar matematikaria (j. 1813).
- 1875 – John C. Breckinridge, Ameriketako Estatu Batuetako 14. presidenteordea (j. 1821).
- 1880 – Ferenc Ribáry, hungariar historialaria, idazlea eta unibertsitateko irakaslea (j. 1827).
- 1886 – John Deere, estatubatuar asmatzailea eta Deere & Company enpresaren sortzailea (j. 1804).
- 1891 – Gina Ranjičić, ezagutzera eman den lehenengo poeta eta idazle ijitoa.
- 1892 – Pedro Goyena, argentinar abokatu, idazle eta politikaria (j. 1843).
- 1935 – Paul Dukas, frantziar musikagilea (j. 1865).
- 1944 – Milena Jesenská, txekiar idazle, kazetari eta itzultzailea (h. 1896).
- 1947 – George Forbes, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1869).
- 1960 – Jules Supervielle, uruguaiar frantziar olerkaria (j. 1884).
- 1982 – Peter Boardman, britainiar mendizalea eta idazlea (j. 1950).
- 1987 – Gunnar Myrdal, suediar ekonomialaria, 1974ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1898).
- 1989 – Lucia Moholy, txekiar argazkilaria (j. 1894).
- 1994 – Irène Hamoir, belgikar poeta, saiakeragile eta artista, Belgikako surrealismoaren pertsonalitate garrantzitsuenetarikoa (j. 1906).
- 2002 – László Kubala, hungariar futbolaria (j. 1927).
- 2004 – Tony Randall, estatubatuar aktorea (j. 1921).
- 2007 – Lloyd Alexander, estatubatuar idazlea (j. 1924).
- 2009 –
- Mario Benedetti, uruguaiar idazlea (j. 1920).
- Octavia St. Laurent, estatubatuar emakumezko artista transexuala (j. 1964).
- 2010 – Yvonne Loriod, frantziar pianista (j. 1924).
- 2012 – Donna Summer, estatubatuar abeslaria (j. 1948).
- 2013 –
- Elijah Harper, kanadar legegilea, Ojibwa-creeak indiar herriko kidea (j. 1949).
- Jorge Rafael Videla, Argentinako diktadorea (j. 1925).
- 2014 – Gerald Edelman, estatubatuar biokimikaria, 1972ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1929).
- 2015 – Lita de Lázzari, argentinar telebista-aurkezlea eta etxekoandre mediatikoa (j. 1925).
- 2016 – Paulo Emilio, brasildar futbolari eta entrenatzailea (j. 1936).
- 2017 –
- Chris Cornell, estatubatuar kantautorea, abeslaria eta gitarrista (j. 1964).
- Rhodri Morgan, Galesko lehen ministroa (j. 1939).
- 2018 – Nicole Fontaine, frantses politikaria, Europako Legebiltzarrako presidentea (j. 1942).
- 2019 – Herman Wouk, estatubatuar idazlea (j. 1915).
- 2022 – Vangelis, musika elektronikoko greziar konposatzailea (j. 1943).
Jaiak eta urteurrenak
- Homofobiaren, Transfobiaren eta Bifobiaren Aurkako Nazioarteko Eguna.
- Sehaska egutegiko izendegia: Dunize/Dunixe eta Neike.