Hungariar

Hungariarra[7] (hungarieraz: magyar, pluralean: magyarok) edo magyarra hungarieraz mintzatzen den Erdialdeko Europako talde etnolinguistikoa da. 14-15 milioi laguneko giza taldea osatzen dute. Haietatik, 9,5 milioi inguru Hungarian bizi dira, eta beste 2,2 milioi Austria-Hungariako Inperioa desegin zen arte Hungariako Erresumaren bernean zeuden lurraldeetan (Errumania, Eslovakia, Serbia eta Ukrainan, batez ere). Hungariar diasporako talde handienak AEB, Kanada, Alemania, Erresuma Batua eta Brasilen daude.

Hungariarrak
magyarok

1. lerroa: Eztebe I.a Hungariakoa•Matias I.a Hungariakoa•Gábor Bethlen•Béla Bartók
2. lerroa: Tivadar-K Csontváry•János Bolyai•Loránd Eötvös•József Eötvös
3. lerroa: Zoltán Kodály•János Arany•István Széchenyi•Ferenc II.a Rákóczi
Biztanleak guztira
14-15 milioi
Biztanleria nabarmena duten eskualdeak
Hungaria (2001): 9.416.045[1]

AEB (2010): 1.537.205[2]
Errumania (2011): 1.237.746[3]
Eslovakia (2011): 458.467[4]
Kanada (2006): 315.510[5]
Serbia (2002): 293.299
Ukraina (2001): 156.566
Alemania (2004): 120.000
Erresuma Batua (2001): 80.135

Brasil: 80.000 (2002)[6]
Hizkuntza
Hungariera
Erlijioa
Katolizismoa, protestantismoa, Hungariako Eliza Greko-katolikoa, judaismoa eta erlijiorik gabekoak.
Zerikusia duten beste giza taldeak

Historia

Antzinako hungariarrak Siberiako mendebaldean bizi ziren herri turkiar eta ugriarren nahasketa ziren. V. menderako hego-mendebalderantz ia Kaspiar Itsasoraino iritsi ziren, eta K.o. 830. urtean Don ibaiaren eskuinalderaino. IX. menderako hungariarrak gaurko eremuetan bizi ziren, eta eslaviarrak eta hunoak mendean zituzten. Mende erdia geroago, ordea, hungariarrek atzera egin behar izan zuten, baina ordu arte Europan erasotzaile beldurgarriak izan ziren.

Bestalde, Hungaria Europako bidegurutzea zenez gero, inguruko herriek etengabe eraso egin zioten, eta beren lurraldea askotan hedatu eta murriztu zen historian zehar. Eslaviarrak, germaniarrak eta errumaniarrak izan zituzten hungariarrek inguruan eta eragin handia izan zuten hungariarren bizitzan. Eragin handiena turkiarrena izan zen (XVI. eta XVII. mendeetan) eta austriarrena (Habsburgotarrak).

Hungariarrek autonomia 1867an eskuratu zuten, eta 1918an, independentzia.

Erreferentziak
  1. Hungariako biztanleria ama hizkuntzaren arabera 1900-2001 Nepszamlalas2001.hu
  2. AEB: hungariar jatorriko biztanleria Factfinder2.census.gov
  3. 2011ko erroldaren emaitzak Recensamantromania.ro
  4. Hatvankétezerrel csökkent a szlovákiai magyarok száma Index.hu
  5. Kanada: 2006ko erroldaren emaitzak Statcan.gc.ca
  6. Um atalho para a Europa Epoca.globo.com
  7. Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.