Luxenburgera

Luxenburgera[2] (jatorrizko hizkuntzan: Lëtzebuergesch, frantsesez: luxembourgeois, alemanez: Luxemburgisch, valonieraz: Lussimbordjwès) Luxenburgon hitz egiten den mendebaldeko germaniar hizkuntza bat da. Luxenburgoko hiru hizkuntza ofizialetako bat da 1984az geroztik, frantsesarekin eta alemanarekin batera. Aditu batzuen iritziz, alemanaren aldaera da, baina beste batzuen ustez, hizkuntza beregaina da. Gainera, 1984tik berezko idaztaraua du[3].

Luxenburgera
Lëtzebuergesch
Datu orokorrak
Lurralde eremua Luxenburgo
 Belgika
 Frantzia
 Alemania
Hiztunak390.000[1]
Ofizialtasuna Luxenburgo
AraugileaConseil Permanent de la Langue Luxembourgeoise (CPLL)
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
indoeuropar hizkuntzak
germaniar hizkuntzak
mendebaldeko germaniar hizkuntzak
goi alemaniar hizkuntzak
Central German (en) Itzuli
West Central German (en) Itzuli
Central Franconian (en) Itzuli
Moselle Franconian (en) Itzuli
West Moselle Franconian (en) Itzuli
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologiasubjektu aditza objektua, V2 hizkuntza, hizkuntza azentuala, nominatibo-akusatibo hizkuntza, time–manner–place (en) Itzuli, hizkuntza fusionatzailea, hizkuntza sintetikoa eta adjective-noun (en) Itzuli
Denbora gramatikalakorainaldia, lehenaldia eta geroaldia
Genero gramatikalakgenero maskulinoa, genero femeninoa eta genero neutroa
Kasu gramatikalaknominatiboa, akusatiboa eta datiboa
Alfabetoalatindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1lb
ISO 639-2ltz
ISO 639-3ltz
Ethnologueltz
Glottologluxe1244
Wikipedialb
Linguasphere52-ACB-db
ASCL1302
IETFlb

Luxenburgera ingurumariko beste hainbat tokitan ere hitz egiten da, hala nola Belgikan (Arlon inguruko Luxenburgo probintzian), Frantzian (Lorrenako zati batean) eta Alemanian (Bitburg eta Trier inguruan). Alemanian eta Lorrenan alemanaren tokiko dialektotzat hartzen dute. Bigarren Mundu Gerraz geroztik utzi egin zitzaion herrialde horietan luxenburgera irakasteari, eta hori dela eta ia adineko jendearen artera soilik mugatu da egun erabilera Luxenburgotik at.

400.000 bat hiztun badira munduaren luze zabalean.

Historia

XIV. mendean "Codex Mariendalensis" eskuizkribua idatzi zuten, Yolanda of Vianden-en istorioa kontatuz. Baina literaturako lehenengo liburutzat "E’ Schrek op de’ Lezeburger Parnassus" (Antoine Meyer, 1829) jotzen dute, 6 olerkik osatutakoa. Beste idazle klasiko handiak Edmond de la Fontaine "Dicks" (1823-1891) eta Michel Lentz (1820-1893) izan ziren.

XIX. mendean ortografiaren estandarizazioa egiteko lehenengo ahaleginak egin ziren, baina ofizialki ez zen sistemarik onartuta 1946ko ekainaren 5a arte, "OLO"arekin (ofizjel lezebuurjer ortografi). Hala ere, sistema horrek ez zuen oniritzi orokorrik lortu, eta ondoren "Luxemburger Wörterbuch" hiztegia aurkeztu zuten, 5 liburukitan ,1950 eta 1977 artean. Ortografia estandar hori 1975eko urriaren 10ean ofizial bilakatu zen eta 1999ko uztailaren 30ean berrikusi zen.

Erreferentziak
  1. Luxenburgera Ethnologuen
  2. 53. araua - Munduko estatuetako hizkuntza ofizialak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-12-14).
  3. Munduko hizkuntzen amarauna

Kanpo estekak
Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.