Luis XI.a Frantziakoa

Luis XI.a Frantziakoa
	; Irudi gehiago
Frantziako erregea	; 1461eko uztailaren 31 - 1483ko irailaren 8a ; ← Karlos VII.a Frantziakoa - Karlos VIII.a Frantziakoa →
Frantziako erregea
Bizitza
Jaiotza	Bourges, 1423ko uztailaren 3a
Herrialdea	Frantzia
Heriotza	Château de Plessis-lez-Tours (en) , 1483ko abuztuaren 30a (60 urte)
Hobiratze lekua	Basilica of Our Lady, Cléry (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: istripu zerebrobaskularra
Familia
Aita	Karlos VII.a Frantziakoa
Ama	Marie of Anjou
Ezkontidea(k)	Margaret Stewart, Dauphine of France (en) (1436ko ekainaren 24a, 1436ko ekainaren 24a (egutegi gregorianoa) - 1445eko abuztuaren 16a); Karlota Savoiakoa (1451ko martxoaren 9a - 1483ko abuztuaren 30a)
Bikotekidea(k)	ikusi Félizé Regnard; Marguerite de Sassenage (en) ;
Seme-alabak	ikusi Ana Frantziakoa; Joana Valoisekoa (1464-1505); Karlos VIII.a Frantziakoa; Guyotte de Valois (en) ; Jeanne de Valois, Dame de Mirebeau (en) ; Marie de Valois (en) ; Francis of France (en) ; Joachim de Valois (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Charles de Valois, Duc de Berry (en) ; Radegonde de France (en) ; Joan of Valois, Duchess of Bourbon (en) ; Charlotte de France (en) ; Catherine of France, Countess of Charolais (en) ; Yolande of Valois (en) ; Maddalen Frantziakoa; Marie de France (en) ;
Leinua	Valois leinua
Hezkuntza
Hizkuntzak	frantses ertaina
Jarduerak
Jarduerak	politikaria
Jasotako sariak	ikusi Order of Saint Michael ;
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Luis XI.a Frantziakoa (Bourges, 1423ko uztailaren 3a - Plessis-lèz-Toursko jauregia, La Riche, 1483ko abuztuaren 30a), Zuhurra (frantsesez: le Prudent) ezizenaz ezaguna, 1461-1483 bitartean Frantziako erregea izan zen.

Biografia

Karlos VII.a eta Maria Anjoukoa izan zituen gurasoak. 1440an aitaren aurka matxinatu zen Praguerie deitutako jaun-matxinadan. Barkatu egin zion aitak eta Dauphiné aldera bidali zuen gobernari. 1455ean aitaren aurka jo zuen berriro eta Filipe III.a Borgoinako dukearen babesa behar izan zuen.

1461ean errege koroatua izan ondoren jaun nobleen aurka jo zuen, baina haien baldintza asko onartu behar izan zituen, anaia Karlos Berrykoari bereziki. 1466an Borgoinako eta Bretainiako dukeak matxinatu zitzaizkion. 1468an preso hartu zuen Karlos Borgoinakoak eta, Champagne Karlos Berrykoaren eskuetan ezarri eta Liejako altxamenduaren aurkako errepresioan parte hartuko zuelako agindua eman arte ez zuen aske utzi.

1475ean Picquignyko bakea sinatu zuen Eduardo VI.a Ingalaterrako erregearekin, Ehun Urteko Gerrari amaiera emateko, eta haren laguntzaz borrokatu zen jaurerri batzuen aurka (Armagnac, Alençon, Saint-Pol, Nemours). 1472an, Karlos Borgoinakoak Pikardian sartu baina huts egin zuen Beauvaisen. 1477an hil zen Borgoinako dukea eta Luis XI.ak, oinordekotzan lortu ez zuen arren, Borgoinaz jabetu zen 1482ko Arrasko hitzarmenean. Era berean, Anjou, Maine eta Proventza Frantziako koroaren mende geratu ziren 1480-1481 urteetan.

Luis XI.a izan zen Frantzia modernoko lehen errege handia; politikari eta militar trebeak hartu zituen eta errege aginpidea sendotu zuen, Frantziako erresumaren mugak guztiz zabaldu zituen (bere agintaldian bermatu zen Frantziako koroaren agintea Lapurdin eta Zuberoan), zentralizatu zituen justizia eta armada, parlamentuak (erregeari loturiko instituzio eragileak) sortu zituen Grenoblen, Bordelen eta Dijonen, eta bultzada handia eman zion ekonomia alorrari. Karlos VIII.a semea izan zuen ondorengo.

Ezkontza eta seme-alabak

Luis 1436an Margarita Eskoziakoarekin ezkondu zen. Ez zuten seme-alabarik izan. 1451an Karlota Savoiakoarekin ezkondu eta zortzi seme-alaba izan zituzten:

Luis (1458–1460)
Joakim (1459)
Luisa (1460)
Ana (1461−1522)
Joana (1464-1505)
Frantzisko (1466)
Karlos (1470–1498)
Frantzisko (1472–1473)

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2014/07/12 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Aurrekoa
Karlos VII.a Frantziakoa

Frantziako erregea
1461-1483

Ondorengoa
Karlos VIII.a Frantziakoa

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Luis XI.a Frantziakoa

Datuak: Q8058
Multimedia: Louis XI of France / Q8058

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.