Loteria

Espainiako Loteria Nazionaleko billete eredu bat (1939)

Loteria modernoa ausazko joko bat da, aldez aurretik erositako txartel baten zenbakiak tonbola batetik aterata asmatzean datzana. Txartel horren zenbakiak aurrez inprimatuta egon daitezke, edo eurek aukeratu ditzakete. Asmatutakoen kopurua txartelaren zenbaki guztiak edo batzuk izan daitezke. Eta ondoren, irabazleari edo irabazleei sari bat ematen zaie dirutan edo artikulu baliotsuetan. Normalean, irabazlerik ez badago, saria hurrengo partidarako metatzen da.

Lehen aipatu bezala, loteria, hasiera batean, estatuaren monopolioa izan zen, baina herrialde askotan ezaugarri hori galdu du. Hori dela eta, debekatua dago partikularrek estatuko arauek arautu edo baimendu gabeko loteria-jokoak antolatzea.

Edonola ere, loteria-txartelen salmentagatik bildutakoaren zati bat, oro har, gizarte-ongintzara bideratzen da, edo zuzenean Estatuaren esku geratzen da, eta Estatuaren gastu arruntetara bideratzen da.

Mexikoko kartoi eta karta-sorta bidezko loteria

Mexikoko karta sorta

Loteria mota nau bereziki, irudi jakin batzuez osatutako karta-sorta batzuekin eta irudi horietako kopuru jakin bat ausaz ordenatuta duten kartoi batzuekin jokatzen da. Jokalariek kartoiak hartzen dituzte, eta horietako batek, karta-sorta ondo nahastu aurretik, kartak banan-banan ateratzen ditu karten izenak ozenki esaten. Ondoren, jokalariek kartoietan apuntatzen dute zer duten eta lehenak kartoi bat betetzen duenak irabazten du. Oso ohikoa izaten da loteria mota hau diruarekin jokatzea.

Europan zenbait loteria nazional daude, horien artean Europako hainbat herrialdetan jokatzen den EuroMilioiak eta Eskandinaviar Herrialdeetan jokatzen den Viking Lotto.

Espainiako ausazko jokorik ezagunenetakoa da Loteria Nazionala. Loteriak ehun urteko tradizioa du eta oso errotuta dago Espainiako gizartean. Loteria Nazionala Estatuko Loteria eta apustuen mende dago, eta, aldi berean, Ekonomia eta Ogasun Ministerioaren mende. Zozketan parte hartzeko gutxieneko adina 18 urtekoa da.

Loteria hau, Cadizen sortu zen 1811n, Karlos III.aren eskutik iritsi zena, Napoliko tradizio batetik inportatu zuen eta gaur egungo Loteria Primitiboa bezalakoa zen. Lehen zozketa 1763ko abenduaren 10ean izan zen. Hasiera batean, Cadizen eta bere inguruetan jokatzen hasi zen eta, pixkanaka Andaluzian zehar hedatzen joan zen 1814an Madrilera iritsi arte. Momentu horretan, Loteria Nazionala moduan ezagutzen hasi zen.

Esan beharra dago, denbora aurrera joan hala, aldatzen joan direla bai ezaugarriak bai izena apurka apurka. Adibidez, Fernando VII.arekin Loteria Modernoa berriro nagusitu zen eta ondoren Loteria Nazionalera itzuli zen. [5]

Lehen Gabonetako Loteria zozketa egin zenetik, belaunaldiz belaunaldi, erritual eta sineskeria ugari metatu eta transmititu dira piskanaka, zortea jokoan ari direnen alde egon dadin. Egia da, azterketa eta estatistika asko egin direla adierazi da 10 parte-hartzailetik seik onartzen dutela mota horretako praktikak egiten dituztela, sarituak izateko helburuarekin. Baina azkenean, estatistikak urtero gogorarazten dutenen arren zozketa zorizko jokoa dela eta Gabonetako Loteria irabazteko probabilitatea 100.000tik 1ekoa dela, batzuek etengabe sinesten dute beren mitoetan.

Ohitura, erritu edo sineskeria hauek erabili izan dituzte urtero belaunaldi desberdinetako espainiar askok gabonetakoa egokitu dakien:

• Lagunekin partekatzea
• Zenbaki bera jokatzea
• Ezkerreko oina jartzea
• Zezen batekin amets egitea
• Iazko dezimoak erretzea

Gabonetako Loteriaren dezimo batzuk (2020)

Behin eta berriz aipatu dugun eran, loteria irabazteko probabilitatea oso oso txikia da. Badago gutxi gorabeherako kalkulu bat non zozketaren ezaugarrien arabera sari potoloa tokatzeko aukera gehiago edo gutxiago izan ditzakegula erakusten diguna. Jarraian, Espainiako loteria ezberdinetako datuak emango dira.

Hasteko, Haurraren Loteria irabazteko esaten da probabilitatea handiagoa dela. Hain zuzen ere, %37,92koa da. Zozketa honetan 100.000 zenbaki banatzen dira eta 37.812 sari (2021eko zozketaren datuak). Gainera, sarien kopuruak kontuan hartzea komeni da. Egia da, Gabonetako Loteriak sari gutxiago banatzen dituela, baina zenbatekoak handiagoak izaten direla.

Bestetik, zozketa arruntetan (bai nazio mailan, bai Europa mailan), eta hauexek dira horietako bakoitzean lehen saria irabazteko aukerak:

Arazo hau handitzen doanean, loteriak jokalariaren baliabide ekonomiko guztiak bereganatzeko joera du eta beste iturri batzuetatik dirua bilatu behar du, hala nola, lagunei edo senideei mailegua eskatu, aurrezkiak gastatu, txartelen gehiegikeriak egin besteak beste. Horrekin lotuta, esango genuke, bere aurrezkiak gastatzeko joera areagotu egiten dela eta horren ondorioz, ordaindu beharreko zergak, ordaindu gabe geratzen dira. Hori dela eta, zorrak asko handitzen dira. Eta batzuetan, beraien etxeetatik botatzera irits daiteke.

Jokoa gehiegizkoa bihurtzen hasten denean, depresioa, antsietatea, oldarkortasuna, agresibitatea, isolamendua eta egoera larrietan suizidio-ideiak ager daitezke.

Behin jokalariak dirurik gabe geratzen denean, jolasten jarraitzeko delituzko ekintzak egitera eraman dezake (lapurretak, etxean egindako ebasketak, iruzur informatikoak, drogen txikizioa), batez ere diru-sarrerarik gabeko gazteen kasuan.

Egoera larriagotzen den heinean, gizarte harremanak pobretzen dira, aisialdiko beste jarduera batzuekiko interesa galtzen dute eta lagunekin kontaktua saihesten dute, gizarte-zirkulua jokoarekin zerikusia duten pertsonetara mugatzen den arte.

Isolamenduak, gehiegizko gastuak, gezurrek, etxean egindako lapurretek, etxean izandako jokabide oldarkorrek eta komunikazio ezak familia-nukleoari eragiten diote, bizikidetza zailduz.

Jokoak edo horren ondorioek etengabeko kezka sortzen dutenean, kontzentrazio-arazoak agertzen dira, errendimendua jaisten da ikasgelan eta eskola-absentismoa areagotzen da.

Zorrek eta beren egoera ezkutatzeko etengabeko estresak eragiten duten tentsioak alterazio fisikoak eragiten ditu: loezina, zorabioak, buruko minak, tentsioa edo giharretako mina.

Alkohola kontsumitzea ohikoa da eta erakargarria izaten da joko-aretoetan. Beste substantzia batzuen kontsumoa ager daiteke, bai jokatzen jarraitzeko aktibo mantentzeko modu gisa, bai legez kanpoko drogak eskuratzea jokatzeko dirua lortzeko erabiltzen delako.

Guztiok dakigu azken batean, loteria irabaztea ezinezkoa dela baina hala eta guztiz ere jokatzen dugu. Eta azkenean, ondorio negatiboak gehiago dira baina egia da, loteriako jokalariek emozio positiboak sentitzen dituztela zozketaren aurretik eta ondoren. Eta jokalariek, jokatzen dutenean beti dute itxaropen puntu bat loteria tokatuko zaielakoan. Eta ez dago zalantzarik, loteria tokatzen denean, saria ikaragarria dela eta sentitzen diren emozioak baita ere. [11]