Loira (ibaia)
Loira[1] (frantsesez: Loire, okzitanieraz: Léger / Leir, frankoproventzeraz Lêre, bretainieraz: Liger), Frantziako erdialdeko ibaia da, herrialde horretako luzeena (1024 km). Arroak 117.000 km²ko azalera du, hau da, Frantziako bostena baino gehiago. Loira ibarreko erdialdea UNESCOk gizateriaren ondare izendatu zuen 2000ko abenduaren 2an.
Loira (ibaia) | |
---|---|
Datu orokorrak | |
Mota | Ibai nagusi |
Luzera | 1.006 km |
Geografia | |
Koordenatuak | 44°50′30″N 4°13′07″E |
Estatu burujabe | Frantzia |
Frantziaren banaketa administratiboa | Metropolitar Frantzia |
Eskualdea | Auvernia-Rodano-Alpeak |
Departamendua | Allier |
Hidrografia | |
Ibaiadarrak | ikusi
|
Arroaren azalera | 117.356 km² |
Arro hidrografikoa | Loire basin (en) |
Ur-emaria | 835 m³/s |
Iturburua | Saint-Martial, Saint-Martial, Sainte-Eulalie eta Mont Gerbier de Jonc (en) (1.404 m 1.412 m 1.408 m) |
Bokalea () | Bizkaiko golkoa (Saint-Brevin-les-Pins Saint-Nazaire) |
Udaberrian eta udazkenean ur handiak izaten ditu, euriteen eta elurteen eraginez, eta udan izan ohi du maila behereena. Erromatarren garaietatik XIX. mendean burdinbidea zabaldu zen arte, ontziz ibiltzeko ibaia izan da, baina gaurko egunean ontzi bidezko garraioak ez du inolako garrantzirik, Nantestik aurrera ez bada. Loira ibaiaren bazterretan eraiki ziren gazteluek ospe handia dute. XV. mendekoak dira lehenengo gazteluak (Amboise), eta bereziki ugaldu ziren Errenazimentuaren garaian Blois, Tours, Berry eta Anjouko lurraldeetan.
Ibilbidea
Iturburua 1.400 metro inguruko altueran dago, Sainte-Eulalie udalerri txikian, administratiboki Ardècheko departamenduan eta geografikoki Erdialdeko Mendigunean, Gerbier de Jonc mendiaren oinetan.
Sorrera hartatik Le Puy-en-Velay (Loira Garaia), Saint-Étienne eta Roanne (Loira), Nevers eta Cosne-Cours-sur-Loire (Nièvre) Gien eta Orléans (Loiret), Blois (Loir eta Cher), Amboise eta Tours (Indre eta Loira), Saumur eta Angers (Maine eta Loira), Ancenis, Nantes eta Saint-Nazaire (Loira Atlantikoa) udalerriak zeharkatzen ditu, besteak beste.
Aipatutako departamenduez gainera, ekialdetik mendebaldera Saona eta Loira, Allier eta Cher ere zeharkatzen ditu, Bizkaiko golkoan itsasoratu baino lehen, Bretainiako hegoaldean (Saint-Nazaire). Nantestik aurrera bokale eta itsasadar zabal bat osatzen du, Ozeano Atlantikorako bidean.
Ibaiadarrak
Allier du ibaiadar nagusia, ezkerraldetik (Le Bec d'Allier, Borboierria), eta beste adar ugari jasotzen ditu eskuin-ezker ibilgu osoan zehar:
- Allier (ezker). 410 km.
- Cher (ezker). 365 km.
- Indre (ezker). 276 km.
- Loiret (ezker). 12 km.
- Maine (eskuin). 12 km.
- Mayenne. 200 km.
- Sarthe. 313 km.
- Loir. 316 km.
- Vienne (ezker). 359 km.
- Erdre (eskuin). 92 km.
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.