Lilí Álvarez

Lilí Álvarez, jaiotzez, Elia María González Álvarez eta López-Chicheri (Erroma, 1905eko maiatzaren 9a – Madril, 1998ko uztailaren 8a) oro-kirolaria, idazle eta kazetaria izan zen. Espainiako kirolaren aitzindaria, Olinpiadetan parte hartu zuen lehen emakume espainiarra izan zen.

Lilí Álvarez

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakElia María González-Álvarez y López-Chicheri
JaiotzaErroma, 1905eko maiatzaren 9a
Herrialdea Espainia
 Italiako Erresuma  (1905eko maiatzaren 9a -  1946ko ekainaren 18a)
 Italia  (1946ko ekainaren 18a -  1998ko uztailaren 8a)
BizilekuaMadril
HeriotzaMadril, 1998ko uztailaren 8a (93 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jardueraktenislaria, kazetaria, automobil-pilotua, emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea, idazlea, kirol-kazetaria, eskiatzailea, equestrian (en) Itzuli, izotz gaineko patinatzaile artistikoa eta eskiatzaile alpinoa
Lateralitateaeskuina
IMDB: nm2851959 Find a Grave: 14413689 Edit the value on Wikidata

Kirolari olinpikoa

Kirol ugari egin zituen, batez ere tenislari eta patinatzaile gisa, baina eskia, alpinismoa, hipika, billarra eta lasterketetako autoak ere gidatu zituen. Espainiako emakumeen kirolaren aitzindaria izan zen, eta Joko Olinpikoetarako deitu zuten Espainiako lehen emakume kirolaria izan zen: 1924ko Chamonixeko negukoak, lesioagatik galdu zituenak.[1] Hala ere, 1924ko Parisko Joko Olinpikoetara joan zen. Halaber, lehen emakumeetako bat izan zen, kirol-albisteak ematen. 1926 eta 1937 artean, lehen kirol-kronikak argitaratu zituen Europako aldizkarietan, eta 1964 eta 1968 artean, Blanco y Negro aldizkarian eta ABC egunkarian.[2] 1998an Kirol Merituaren Urrezko Domina jaso zuen, baina hil egin zen eta familiak jaso zuen hil ondoren.[3] 2017az geroztik, Espainiako Emakumearen eta Aukera Berdintasunaren Institutuak, Kirol Kontseilu Gorenarekin lankidetzan, kirol-kazetaritzako Lilí Álvarez saria antolatu zuen.

Biografia

Erromako Flora hotelean (Italia) jaio zen, gurasoen egonaldi luze batean. Familia aberats batekoa zen eta San Juan de Letránen bataiatu zuten. Amak osasun delikatua zuen eta, horregatik, Suitzan bizi ziren. Herrialde hartan, emakumearen rola Espainian baino aurreratuagoa zenez, txikitatik hasi ahal izan zen kirola egiten. Billar-jolasa egin zuen aulki batera igota, neskatoa zelarik eta artean mahaira iritsi gabe; lau urterekin izotz gaineko irristaketa ikasi zuen, eta gero garaipenak lortu zituen Saint-Moritzen, besteak beste, hipika, eski alpinoa, automobilismoa eta, batez ere, tenisa.[4]

Lilí Álvarez 1934an Valdéne kondearekin (aristokrata frantsesa) ezkondu zen. 1939an, seme bakarra galdu zuen eta bikotea berehala banandu zen. 1941ean itzuli zen etxera, Espainiara. Kiroletan gogotsu jarraitu zuen, eta emakumeari eta erlijioari lotutako gaiak idazten hasi zen.

1960an, beste emakume batzuekin batera (María Laffitte eta Pérez del Pulgar, Consuelo de la Gándara, Elena Catena , María Salas Larrazábal, Pura Salas Larrazábal, Concepción Borreguero Sierra, María Jiménez de Obispo el Valle), "Emakumea" ikerketa objektiborako mintegia sortu zuen. 1986an desagertu zen arte.[5]

1965ean Ezker Demokratiko Kristauaren sorreran parte hartu zuen. 1968an, Kanpo Arazoetako Ministerioak Teheranera gonbidatu zuen, emakumearen diskriminazioa deusestatzeari buruz hitz egitera.

Lilí Álvarez Madrilen hil zen 1998ko uztailaren 8an.

Kirol-ibilbidea

Lilí Álvarezen kirol-ospea tenisari lotuta dagoen arren, ez zen inoiz bere kirol gogokoena izan, gogokoenak negukoak baitziren. Lau urterekin ikasi zuen patinatzen Suitzan, eta 1917an, 12 urterekin, lehen patinaje-txapelketa irabazi zuen Saint-Moritzen, Melle Joly frantziar txapelduna gaindituz. 1921ean garaipena errepikatu zuen, eta patinajeko Nazioarteko Urrezko Domina lortu zuen.

1924ko Chamonixeko Neguko Joko Olinpikoetako Espainiako ordezkaritzak deitu zuen; lesio handi baten ondorioz, tenisean jarraitu zuen buru-belarri, eta patinajea behin betiko utzi zuen. Hala ere, 1940an, neguko kirolak egiten hasi zen berriro, eta Espainiako eski alpinoko txapelketa irabazi zuen.

Beste kirol batzuk egiten eta eskian lehiatzen jarraitu zuen, federazioarekin arazoren bat izan eta lehiaketatik aldendu zen arte: Candanchun, 1941ean, epaimahaiari matxismo-salaketa jarri zion, federazioak, gizonek parte hartzen zuten bitartean, emakumeak zain uztea erabaki zuenean. Protesta "Espainiaren ofentsatzat" hartu zuten eta kanporatzea erabaki zuten. Handik gutxira, onartu egin zuten berriro, baina Lilí Älvarezek lehiaketa utzi eta kirol horretan pertsona mailan aritzea erabaki zuen.[6]

1924an, 19 urte zituela, Kataluniako Automobilismo Txapelketan parte hartzea erabaki zuen, eta kirol horretako lehen titulua eta bakarra lortu zuen, lehiaketa gutxi zegoela ikusita. Hala ere, garaipen horren garrantziaren arrazoia izan zen kategoria maskulinoan trofeoa lortutako emakume bakarra zela, ez baitzegoen emakumezkoen lehiaketarik.

Falangeko Emakumeen Ataleko kirol aholkularia izan zen eta Gorputz Hezkuntzako lehen irakasleen prestatzaileetako bat.

Tenislaria

Lilí Álvarez aitzindaria izan zen Espainiako emakumezkoen tenisean, eta 1920an bere herrialdeko jokalari nagusia izan zen. 1926tik 1928ra, elkarren segidako hiru amaiera lortu zituen Wimbledonen. 1929an, Álvarezek Cornelia Tiedemann-Bouman (Kea Bouman) jokalari neerlandiarrarekin taldea osatu zuen, Roland Garrosen emakumezkoen binakako titulua irabazteko. Bi urte lehenago, Bill Tildenekin bikotea osatuz, binakako titulu mistoa galdu zuen.

Irabazi zuen lehen txapelketa Genevako txapelketa izan zen 1919an, 14 urte zituela. 1924ko Parisko Olinpiar Jokoetan, emakume-bikoteetan parte hartu zuen Rosa Torrasekin batera, eta udako Joko Olinpikoetan lehen bi emakume kirolariak izan ziren. Eta José Miguel Fernández Liencresekin binaka jokatu zuen, final laurdenetara iritsi arte.

Lilí Álvarezek emanaldi bikaina izan zuen Costa Azulen egindako lehorreko txapelketa frantsesetan. Montecarlo, Cannes, Niza, Menton eta Le Tonquet (Paris) txapelketak ohiko txapelketak izan ziren Álvarezen palmaresean, 20ko hamarkada osoan eta 30eko hamarkadaren hasieran.[7][8][9]

Ingalaterran, 1926an, Beckenhameko txapelketa irabazi zuen. Finalean, Molla Mallory, zortzi aldiz irabazle izan zenari, Estatu Batuetako Irekian , eta Wimbledongo txapelketan izan zuen emanaldiaren preludioa izan zen.[10]

1930ean, Lilí Álvarezek Erromako txapelketa irabazi zuen, Europako hirugarren txapelketa garrantzitsuena. Espainiako inork ez zuen txapeldun-kopa irabazi Conchita Martínezek 1993an irabazi zuen arte. Neguan, Hego Amerikara joan zen, eta Rio de Janeiroko eta Buenos Airesko txapelketak irabazi zituen.[11][12] 1932an erretiratu zen errendimenduan berriro makaldu ondoren, 1937an berriz agertu zen.

Lilí Álvarezek bi aldiz irabazi zuen Espainiako Tenis Txapelketa, 1929an eta 1940an. Hala, Santanderko txapelketaren (1941) finala irabazi eta urtebetera amaitu zuen bere tenis-ibilbidea.[7][13]

Lilí Álvarezek 40 banakako txapelketa irabazi zituen, 19 binakakoak eta 21 mistoak; gainera, bere garaiko jokalari onenak ere garaitu zituen, hala nola Suzanne Lenglen, Molla Mallory, Cilly Aussem, Helene Contostavlos, Simonne Mathieu edo Lucia Valerio. Londresko Daily Mail egunkariaren hitzetan 1926tik 1931era hamar tenislari onenetakoa zela esan zuen. 1927-1928 binomioan, munduko bigarren jokalaririk onena izan zen, Helen Willsen atzetik. Alvarezen jokoa ezohikoa eta ausarta zen. Hala ere, Espainian ez zuen merezimendurik jaso, 1988an egindako elkarrizketa batean berak baieztatu zuenez:

« "Ni hiru aldiz finalista izan nintzen Wimbledonen, inoiz ez duena lortu gizon espainiarrik... Ikusten duzunez, Espainian egiten ez didaten omenaldia hantxe egin didate."

Irribarre egiten du, baina bere herrikideen ahanzturaren arantza du barruan, ondo sartuta:

"- Ahanztura horren arrazoia da gizonak oso garrantzitsuak direla Espainian. Horietaz hitz egiten dute, eta nireaz inork ez du ezer esaten". [14]

  »
Lili Álvarez, Antonio D. Olanok elkarrizketatua (1988)

Tenisa eta moda

1931n, gona-praka jantzia, sasoi hartan eskandalagarria, erabili zuen lehen tenislaria izan zen. Elsa Schiaparelli diseinatzaileak beretzat berariaz sortutako diseinatutako gona-praka hori lehenbizi Roland Garros-en erabili zuen, Parisen eta ondoren Wimbledongo txapelketan.[15]

Grand Slams-en banakako finalak

Txapelketak (3)
Urtea Txapelketa Aurkaria finalean Azken markatzailea
1926 Wimbledon Championships Kitty McKane Godfree 2-6, 0-6
1927 Wimbledon Championships Helen Wills 2-6, 4-6
1928 Wimbledon Championships Helen Wills 2-6, 3-6

Grand Slams-en final bikoitzak

Tituluak (1)
Urtea Txapelketa Bikotekidea Aurkariak finalean Emaitza
1929 Roland Garros Kea Bouman Bobbie Heine / Alida Neave 7-5, 6-3

Grand Slams-en final bikoitz mistoak

Finalista(1)
Urtea Txapelketa Bikotekidea Aurkariak finalean Emaitza
1927 Roland Garros Bill Tilden Marguerite Broquedis / Jean Borotra 6-4, 2-6, 6-2

Palmaresa (partziala)

Tituluak (16)
Kop.1. Data Txapelketa Aurkaria finalean Azken markatzailea
1. 1923ko apirilaren 15a Montecarloko txapelketa Phyllis Satterthwaite 6-3, 7-5
2. 1923ko maiatza Aix-les-Bains txapelketa Leslie Bancroft 6-4, 2-6, 6-1
3.- 1924ko maiatzaren 3a Aix-les-Bains txapelketa Marie Conquet 6-1, 3-6, 6-4
4.- 1924ko irailaren 1a Le Touquet txapelketa Elizabeth Ryan 6-1, 6-1
5.- 1924ko abenduaren 15a Montecarloko txapelketa Phyllis Satterthwaite 6-0, 6-1
6.- 1926ko ekainaren 2a Beckenhango txapelketa Molla Mallory 6-4, 6-2
7 1926ko irailaren 17a Le Tonquet txapelketa.' Aurea Edington 6-1, 6-1.
8 1929ko martxoaren 24a Cannesko txapelketa.' Paula von Reznicek 6-4, 6-1
9.- 1929ko apirilaren 14a Beaulieu-sur-Mer txapelketa.' Paula von Reznicek 6-3, 6-3
10.- 1929ko maiatzaren 11 Espainiako Tenis Txapelketa Rosa Torras 6-1, 6-0
11:00 1930eko apirilaren 27a Montecarloko txapelketa Josane Sigart 3-6, 6-2, 7-5
1.- 1930eko maiatzaren 5a Erromako Masterrak Lucia Valerio 3-6, 8-6, 6-0
13.- 1930eko urriaren 6a Rio de Janeiroko txapelketa Florence Texeira 6-1, 6-3
14. 1930eko azaroaren 6a Buenos Airesko txapelketa.' Maria Bushel 6-1, 6-2
1.- 1940ko irailaren 18a Espainiako Tenis Txapelketa Pepa Chávarri 6-2, 6-2
16 1941eko abuztuaren 26a Santanderko txapelketa Pepa Chávarri 6-0, 6-1.

Ibilbide literarioa

1927an Lilí Álvarezek ingelesezko liburu bat idatzi zuen Londresen, Modern lawn tennis izenburupean. Urte horretan, Daily Mail egunkari britainiarrarentzat Espainiako artikulu politikoak idazten hasi zen. 1931tik Espainian ordezkari gisa aritu zen, eta Victoria Kent eta Clara Campoamor elkarrizketatu zituen. Gerra Zibila ere kontatu zuen.

La Nación egunkarirako (Argentina) hainbat kirol-artikulu idatzi zituen 1930ean, eta geroago argitaratu ziren El gran enemigo de la estrella del tenis: el admirador eta El tenis y la mujer liburuetan.

1941-1943 urteetan Gora eta La Vanguardiarekin lankidetzan aritu zen. 1965eko Davis Kopa bete zuen Blanco y Negro aldizkarirako. Correo Literario eta Cuadernos para el Diálogo-rako ere idatzi zuen. Cuadernos para el Diálogo aldizkarian 1964an idatzi zuen lehen artikuluak El control de la natalidad/Jaiotza-tasaren kontrola izenburua zuen.

1946an Plenitud liburua argitaratu zuen. Mugimendu feminista gogotsu babestu zuen eta 1951n Feminitatearen bataila V. Kongresu Feminista Hispanoamerikarrean izeneko hitzaldia eman zuen. Urteetan zehar, beste liburu asko idatzi zituen, 1965ean, Betty Friedanen La mística de la feminidad liburuaren gaztelaniazko lehen edizioaren atarikoa sartuz.[16]

Lanak
  • Modern lawn tennis (1927), ingelesez idatzia eta Londresen argitaratua.
  • Plenitud/ Osotasuna (1946)
  • En tierra extraña/ Lur arrotzean (1956)
  • El seglarismo y su integridad/ Seglarismoa eta haren osotasuna (1959)
  • Feminismo y espiritualidad/ Feminismoa eta espiritualtasuna (1964)
  • El mito del amateurismo/ Kirolari buruzko amateurismoaren mitoa (1968).
  • El pueblo y su promoción/ Herria eta bere sustapena (1970), T. Malagónekin; Rovirosa, J.L. Rubio, J. Martín, Teolfilo Pérez Rey
  • Mar adentro/ Itsaso zabalean (1977)
  • Diagnosis sobre el amor y el sexo/ Maitasunari eta sexuari buruzko diagnostikoa (1977), Concepción Borreguero, María Campo Alange (María Laffitte), Elena Catena, Consuelo de la Gándara, María Jiménez Bermejo, Carmen Pérez Seoane, María Salas eta Pura Salasekin batera.
  • Mi testamento espiritual/ Nire testamentu espirituala (1985)
  • Ideario de una beata atípica/ Beata atipiko baten idearioa (1985)
  • La vida vivida. Mi catecismo existencial/ Bizi izandako bizitza. Nire katixismo existentziala (1989)
  • La religiosidad masculina y su desdicha/ Gizonezkoen erlijiotasuna eta haren zoritxarra (1993)
  • Revivencias/ Berbizipenak (1993)
  • La gran explicación desde la vida y el deporte/ Azalpen handia bizitzatik eta kiroletik (1998).
  • Habla la mujer, Mujer y aceleración histórica/ Hitz egin emakumea, Emakumea eta azelerazio historikoa (Elkarrizketarako koadernoak)

Bizitza pertsonala

2010ean, Marie Claire aldizkariak Carmen Laforet idazlearekin izan zuen korrespondentzia atera zuen argitara. 1951ko ekainean ezagutu zuen, eta 1958ra arte adiskidetasun- eta epistolar-harreman estua izan zuen harekin.[17] Lagunartean, Lilí Álvarez tenislaria, eragin erlijiosoa eta anbiguotasun sexuala eragin zizkiona, Laforetek beti ezkutuan gorde zuena, idatzi zuten Anna Caballé eta Israel Rolónek "Carmen Laforet. Una mujer en fuga" lanean, Laforet eta Álvarezekiko harremana.[18]

Aintzatespenak
  • 1958ko uztailaren 18an, Isabel Katolikoaren Damaren Lazoa eman zioten.
  • 1958an Espainiako Tenis Federazioak Espainiako Tenis Federazioaren ohorezko jokalarien titulua sortzea erabaki zuen, eta lehena Lili Álvarezi eman zion.
  • 1968an, The All England Lawn Tennis and Kroket Club-ek ohorezko kide izendatu zuen.[2] Londresko National Portrait Galleryk bere bi erretratu ditu.[2]
  • 1976ko urtarrilaren 24an, Justizia Ministerioak 1. mailako Peñaforteko San Raimundo Gurutze Bereizia eman zion.[2]
  • 1998an Kirol Merezimenduaren Urrezko Domina jaso zuen, baina jaso aurretik hil zenez, haren ahaideek jaso zuten.[2]

Lilí Álvarez sariak

2017an, Espainiako Emakumearen eta Aukera Berdintasunaren Institutuak, Kirol Kontseilu Gorenarekin lankidetzan, kirol-kazetaritzako Lilí Álvarez Sarien deialdia egiten hasi zen, kirol-arloan emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna zabaltzen eta defendatzen eta Espainian emakumeen kirola ikusarazten gehien eta hobekien lagundutako kazetaritza-lanak nabarmentzeko.[19][20]

Iruditegia
  • Lili Álvarez, 1923
    Lili Álvarez, 1923
  • Lilí Álvarez eta Kitty Godfree tenislari britainiarra, 1926ko Wimbledon Txapelketa
    Lilí Álvarez eta Kitty Godfree tenislari britainiarra, 1926ko Wimbledon Txapelketa
  • Lilí Álvarez, 1931ko Frantziako Txapelketa
    Lilí Álvarez, 1931ko Frantziako Txapelketa

Erreferentziak
  1. Los 100 protagonistas del siglo XX. VVAA. El País S.A. 1992. ISBN 84-86459-41-9
  2. «Elia María González Álvarez y López-Chicheri | Real Academia de la Historia» dbe.rah.es.
  3. Carreño, Fernando M.. (29 de diciembre de 2015). «Abuelas de oro» Marca.com.
  4. Cruz, Ángel. (22 de julio de 2016). Lilí Álvarez, la tenista que "se movía como un torero" | Juegos Olímpicos | AS.com. .
  5. Administrator. «Resumen del artículo: Una nueva perspectiva histórica: la mujer y el deporte a través de la vida y la obra de Lilí Álvarez. - El deporte y la mujer en la obra de Lilí Álvarez» www.cienciaydeporte.net.
  6. «LILI ALVAREZ» LILI ALVAREZ ~ Mujeres en el Deporte.
  7. http://epa.oszk.hu/02100/02127/00001/pdf/EPA02127_tennis_es_golf_1929_1_001.pdf. .
  8. http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k295817d/f9.image. .
  9. http://hemeroteca.mundodeportivo.com/preview/1926/09/17/pagina-3/625176/pdf.html#&mode=fullScreen. .
  10. http://www.beckenhamtennisclub.co.uk/dev/wp-content/uploads/2015/02/Beckenham-WSingles-Roll.pdf. .
  12. http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1930/11/06/037.html. .
  13. http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1941/08/26/010.html. .
  14. Txantiloi:Cita publicación
  15. Llega Wimbledon: ¿tienes ya tu modelito?. .
  16. (Gaztelaniaz) «LA MISTICA DE LA FEMINIDAD | BETTY FRIEDAN | Casa del Libro» casadellibro 2016-10-06 (Noiz kontsultatua: 2022-04-08).
  17. Las cartas de amor entre Carmen Laforet y Lilí Álvarez. Noticias de Noticias. .
  18. «El enigma Laforet» ABC 10 de mayo de 2010.
  20. «Pasabán, en los premios Lili Álvarez de periodismo deportivo» www.efe.com.

Bibliografia
  • Tennis, guztira: The Ultimate Tennis Encyclopedia, by Bud Collins, Sport Classic Books, Toronto, Kanada, ISBN 0-9731443-4-3
  • The Tennis Book, Michael Bartlettek eta Bob Gillenek argitaratua, Arbor House, New York, 1981 ISBN 0-87795-344-9
  • Ayre's Lawn Tennis Almanack And Tournament Guide, A. Wallis Myers
  • Dunlop Lawn Tennis Almanack And Tournament Guide, G.P. Hugheak
  • Lowe's Lawn Tennis Annuals and Compdia, Lowe, Sir F. Gordon, Eyre & Spottiswoode

Ikus, gainera


Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.