Liberalismo klasiko

Liberalismo klasikoa kontzeptu zabala da, XVII. eta XVIII. mendeetan gertatzen diren ideia politikoak biltzeko erabiltzen dena, gai zibiletan monarkaren edo Estatuaren botere absolutuaren edo esku-hartzearen aurkakoak, eta esparru politikoan, erlijiosoan eta ekonomikoan aristokratek, klero ofizialak eta gremioek zituzten lege-pribilegioen aurkakoak, gizabanakoak bere gaitasun indibidualak eta askatasuna garatu ahal izan ditzan. Liberalismoaren jatorrizko korrontea da, eta askatasun zibilen alde egiten du, legearen agindupean eta merkatu-ekonomiaren alde. Liberalismo klasikotzat sailkatutako John Locke eta Montesquieuren ideiek eragin nabarmena izan zuten bai Iraultza Loriatsuan, bai Amerikako Estatu Batuen Independentzian eta Frantziako Iraultzaren hasieran.

XIX. mendean liberalismo klasikoak gizabanakoaren askatasuna bermatzean jarri zuen arreta nagusia, Estatuaren boterea mugatuz eta merkatu kapitalistako indarren boterea maximizatuz, XIX. mendean Europan eta Estatu Batuetan izandako Industria Iraultzari eta urbanizazioari emandako erantzun gisa.[1] Askatasun zibilen alde egiten du, gobernu mugatu batekin, legearen agindupean eta laissez-faire politika ekonomikoan oinarrituta.[2][3][4] XIX. mendeko liberalismo klasikoa XVIII. mendean sortu ziren ideietan oinarritzen da, hala nola Adam Smith, John Locke, Jean-Baptiste Say, Thomas Malthus eta David Ricardoren ideia hautatuetan, merkatu librean eta zuzenbide naturalean,[5] utilitarismoan[6] eta aurrerapenean zuen sinesmena azpimarratuz. Liberal klasikoak kontserbadoreak baino mesfidatiagoak ziren gobernuaren rolean, gutxienekoa ez bazen behintzat,[7] eta batzuek Thomas Hobbesen gobernu-teoria hartu zutenean, Estatua gizabanakoek elkarrengandik babesteko sortu zutela uste zuten. Liberalismo klasikoaren belaunaldi honetako erreferente bat Herbert Spencer soziologo eta pentsalari ingelesa da, anarkismo filosofikora hurbildu zena.