Lezitza

Dorraotik edo Unanuatik, Beriain mendiak babesturik, osorik zeharka daiteke Lezitzako labarra San Donatoko bidea deritzon bidetik, Beriainen tontorrean dagoen ermitarako sarrera delako. Hortik denbora batera, labarra amaitzen da, Atezabal izeneko pasabidera iritsiz, Lezitzaren itzelezko hormen artean ezkerretara eta Biormaitzako pagadiaren artean. Lepo honek, ostertzean U handi bat adierazten duena, haranaren goialdera irekitzen da, orain Lezitza goikoa edo Leitzagoa deitua. Berehala zeharkatzen da Lezitzako borda eta 500 metro gehiago aurrera egin behar da. Bide honek itzulinguru handia ematen duenez, ohi egiten dena, alde batera uztea da, iparralderantz igotzeko, lepoaren ezkerretara iristen den gailurrera heltzeko. Orain, aurrera jarraitu behar da muino zabalaren gainetik Tontorraundi bezala ezagutzen den tokia gurutzatuz, non lenarra paisaia belartsuekin tartekatzen den. Zenbait sakonune edo dolina txiki saihestuz, ekialdeko tontorrera igotzen da. Bien artean ia jaitsierarik gabe, tontor nagusira iristen da.

Uharte Arakiletik Beriain mendiranzko ibilbidea jarraitu behar da, Uharte Arakileko mendateraino, haranetik jaitsi behar delarik, jada tontorretik gertu egoteko, zuzenean bertara iristen dena hegoekialderanzko norantza mantenduz.

Lizarragako mendatetik abiatzen dena, ibilbide luzea da, baina erosoa, gomendagarria ibilaldia Unanua edo Uharte Arakilen amaitzeko. Igoera, beste alde batetik, ordea, oso monotonoa da, eta, beraz, gomendagarriagoa da bidean agertzen diren tontortxoak igotzea: Saratsa, Eskalaborro, Pagomotxeta, Peña Blanca eta baita Alto de las Bordas Viejas ere, Lezitzaren tontorrera iritsi aurretik.

Ibilbidea, mendatetik abiatzen da, Saratsa ezkerrean eta Dorrokotekako muinoak eskuman utziz, Saratsako sakana zeharkatzen duen bide batetik, mendizerraren moztua nabaritu gabe. Ondoren, Peña Blanca ezkerretara eta Alto de las Bordas Viejasetik igarotzen da, pixkanaka iparralderantz biratuz.

Binkulo izeneko tokian aurkitzen gara. Hemendik, begirada Lezitza mendian jarriz abiatzen gara, gailurrera tontorretik kilometro batetara iritsiz, lepoaren inguruan gutxi gora-behera. Orduan, Tontorraunditik jarraitu behar da, bi tontorretatik bata bestearen atzean igaro behar delarik.

Goñitik, San Migelen ermitara doan bidea hartzen da. Bertara iritsitakoan, bidea uzten da pagadian sartzeko. Oso argi ikusten ez den bidezidor batek eta oso argi ez dauden seinale batzuek, Alto de las Bordas Viejas mendiaren muinoan irtetzea ahalbidetzen dute, Goñiko altuen punturik gorena. Toki honetatik iparmendebaldera jeitsi behar da gero berriz igotzen hasteko, jada Lezitzara, aurreko kasuetan bezala igotzen dena.